Бразилийн улс төр, нийгмийг донсолгосон авлигын хэргийн тухай эрэн сурвалжлах сэтгүүлч, зохиолч Владимир Нетогийн бичсэн “Машин угаалга” ном 2016 онд хэвлэгдэж, тэр даруйдаа хамгийн гүйлгээтэй, шилдэг номоор шалгарчээ. Бразилийн нэр нөлөө бүхий улс төрчид, бизнесийн бүлэглэлүүдийн сүлбэлдсэн эл авлигын хэргийг 2014 оноос эхлэн шалгаж өнгөрсөн хугацаанд 232 хүнийг сэжигтнээр татаж, 160 хүнийг саатуулан хорьж, 10 тэрбум орчим ам.долларын хөрөнгийг царцаан, улс төрчдийн оффшор данснаас мөнгийг нь татан авч улсын орлого болгосоор байна. Миний бие Бразил Улсад ажиллаж байхдаа эл номын зохиогч Владимор Нетотой нөхөрлөн, номын гол баатар, шүүгч Сержио Моротой уулзах завшаан тохиосон бөгөөд “Машин угаалга” номын ерөнхий агуулга ба тухайн үеийн хэвлэлийн мэдээ болон улс төрчид, судлаач нарын сэтгэгдэл, дүгнэлтээс сийрүүлэн Та бүхэнд цувралаар хүргэж байна. 

Шорон хүнийг өөрчилдөг

“Машин угаалга” операцийн долоо дахь ажиллагаа эхлэв. 2014 оны 11-р сарын 14-нд Холбооны 300 цагдаа, санхүүгийн хяналтын хорооны 50 хүний бүрэлдэхүүнтэй баг гарч нэг өдөр нэжгээд компаниудын захирлыг баривчлав. Нийт 49 аж ахуйд нэгжлэг хийж, 29 сая реалтай тэнцэх мөнгийг дансанд нь царцаан 25 хүнийг хорьжээ. Ихэнх нь улс орондоо толгой цохих баячууд байлаа. Тэдний дотор “16 Клуб”-ын долоон компаний захирлууд оржээ. Тэд Петробрастай хийсэн 60 тэрбум реалын гэрээнд сэжиглэгдээд байлаа. Петробрас ба эдгээр компаниудын хооронд мөнгө угаах үүргийг “Зөвлөх” нэртэй компаниуд гүйцэтгэдэг болохыг гэрчүүд баталгаажуулсан байдаг. Зөвлөх компанийн үйлчилгээг үнэлэх эсвэл хэмжих хэмжүүр байхгүй тул ийм нэртэй компаниар дамжин бохир мөнгө байнга эргэлдэнэ. Үүнийг батлах ганцхан жишээ дурьдахад 2009-2013 оны хооронд эдгээр зөвлөх компаниудад 500 сая реал шилжжээ. Энэ тоо цаашид ч улам өсөх нь дамжиггүй.

Захирлууд баривчлагдах үедээ гайхалтай тайван байв. Тэд өөрсдийгөө удахгүй суллагдана гэдэгт итгэлтэй байсан биз. Харин тусгай онгоцонд тэдний хувцасыг тайлуулан, биед байгаа бүхнийг хураамагц ихэд эвгүйрхсэн гэдэг. Нүцгэн шахуу биендээ таар нөмрөн гавлуулсан хүмүүс үүрийн таван цагт Куритива хотод буув. Урьдчилан хорихын өрөөндөө орохоос өмнө тэдэнд шүдний оо, сойз бас цамц өгчээ.

Захирлуудыг олноор хорих болсон тул шоронгоо зайчлан хар тамхины хэрэгтэй хоригдлуулыг өөр мужийн шорон уруу шилжүүлсэн байв. 12 шоо дөрвөлжин нэг өрөөнд дөрвөн хүн хоригдоно. Унтах дэвсгэр, бяцхан ширээ, бие засах өрөө тэгээд л болоо. Чийг ихтэй тул угаасан хувцас мөддөө хатахгүй. Бүх хоригдлуудын дунд хоёрхон шүршүүртэйгээс усанд орох гэж дугаарлана. Бусад хоригдлуудтай адил хар шоштой будаа, тахианы мах төдийгөөр голоо зогооно.

Насаараа тансаг хэрэглээнд дассан баячууд балмагдан цочирдов. Хоёр нь уйлж, нэгний даралт өндөрсөж, нөгөө хэд нь таг дуугүй гөлийн сууна. Тамхи татдаг нөхөрт тэвчих нь маш хүнд байлаа. Маргааш нь тэдний өмгөөлөгч нар ирж, хамгийн үнэтэй дэлгүүрийн тансаг дотуур хувцас авчирч өгцгөөсөн аж. Харин захирлуудын хамгийн түрүүнд гуйсан зүйл бол унших ном. Чингээд тун удалгүй тус хорих анги хамгийн үнэтэй, сонгодог номын сантай болов. 

Бразилийн магнай компаниудын удирдлагуудыг олноор нь баривчилсан анхны тохиолдол энэ бөгөөд нэр хүндтэй компаниудын бизнесийг гацаан улмаар эдийн засгийг боомилж, ажилгүйчүүдийн тоог нэмэгдүүлэх аюултай хэмээн зарим хэвлэлээр шүүмжилж эхэллээ. Эдгээр захирлуудын удирддаг аж ахуйн нэгжүүд ойролцоогоор сая орчим ажлын байрыг бүрдүүлдэг байсан нь тэдний өөрсдийгөө хамгаалах хамгийн сүүлчийн зөвтгөл байсан бололтой.

Удалгүй шүүгч Морогийн гараас амархан мултрахгүйгээ мэдмэгц үлдсэн компанийн захирлууд сайн дураар мэдүүлэг өгөхөөр Куритивыг зорьж иржээ. Үе дамжсан бизнесийн магнат Сержио Мендез гэхэд баривчилгааны онгоцонд гавлуулан очихоос эмээн өөрийн тансаг онгоцондоо суун Куритива руу нисэн очиж мэдүүлгээ өгсөн байдаг. 

Тэдэнд бүх үнэнээ мэдүүлэн, ялаа хөнгөлүүлэх ганцхан боломж байгааг өмгөөлөгчид нь сануулсаар байлаа. Моро шүүгчийн хатуу гараас мултрах өөр гарц ч байсангүй.

Петробрасын Үйлчилгээний газрын захирлын гэрээс 153 ширхэг дэлхийн алдартай уран зураг олдсон бол бусад компанийн захирлууд болон улс төрчдийн гэрээс ч мөн төдий хэмжээний уран зургуудыг хураан авчээ. Урлагийн үнэт эдлэл цуглуулах нь авлигын мөнгөө шингээх бас нэг арга аж. Эдгээр урлагийн ховор нандин бүтээлүүдийг Куритива хотын Оскар Нимейерийн нэрэмжит Уран зургийн музейд шилжүүлсэн нь эдүгээ жуулчид олноороо зочлон нүд хужирлах тансаг үзэсгэлэн болсон юмдаг. 

Одебрешт

Одебрешт Холдинг бол үндэстэн дамнасан Бразилийн хамгийн том барилгын компанийн нэг юм. Эзнийхээ овгоор нэрлэгдэх гэр бүлийн энэхүү нүсэр байгуллага 1944 онд төрсөн түүхтэй бөгөөд эдүгээ гурав дахь үеийн залуу эзэн Марсело Одебрешт удирдан ажиллана.

Өмнөд ба Хойд Америк, Европ, Африк, Ойрхи Дорнодын орнуудад барилга, дэд бүтцийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг 49 охин компанитай, 181 мянган ажилчидтай, жилдээ 31 тэрбум ам.долларын орлоготой нүсэр байгууллагын эзэн, “16 Клуб”-т гол нөлөөтэй оролцдог Марсело Одебрештийг цагдаагийнхан альхэдийнэ онилчихсон байлаа.

Холбооны цагдаагийн газраас тэдний 16 давхар төвийн байранд 2015 оны 6-р сард 

нэгжлэг хийжээ. Албан өрөөнүүдийн холбоо харилцааг тасалж, орох гарах бүхий л гарцыг хаан, ариун цэврийн өрөөнүүдийг хүртэл түгжсэнд ажилтнууд нь бүгд айн цочирдож байв. 

Цагдаагийнхны дараагийн гүйцэтгэх ажиллагаа бол эзэн Марсело Одебрештийг баривчлах явдал. Бразилийн тэргүүн 10 баяны нэг, 10 тэрбумын хөрөнгөтэй Марсело нь Сан Пауло хотын 30 сая реалын хамгаалалт өндөртэй, тансаг хороололд амьдардаг. Тэрхүү хороололд 45 гэр өргөө байрлах ба Марсело хамгийн том харшийг эзэмшинэ. Цагдаагийнхан нисдэг тэргээр агаараас танадан байрлалыг нь тогтоон хэрхэн нэвтэрч, баривчлахаа ч төлөвлөв. 

Өндөр хамгаалалттай хороололд орох боломжгүй тул зарах зар тавьсан нэг байшинг үзэх зорилгоор цагдаа нар дотогш нэвтэрчээ. Цагдаагийн ажилтнууд “BMW” унаж, баяны дүрд тоглон, ирээдүйн хөршүүдээ сонирхох нэрийдлээр Марселогийн байрыг эргэн тойронтой нь судалж амжив. 

2015 оны 6-р сарын 19-ны Ням гарагийн өглөөний 6 цагт цагдаа нар хаалга тогшсон ба Марсело өөрөө үүдээ тайлжээ. Тэрээр өглөө бүр 5:30-д босож дасгал хийдэг зуршилтай тул амралтын өдөр гэлтгүй өглөөнийхөө сунайлтыг эхэлчихсэн байв. Нэг цагдаа нь түүнийг баривчлах шийдвэрийг үзүүлэн, утсаа даруй өгөхийг шаардахад:

-“Би дээшээ гарч эхнэртээ дуулгачихаад, гар утсаа аваад ирье” хэмээх түүнд

- “Энэ мөчөөс эхлэн таны дэргэд харгалзагч байнга дагалдана” гэдгийг ч хэлэв. Тэр даруй боссон эхнэр нь хоёр охиноо сэрээхгүйг хичээн чимээ шуугиангүйгээр хувцасыг нь бэлдээд харгалзагч цагдаад өгтөл тэрээр,

–“Марсело, та энэ мөчөөс эхлэн өөрийнхөө цүнхийг барих болно” хэмээжээ. 

Марсело Куритива хотын шоронд ирээд ч сэтгэлийн ямар нэгэн хөдөлгөөн илэрхийлсэнгүй. Хүн бүртэй соёлтой харилцаж байсан ч багаасаа бусдад үүрэг өгдөг сурсан зангаа ч гээсэнгүй. Өмгөөлөгчөө дуудаад шууд үүрэг өгч эхэлжээ. Ихэвчлэн өмгөөлөгчид үйлчлүүлэгчээсээ асууж, зөвлөлдөж байдаг бол түүний өмгөөлөгч үг дуугүй сонсож, толгой дохино. 

Тухайн өдөр газар бүрээс баривчлагдан ирсэн том компаниудын 12 захирал, гурван өрөөнд хуваагдан хоригдсон байна. Тэд бүгд хэвлэл мэдээллийнхэнээс нүүрээ нуудаг бол гагцхүү Марсело хэний ч өөдөөс толгой эгц харна. Сахилга бат чанд сахиж цагийн хуваарийг ягштал баримтална. Иднэ, уншина, бичнэ, дахиад иднэ, уншина, бичнэ. Хоёр цаг тутам овьёосны зутангаар хооллоно. Бразилийн хамгийн тансаг харшаас 12 шоо дөрвөлжин давчуу, хүйтэн, өрөөнд бусадтай шахцалдан хоригдож, хувийн орон зай, эрх чөлөөгөө алдсан хүний хувьд бол энэ асар их тэвчээр байлаа. Бусад нь царай зүс алдан, аль хэдийнэ гундаад эхэлжээ. Харин Марсело турсанаас өөрөөр өөрчлөгдсөнгүй. 

Одобрештийг хоригдож байхад Швейцараас түүний компаний нэрээр шилжүүлсэн мөнгөний бүх мэдээллүүд ирсэн байна. Одобрешт Холдингоос Швейцарь, Панам, Монакогийн банкнуудын Петробрасын удирдлагуудын оффшор дансанд шилжүүлэг байнга хийдэг байжээ. Одоо түүнд үнэнээ хэлэхээс өөр арга алга даа. 

Одебрештийн мэдүүлсэнээр түүний нэрийн өмнөөс улс төрчдийн 29 төрлийн оффшор дансанд 134 сая ам.доллар шилжүүлсэн аж. Түүнчлэн Дилмагийн 2014 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийг зохион байгуулагч Жоао Сантанагийн оффшор данс руу 16 сая ам.доллар шилжүүлсэнээ ч хүлээв. 

Ард түмний талархал

“Холбооны Цагдаагийн газар бол Бразилийн бахархал”, “Ард түмэндээ үнэнийг илчилсэн шүүгч Мородоо баярлалаа” гэх зэрэг хэвлэмэл хуудас барин жагссан 2,4 сая бразилчуудын жагсаал 250 гаруй хотод өрнөв. Бид “Машин угаалга”-ыг дэмжиж байна”, “Бид бүгд Моро” хэмээн тэд өөрсдийгөө нэрлэж байлаа. Өөрөөр хэлбэл ард түмэн шударга шүүгчээ хамгаалан жагсаж байсан юм. 

Сержио Моро амралтын тэр өдөр сурсан зангаараа хоол хүнсээ цуглуулахаар гэр бүлтэйгээ дэлгүүр ортол “Шүүгч Моро энд явна” хэмээн дэлгүүрийн ажилтан чанга яригчаар зарлажээ. Тэнд байсан бүх хүн Мород талархан алга нижигнүүлэн удтал ташсан гэдэг. “Бид бүгд таны талд байна, Та бол Бразилийн бахархал. Миний үр хүүхдүүд үеийн үед танд талархаж амьдрах болно” хэмээн хэлэх иргэдийн үгс тасрахгүй.

Моро шүүгч тэр жилдээ “Глобо” сэтгүүлийн оны шилдэг хүнээр шалгарчээ. Рио де Жанейро хотын нэрт Копакабана зочид буудалд уг шалгаруулалт болсон бөгөөд зохион байгуулагч нараас Мород таван одтой буудлын төлбөр ба нислэгийн тийз явуулахад тэрээр татгалзаж өөрөө энгийн өрөөгөө захиалан гэр бүлтэйгээ очжээ. Тэднийг танхимд орж ирэхэд бүгд бүчин авсан бөгөөд энэ үеэс л нөхрөө нэрд гарсан, олны хүндтэй хүн болжээ гэдгийг ойлгож эхэлсэн хэмээн эхнэр нь хожим дурсан ярьсан байдаг. 

Шагнал гардуулах ёслолын үеэр Моро -“Шүүхээс авлигачдын нэрсийг ил болгосон нь ямар нэгэн улс төрийн зорилгоор популизм хийж байгаа хэрэг биш ээ. Харин олон нийтэд ил тодоор мэдээлж, ажлаа тайлагнаж байгаа юм. Хүн бүр хуулийн өмнө тэгш эрхтэй. Шүүх хэний ч талд орохгүй зөвхөн нотлох баримтыг үндэслэн шийдвэр гаргах үүрэгтэй. Ард иргэд гудамжинд жагсан цуглаж үзэл бодлоо илэрхийлж байгаа нь манайд ардчилал байгааг илтгэж байна. Барууны, зүүний эсвэл төвийн улс төрийн олон ургалч үзлээс үл хамааран бразилийн ард иргэд нэг зүйл дээр нэгдэж чадлаа. Энэ бол авлигын эсрэг тэмцэл юм. Бразилийн ардчилал цэргийн дэглэмийг ялж байсан түүхтэй. Авлигыг ч гэсэн бид ялж чадна. Ардчилсан засаглалыг боловсронгуй болгох ажлыг үтэр түргэн эхлүүлэх шаардлагатай байна, тэгвэл бид тайван замаар олон асуудлуудыг шийдвэрлэх боломжтой” хэмээн хэлжээ.


Үргэлжлэл бий.

Ч.Сосормаа