Нийгэм чөлөөт тогтолцоонд орсноор элдэв марзан үзэл сүртлийн “арга хэмжээнүүд” алга болсон. Шинэ жил бол нийтийн баяр, заавал хөдөлмөрийн тодорхой хамт олных байх шаардлагаггүй. Цагаан сар хориогүй болсон, энэ бол уламжлал ёсоороо гэрбүл, ах дүү, төрөл садны “дотоод” баяр болон сэргэсэн.
Ирж буй 2026 оны Шинэ жилээ эрүүл энх аз жаргалтай, баяр хөөр дүүрэн угтахын ерөөл дэвшүүлье! Сайхан баярлацгаагаарай
Хайдугийн гол зорилго нь Өгэдэйн ордыг Их Монголын бусад улстай дүйцэхүйц улс болгон байгуулах хүсэл эрмэлзэл байв. Хайдугийн бий болгосон улс нь Цагадайн хаант улсад онцгой байр суурьтай байсан ч, гол сул тал нь Юанийн их хаантай энх тайван тогтоох боломжгүй байв. Хайдугийн улс төр, цэргийн чадвар нь Цагадайнн хаант улсын нөмөр дор бие даасан Монгол улсаа байгуулж, тогтворжсон ч, нас барсных нь дараа Өгөдэй улсын тусгаар тогтнолыг үргэлжлүүлэх баталгаа хангалтгүй байв. Хайдугийн залгамжлагчид эцэг шигээ нөлөөгүй байсан тул үхснээс нь хойш арван жилийн дотор улс төрийн ихэнх эрх мэдлээ алджээ
Мортон түүхийн ээдрээтэй үйл явдлуудыг нарийвчлан судлаад энгийн уншигчдад сонирхолтой, хүртээмжтэй болгон янзалсан байна. “Монгол түрлэг” нь Монголын эзэнт гүрний нөлөөг дундад зууны үеийн түүхтэй өргөн хүрээтэйгээр холбосон чадвараараа бусад эх сурвалжаас ялгарч, энэ нь тухайн үеийн талаар илүү гүнзгий ойлголттой, сонирхолтой бичсэнээр хүмүүст үнэ цэнэтэй эх сурвалж болж өгчээ.
Засгийн газар үнэ зохицуулна гэж ёстой байхгүй. Харин энэ бодит байдлыг зөөлрүүлэх буюу хурцатгах арга хэмжээ л авч болно. Засгийн газрууд голдуу л хурцатгаж муутгах арга хэмжээ авдаг нь харин дахиад бодит үнэн. Шатахууны үнэ өсөж байгаа учраас Засгийн газраас арга хэмжээ аван үнийг нь зургаан сарын турш барьж байна. Ямар сайн засаг вэ гэж үү? Үгүй ээ. Энэ хорвоо дээр үнэгүй юм гэж байхгүй. Энэ зургаан сард 10 нэлээд гаруй тэрбум төгрөг энэ "зохицуулалтанд" зарцуулагджээ. Эцэст нь энэ нь машинтай, бололцоотой хэсгийг дэмжсэн болохоос төлбөрийг нь бололцоогүй хэсэг нь гаргасан гэсэн үг.
Урьд социализмын үеийн хотын хулигаанууд комбинатынхан, микрийнхэн, дөчин мянгатынхан гэж бүлэг болон хоорондоо зодолддог байсан бол, өнөөгийн “шинэ үе” гэгчид наян оныхон, ерөн оныхон, шинэ зууныхан хэмээн бүлэгт хуваагдан хоорондоо эрх мэдэл булаацалдан алалдана. Биенийгээ “энэ хулгайч манай ерэнтаван оныхныг төлөөлөх эрхгүй” ч гэж зурагтаар зарлаж байх шиг? Тэд хулгайлсан дээрэмдсэн их мөнгөнийхөө шавхрууг ард түмэндээ тарааж нэр нүүр олсныгоо эх орон, ард түмэн гэсэн үгээр илбэн тохинуулж улам мандан бадрана. Прагматикууд тул ямар ард түмэнтэйгээ сайн ойлгоно, тэдэнд хэрхэн тохируулахаа ч сайн мэддэг.
Энэ өгүүллийг 2012 он гарч байх шинэ жилээр бичжээ. Эдийн засгийн олон улсын судалгааны байгууллагууд Монголын ойрын ирээдүйг судлан маш өөдрөг дүгнэлт гаргажээ, тэр үед. Монголын эдийн засаг 2012 онд 15 хувиар өснө, 2015 онд нэг хүнд ноогдох ДНБ 10 мянган долларт хүрнэ гэж тооцоолжээ. 2030 онд энэ тоо 60 мянган долларт хүрнэ гэж. Нэг л үгэндээ ойрын 20 жилд Монголын эдийн засаг гайхамшиг үзүүлэх аж. 2012 онд Монголын эдийн засгийн өсөлт 17.6% хүрсэн. Гэвч мөн оны 5-р сард УИХ-аас уул уурхай, барилга, боловсрол зэрэг таван салбарт ГХО-ыг үндсэндээ хориглосон хууль гаргав. Яг жилийн дараа ЗГ Оюутолгойн хөрөнгө оруулагчдыг хөөн уурхайг хааж консервацид орууллаа. “Нохойн толгойг ширээн дээр тавивч шороон дээр” гэдэг болов.
Одоогоос яг 40 жилийн өмнө Зэмэксийн найруулсан “Ирээдүй рүүгээ буцсан нь” кино дэлгэцэнд гарчээ .Бид ч 40 жилийн ирээдүйг хий зөгнөж байхаар 2012 оны болоод өнгөрсөн бодит “ирээдүйрүүгээ” буцмаар байна. Яг одоо!
