Хэнри Киссинжэр нь Таллэйран, Мэттэрних нартай эн зэрэгцэх дипломатч юм. Өнгөрсөн үеийн эдгээр домогт дипломатууд гучин жилийн турш тайзан дээрээ байсан бол Киссинжэр ердөө найман жилийн дотор Америк-Хятадын харилцааг сэргээж, Вьетнамд энх тайван тогтоож, Москваг "эерүүлж" дөнгөсөн юм. Эдгээр амжилтын аль нь ч түүхэнд үлдэхэд хангалттай. Хэрэв Киссинжэр АНУ-аас гадна төрөөгүй бол өөрийн чадвар, гавьяа зүтгэлдээ тулгуурлан Ерөнхийлөгчийн суудалд тэмүүлж болох байсан гэж ярьцгаадаг.
Дэлхийн дэг журмын ирээдүйн архитектор 1923 оны тавдугаар сарын 27-нд Баварийн Фюрт хотод сургуулийн багшийн гэр бүлд төрж, Хайнц гэгддэг байснаа хожим нь нэрээ "Хэнри" болгон өөрчилжээ. Тэрээр 100 жил наслаад энэ оны арваннэг дүгээр сарын 30-нд Коннэкэикутэд гэртээ нас барлаа.
Тэр үедээ л зөвлөлтүүд Монголыг Бүгд Найрамдах Улс болгон тунхаглахаар нэгэнт шийдсэн бололтой. Бээжинд гарын үсэг зурахаас яг 10 хоногийн өмнө 1924 оны тавдугаар сарын 20-нд VIII Богд хаан Нийслэл хүрээнээ таалал төгсөв. Цаг давхцсан энэ үед Монголыг Хятадын салшгүй нэг хэсэг гэсэн Бээжингийн хэлэлцээр ба Бүгд Найрамдах Улс болгон яаралтай өөрчлөх шаардлагын үүднээс үхэв бололтой.
Богд хаан нас барснаас ердөө арав хоногийн дараа Бээжинд Караханы хэлэлцээрийг баталгаажуулж гарын үсэг зурсан. Хэрэв Гадаад Монгол нь тусгаар улс биш, Хятадын сюзерен юм бол хаантай байх ёсгүй. 1915 оны гурван талын хэлэлцээний үеэр Гадаад Монголыг Хятадын сюзерен гэж хүлээн зөвшөөрсөн мөртөө өөрийн хаантай байлгана гэсэн маргаанд хятадууд маш их эмзэглэж байсан. Эцэст нь оросуудын зөвшөөрсөн, хятадуудын шахсаны үндсэн дээр Богд Жавзандамба нь Монголын хаан биш повелитель болж дууссан билээ. Эндээс Монгол нь өөрийн хаантай байх байхгүй асуулт нь хятадуудын хувьд зарчмын асуудал юм.
Монгол цэргийн довтолгоог Малаккын хоолойгоор давшина гэж төсөөлсөн Кэртанагара тийш нь их хүч илгээжээ. Гэтэл уйгар үндэстэн Икэмүс-ээр толгойлуулсан Хубилайн флот Ява руу шулуун замаар орж ирэх нь тэр.
Цус ойртох асуудлыг хуульчилахаар УИХ-д сая авч хэлэлцлээ. Хомсдолтой хүмүүсийг нэг дор цуглуулаад мэдэхгүй сэдвээр нь чөлөөтэй яриулахад инээдэм гэхээсээ эмгэнэл болдог юм байна. Юутай ч ихэнх нь ДНХ гэдэг гурван үсэг цээжилчихсэн нь бахдууштай. Бүх хүнийхээ ДНХ-г судлах гэнэ. Тэр нь их амархан, хүнээс ДНХ-г нь огтолж аваад томруулдаг шилээр харах юм байна. Тэгэнгүүт далд хэрэгтэн этгээдийн ДНХ-дээр “төрсөн охин дүү рүүгээ өмдөө шувтлаад дайрдаг”, “эцэгтэйгээ явалдаад маанаг хүүхэд төрүүлсэн”, “төрсөн ах дүү хоёр зальдаад гэрлээд хуримын ордонд гэрэлснээ бүртгүүлчихсэн” гээд дурайтал гараад ирэх аж. Тэгэнгүүт өөрөө цус ойртсоноос болж маанаг болсон гишүүн шууд зарга үүсгэн гэрлэлтийг цуцлан хүчингүй болгох гэнэ. Цааш нь яах юм бол, аягүй бол “чи бид хоёр цус ойртоогүй юм чинь нэг үзчих үү!” гэж давхиж очих юм болов уу? Юутай ч төсөвд сууж буй жилийн 16 тэрбум төгрөгийн хүч ч орсон л байх.
XIII зуунд монголчууд өнөөгийн Израилийн нутаг, Газын зурваст байлдаж явжээ. Ялагдашгүй гэсэн домог нэр сүртэй 50 жил явсан Монголын арми анх удаа энд ялагдал хүлээсэн юм. Хэдийгээр Айн Жалутын тулалдаанд хэн ялсан яландсан нь нийт дайны утгаараа стратегийн ач холбогдол шалихгүй байсан ч энэ байлдаан “ертөнцийг байлдан дагуулагч” монгол цэргийн нэр сүрд ихээхэн харшлалтай явдал болжээ.
Улаанбаатар гэдэг нэр анхны Үндсэн хуультай холбогдон 1924 онд буй болжээ. Үүнээс улбаалан социализмын үед Улаанбаатарыг 1924 онд үүссэн гэж албан ёсоор үзэн энүүгээр огноолон ойг нь тэмдэглэдэг байв. Харин 1990 оноос Улаанбаатарыг 1639 онд анхлан үүссэнээр тооцох болсон юм. Ер нь үнэнийг хэлэхэд 1990 оны өөрчлөлт шинэчлэлтийн үеэр хотын удирдлагууд ярьж байгаад 1924 онд нийслэлийнхээ нэрийг л сольсон болохоос шинээр хот байгуулаагүй болохоор нэг мөсөн “насыг нь ахиухан нэмье” гэж тохиролцсон болов уу даа.
