Манай Заволжье мужид садар самууны хэргээр эмэгтэйчүүдийг нүцгэлж, давирхай түрхсэн биед нь тахианы зумласан өд цацаж, гудамжаар ингэж чирч явдгийг би мэднэ. Зарим нэг сүрхий нөхрүүд эсвэл хадмууд садарлагчийг зуны цагт нүцгэн биеийг нь бурмаар шаваад, шавьжинд идүүлэхээр модонд хүлдгийг би мэддэг. Садар эмийг хүлж шоргоолжны үүрэн дээр суулгадаг ч гэж бас сонсож байсан. Бичиг үсэггүй, ичгүүр сонжуургүй, жөтөө, шунал тачаалаасаа болж чоно шиг зэрлэгшсэн хүмүүсийн хувьд энэ бүхэн боломжтой гэдгийг харсан хүн нь би байна.

Польшийн зохиолч Марэк Хласкогийн “Үүлэнд хөвсөн анхны алхам” бүтээл нь ХХ зууны Европын утга зохиолын шилдэг өгүүллэгүүдийн нэгэнд тооцогддог. "Үүлэнд хөвөх" гэсэн хэлц нь бодит байдлаас салж, мөрөөдөлдөө живэх гэсэн утгатай. Энэ бол хүн эргэн тойронд юу болж байгааг үл анзаарч, амьдралын талаархи санаа бодол нь бодит байдлаас салах төлөв.

The events of 1921 were told to us by the Russians in 1955. The poor Mongolians learned what happened when the USSR Academy of Sciences published a book called "History of the Mongolian People's Republic ." Our generation took exams on this history and grew up memorizing it. Looking back, I realize that it was all a lie. As the great Tsetserun said, "If you don't know your history, someone else will."

Польшийн зохиолч Марэк Хласко (1934-1968) нь богино өгүүлэл, туужийн том мастер байсан. Ердөө бага сургууль төгссөн (манай Чойном шиг) жолооч мэргэжилтэй тэрээр хорь гаруйхан насандаа дайны дараах залуусын шүтээн болон тодорсон. Гэвч Польшийн коммунистууд үзэл суртлын хувьд шахах болсонд (бас Чойном шиг) тэрээр гадаад эхнэрээ даган түр хугацаагаар Герман руу гарчээ. Эргээд эх орондоо буцаж ирэх гэсэн боловч хүлээн авсангүй, дөнгөж гуч гаруйхан насандаа хүний нутагт өөд болжээ.

Оросын утга зохиолоос бүх дэлхий даяараа мэддэг, уншдаг, сургуульд заадаг, сэхээтнүүд байнга эшилдэг гурван аугаа зохиолч бий нь Лев Толстой, Феодор Достоевский... тэгээд богино өгүүллэг ба жүжгийн зохиолын суут Антон ЧЕХОВ. "Краткость сестра таланта" гэсэн алдартай мэргэн үгийнхээ эзэн болсон түүний "Жилец" богино өгүүллэгийг орчуулснаа сонирхуулж байна.

Монголчууд өөрөө өөрсдийгөө хямраасан тул өөрсдөө л зоримог хөдөлж байж энэ шавраас гарна. Эдийн засаг ид шидээр биш эрүүл бодлогоор сэргэнэ. Ардчилсан ардчилаагүй намын бодлого, баруун зүүний шийдвэр, шашин шүтлэг, сайхан сэтгэл, өр зүрх, сэтгэлийн хандив, гомдол гаслал, тайвшрал зэрэгтэй эдийн засгийн сэргэлт ямар ч холбоогүй. Төр нийгмийн ардчилсан систем энэ тогтолцоогоо хамгаалах хуулийн механизмгүй бол сүйрлээр дуусдаг.