Миний бие, “Монгол улсын тэргүүний сургууль” гэсэн томоос том хаягтай арван жилийн нэгэн сургуульд бүрэн дунд боловсролыг эзэмшсэн нэгэн. Гэхдээ, намайг төгсөх хүртэл Тэргүүний сургууль хараахан болоогүй байсан, болохын төлөөх ажил нь шинэхэн захирал томилогдож ирснээр эхэлж байсан санагддаг, удаа ч үгүй тэр цол хэргэмээ авсаан авсан. Сургалтын арга барил, чанарт санаа тавихаасаа урьтаж сайхан муухайн үзэмжийг чухалчилдаг байсан шиг санаанд буух юм. Анги шат бүрт нэг л чиглэлийн сонгоны анги бүрдүүлж онц сурсныхаа төлөө юм болов уу, төлбөр төлнө тэр төлбөр хаашаа ч ордог юм бид яаж мэдэхэв бодвол тэр сургууль тохижилт төдийхөн гарт баригдаж нүдэнд үзэгдэх, хийж чадах материаллаг зүйлд л зарцуулагддаг байсан биз. Сонгон гээд тэгээд онлцлог нь юу байсан гэж, за яахав хэдхэн сайн багш шавийн барилдлага байдаг л байсан байх. Албан ёсны улсаас тараагддаг хэдэн сурах бичиг ирлээ л гэхээс номын санд тэгж утга зохиол уран сэтгэмжийн ном шинээр худалдаж авч ирлээ, уншаарай сурагчдаа гэсэн оюуны үйлсэд нэмэртэй сурталчлах зүйл гэж огт байгаагүй л юмдаг. Тэр тэргүүний сургуулиудад чинь тэгээд ядаж биеийн тамирын бүрэн тоноглолтой ганц бүтэн спортын талбай, ганц тохитой зал танхим байдаг байсан юм уу? одоо байгаа сургууль бий юу?, үгүй тэгээд гээнэдээ ч гоонодоо ч гэгчээр бүгд нэг төвшинд байгаа болохоор тэдэн дотроосоо арай дөмөгхөн шиг материаллаг тал дээрээ сэтгэхүй нь илүү хөгжсөн удирдлага юухантай нь Улсын тэргүүн авчихдаг болсон юм уу даа. Ер нь сургуулийн захирал гэдэг томилгоо чинь өнөөгийн нөхцөл байдлын илэрхийлэл, албан тушаалын дамжлагын газар болсон нэгэн тогтолцоо юм шиг бодогдном. Тэргүүний сургуульд байх ёстой чанарын үзүүлэлт нь сургуулийн тохижилт төдийхнөөр шийдэгддэг, энэ нэг сургуулийг гадна дотроос нь сайхан харагдуулчих ямар арга чарга байна түүгээр л гэсэн зарчмаар захирлын өөрийнх нь амбиц хөтлөгддөг юм шиг. Нэг сургуулийг өөд нь татсан нэрийдлээр тэр хүний хувийн намтарт нэг бус нэлээд олон “Одон” шагналын нэр зоогоостой болдог байх л даа. Яг цагаа тулаад шүүмжлэлд өртөхөөрөө хөөрхий цалингаас цалингийн хооронд арай ядан амь зууж яваа хэдэн багш нар нь торойтол муу хэлүүлнэ. Цаашлаад ажаад байхад төсвийн байгууллага тэр дундаа суурь боловсрол олгогч сургууль танхимын захирлууд гэж нэг сүрхий чамин ганган, бохь зажилсан нас залуу аниа агаа нар л байгаа харагадах юм, ямар шалгуураар яаж тэр албан тушаалд очоод байдаг нь нууцхан. Багш нар ч гэсэн их сул дорой юм, хаанаас ч ирсэн нь мэдэгдэхгүй нэг жаахан жаахан бацаанууд ирээд л загнаад зандчаад байхад загнуулаад л сууж байх нэг л тийм хэвийн нөхцөлд уусчихсан. Өөдөөс нь уралцахдаа биш, сурлага хүмүүжил зан төлөвшлийн гээд сурагчдын төлөө гэсэн сэтгэл нь багш нарт л байдаг хойно удирдлага тал дээрээ үүнийгээ холбож өгөх хэрэгтэй, туршлага үгүй удирдлагууддаа ч бас зааж хэлж өгөх шаардлагатай гэсэн үг. Аливаад дээд доод гэлгүй удирдлагын ухаан, чин сэтгэл, дадал туршлага зэргээс тухайн орчны сайн муу үр дагавар өнгөө яаж хувиргах нь онц чухал ач холбогдолтой байхаа. Мэдээж хэрэг бидний Улс хүүхэд нь хүртэл “Бид тав тухтай орчинд сурч боловсрох ёстой” гэсэн ардчилсан эрх чөлөөг нэгэнтээ хэлж ярьж чадах эрхтэй болж чадсаг орон, гэхдээ Хаусаа тохижуулдаг загвар Ерөнхий боловсролын сургуульд хэрэггүй ээ захирлуудаа.

Б.Батсайхан