Ейлийн их сургуулийн Төвөд судлаач Уэсли Нийдхам нь Дилова хутагтыг АНУ-д хөл тавьсан даруйд хамгийн түрүүнд харилцаж, шавь орон, насан өөд болох хүртэл нь нөхөрлөсөн, Хутагтын Америк дахь аж амьдарлага, эрдэм судлалд тус нөлөөгөө хүргэсэн эрхэм юм. Оуэн Латтиморыг эс тооцвол Хутагттай хамгийн ойр дотно нөхөрлөсөн америк хүн, гэтэл Дилова багшийн амьдралыг өгүүлэх түүхэн роман, өгүүлэл ном зэрэгт Нийдхамын нэр огт дурдагдахгүй аж. Тиймээс Уэсли Нийдхамыг товч танилцуулж, Дилова хутагтын тухай Америкийн эрдэм судлалын нэр хүндтэй сэтгүүлд бичсэн өгүүллийг нь орчуулан олонд хүргэх нь зүйтэй хэмээн үзэв. 

Уэсли Нийдхам нь 1903 онд төрж, 1992 онд нас барсан, сургууль соёлд сууж албан ёсны зэрэг цол хүртээгүй атлаа Ейлийн их сургуульд Төвөд хэл, утга зохиол, урлаг судлаач, тус их сургуулийн номын санд Төвөд утга зохиолын зөвлөхөөр ажилласан эрдэмтэн юм. 1954 онд Ейлийн их сургуулиас Хүндэт Мастерын зэрэг хүртсэн. Төвөд судлаач болохоосоо өмнө архитекторийн мэргэжил эзэмшиж, Ейлийн их сургуулийн нэлээд хэдэн чухал барилгыг барих ажилд гар бие оролцож байжээ. 

Архитекторын хувьд уран барилга, урлаг сонирхдог байсан бөгөөд анх Нью-Йоркийн музейд Төвөд урлал эдлэлийг сонирхон үзэж, тайлбар сэлтийг уншсанд Төвөдийн ард түмнийг харилцан адилгүй, огт өөр өөрөөр тайлбарласан, Бурханы шашны урлагийн тайлбарын орчуулга сэлт нь зөрж байсан гэнэ. “Үүний хариуг би олмоор байсан, ингэхийн тул хүний орчуулга, тайлбарыг үзэх биш, өөрөө би тэдний хэлийг сурах ёстой гэж бодсон юм” хэмээн Нийдхам Төвөд судлалд анх орсон тухайгаа дурссан буй. 

Ингээд Төвөдөд Христийн шашин түгээхээр хорь гаруй жил сууж, төвөд хэлэнд ус цас болсон нэгэн америк хүнээр хэл заалгаж, соёл түүхийг нь өөрөө бие даан сурах болжээ. Хэл нэлээд үзсэнийхээ дараа Далай ламд шууд захидал илгээсэн сонирхолтой баримт нь үлдсэн буй.

Нийдхам энэхүү захидалдаа Далай ламтай харилцахыг ихэд хүсэж буйгаа илтгээд, хариу захиа авбал ихэд баярлана, гагцхүү үчэн үсгээр бичээрэй, учир нь би үмэ үсгээр уншиж чадахгүй хэмээжээ. Нийдхамын хичээл зүтгэлийн үр жимс тун удалгүй гарч, Далай лам захидал сэлтийг нь уншсанаар барахгүй, дөрөвхөн жилийн дараа буюу 1950 оны 2 сард 100 боть Лхасын Ганжуурыг Ейлийн их сургуульд хүргүүлсэн юм. Хүрч ирсэн нь 1950 оны 2 сар болохоос их уртын аян замыг туулж ирсэн Ганжуур л даа. Далай лам Нийдхамын хүсэлтээр энэхүү Ганжуурыг барлуулаад морин тэргэнд ачуулан, Шинэ Дели хот руу илгээжээ. Өндөр уул, хавчил замыг давсаар мянган бээр явж ирсэн судрыг Калькутта руу явуулав. Тэндээс усан онгоцонд ачин, тэнгис далайг гэтэлсээр сая Америк тивд ирсэн хэрэг. Хожим нь Дилова хутагт Халимаг сүмийн тэргүүн болоод байхдаа лам нарынхаа ном эрдмийг таслахгүй хэмээн чухам энэ Ганжуураас Ейлийн их сургуулийн номын санд суун хувилан авдаг болжээ. 

Дилова хутагт АНУ-д 2 сарын 28-ны орчим бууж, нислэг дамжсаар 3 сарын 1-ний өдөр Вашингтон Ди Си хотноо ирсэн бололтой. Нийдхамын анхны захиа тэр оны 3 сарын 16-ных гэж бодохоор ерөөс Хутагтыг ирснээс хоёрхон долоо хоногийн дараа энэ хоёр хүн танилцаж, эрдэм номынх нь үйл хэрэг нийцжээ. Хутагт Нийдахмынд байнга ирдэг, Ейлийн их сургуулийн номын сангийн төвөд номыг каталогжуулах ажилд нь тусалдаг, хүндэт зочин нь болсон байна. Нийдхам 1954 онд Ейлийн их сургуулиас Хүндэм Магистрын зэрэг хүртсэний нэг ач нь Дилова хутагтын эрдэм судлалын тус билээ. Нийдхам ч Диловад чадахаараа тусалж, өргөө гэртээ байнга урин залдаг байсан, их сургуулийн номын санд ажиллахад тохь тухыг нь хангаж өгдөг байв.

Оуэн Латтиморт илгээсэн олон захидалдаа Нийдхамын тухай дурдсанаас заримыг нь толилуулбал: 

1953 оны 7 сарын 22-.д “Зүрхний нөхөр Оуэндээ салснаас санасан мэтээр сайн явж баймуй. Тэр Нийдхамынд хонож, маргад сүм дээр хонож...”, 7 сарын 29-нд “Сэтгэлийн нөхөр Оуэндаа, баясгалан захиаг... Нийдхамын гараас үзээд та хоёрын амар тунгалаг ба Батбилигийн үйлс бүтэмжтэйг мэдэж, элсхийн баярлав... Миний Энэтхэгт явах хэрэг даруй бүтэхгүй бол одоо бус явах газар үгүйн тул юун боловч амьдарлагаан бодох хэрэгтэйг бэлхэн та бодсоор байх тул хэлэх явдалгүй. Нөхөр Нийдхам үнэхээрийн туслах санаа байвч дэмий аргагүй мэт үзэгдмүй...” гэсэн бол 1954 оны 6 сарын 27-нд “...19-нд Нью-Хэйвэнд оройн 6 цаг 30 хувьд хүрэв. 7 цагт Нийдхамын хөвгүүн Доналд лугаа гал тэрэгний зогсоол дээр уулзаж, хамтаар Нийдхамынд хүрч хоноод... 24-нд Маклозагийнхаас хуралдбуцаж явсан өдрөө би Нийдхамынд ирж, хэдэн цаг яарамгүй суугаад тэндээс завдвал Лүисийнд дахин нэг очих, эс завдвал шууд Нью-Йоркод хүрээд Күртинигийнд очоод эс оройтвол сүмд ирэх, хэрэв оройтвол Нью-Йоркод хоноод 25-нд сүмд ирэх гэж бодож байсан боловч Маклеозын төвөд хэл миний ангилис хоёр бараг адилын харгайгаар Маклеоз Нийдхам бид гурвуул эндүүрэл болж, тэр учраар нэгэн маш яаралтай явж, хурал дээр ирсэн нэгэн их инээдэмтэй үлгэр болсныг бичихэд үсэг маш олон болох бөгөөд халуунд бэрхшээлтэй тул нүүр уулзахад дэлгэрэнгүйгээр ярьж, инээлдэхэд бэлтгэн үлдээв...” хэмээн буруу ойлголцсон хөгтэй түүхээ бичжээ.

1955 оны 7 сарын 16-нд “Нийдхамынд очиж хоёр хонов. Тэр бас Еэеэл номын сангийн нэгэн гэр нэгэн гараг тутам 6-25 тутам хөлстэйг бэлджээ...” хэмээсэн нь Нийдхам докторын оюутны байрнаа Дилова хутагтад тусгай өрөө гаргаж өгснийг хэлж байгаа хэрэг.

Уэсли Е. Нийдхам Studies in Comparative Religion буюу Харьцуулсан Шашин Судлал хэмээх сэтгүүлийн 1968 оны Хаврын дугаарт өөрийн багш, дотно нөхөр Дилова хутагтын тухай дэлгэрэнгүй өгүүлэл бичин нийтлүүлжээ.Урьд өмнө Америкийн сонин хэвлэлд Хутагтын тухай мэдээ сэлт олон гарсан, харин Нийдхамын өгүүлэл нь төвөд судлаач мэргэжлийн хүн бичсэн, шашны нарийн тайлбар, дүгнэлттэй, мөн шашин судлалын мэргэжлийн сэтгүүлд хэвлэгдсэн зэргээрээ өдөр тутмын сонины сурвалжлагч нарын гайхан сонжсон маягтай бичвэрүүдээс эрс өөр, чухал ач холбогдолтой юм. 

Энэхүү өгүүлэлдээ Нийдхам Дилова хутагтыг “Америкад хөл тавьсан Төвөд судлалын хамгийн агуу судлаач” хэмээн шулуухан дүгнээд “Энэ дүгнэлтийг маань туйлширсан гэж үзэх хүн байж болох ч батлах олон баримт бий” хэмээсэн байна. Мөн “Дилова хутагт тоолохын аргагүй олон анд нөхөртэй байсан, түүнтэй уулзсан хүн бүр Хутагтыг таньж мэдсэнээрээ өмнөхөөсөө илүү сайн хүмүүн болж байсан юм” хэмээн уулзаж учирсан бүгддээ хүртээж байсан соён гэгээрүүлэх өвөрмөц чанарыг нь өгүүлжээ. 

Нийдхамын өгүүллийн талаар нуршихаа болиод дараагийн дугаарт бүтнээр нь орчуулан хүргэсү.