Сонгодог Монгол бичгийн өмнөх үеийн ихэнх чухал томоохон бичгүүдийг Кливез шиг нарийн, төгс, бүр цааш нь тайлбарлах юмгүй болтол нь судалсан эрдэмтэн үгүй. Хожмын эрдэмтдийн хувьд зүгээр авч хэрэглэхээс, үргэлжлүүлэн сайжруулах аргагүй гэмээр болтол нь ингэж сайтар судалсан...

Нэмж хэлэхэд Крис Норман бас их мэдрэмжтэй, Парис дахь амрагийн түүхийг дуулахдаа Rendezvous, University гэх мэт үгийг зүгээр Британийн англи дуудлагаараа хэлэхгүй, ялангуяа Р-ийг нь хэлээ нугалан тагнайн ар этгээдэд хүргэж, франц авиагаар Га-лан “юнивэгасити” маягаар дуулж буй нь бүр ч донжтой.

Олон өөр хэлтний тэнгэрийн заадсыг нэрлэх үгийг сонирхон харьцуулж үзэх нь тухайн ард түмний хэл сэтгэлгээний онцлогийг нээн илрүүлэх бас нэгэн учиг мэт.

1867 онд Монголоор аялсан тэмдэглэлээ Жон Шийпшанкс бүр хожим, 1903 онд “Монгол Сибирь дэх миний амьдрал” нэрээр ном болгон хэвлүүлжээ.

Халимаг монгол цуст эцэг хүү Жан, Юрий хоёр Жоркаев дэлхийн хөл бөмбөгийн хамгийн өндөр дээд оргилд хэдийн хүрсэн бол Алта Басанов гуай хоёр дүүгийнхээ хамтаар сонирхогчид дотроо гялалзаж, Парисын цомыг хүртэж явжээ.

Урлаг судлалын ухааны доктор Лувсангийн Сономцэрэн агсан тэртээ 1988 онд “Ойрад оршихуйн судар” бүтээлээ бичиж дуусгаад, хэвлэлтэд бэлэн болгосон байсан ч хэвлүүлж амжилгүй халин оджээ.