Хэрэв манай оронд олон нийтийн болон төр засгийн анхаарлыг хамгийн их татдаг зэрлэг амьтдыг шалгаруулах санал хураавал цоохор ирвэс түрүүлэх нь мэдээж. Тэрбээр гайхалтай гоё чамин агаад нууцлаг амьдралтай амьтан. Тахь удаах байранд, түүний араас саарал чоно, цагаан зээр, мазаалай тус тус дараалж орно. Харин аргаль угалзыг тэр болгон ойшоож үзэхгүй өнгөрөөнө.

Төрөлх сумынхаа нэгэн зуун жилийн ойг энэ өдрүүдэд шижгэр тэмдэглэж, дэлгэр наадамлахаар зэхэж буй Ханбогдчуудад их баярын халуун мэндчилгээг уламжилж, шинэ зуундаа эрчимтэй хөгжиж хотын зиндаанд дэвшихийн өлзийтэй ерөөл өргөн дэвшүүлье. Энэ ялдамд Ханбогдын 98 жилийн ойд зориулж хэвлүүлсэн нийтлэлээ дахин нэг толилуулъсу.

Орчин цагийн дэлхийг бүтээсэн архитекторчууд бол эртний нүүдэлчин улс гүрнүүд байсан гэж эрдэмтэн мэргэд өдгөө мэтгэлцэж байна. Чингис хааны байгуулсан тал нутгийн их гүрэн бол өргөн уудам орон зайд хосгүй урт хугацаанд оршин тогтносон. Монголын эзэнт гүрний үед цаасны үйлдвэрлэл, блок хэвлэл, сумны дарь зэрэг нь Зүүнээс Баруун тийш дэлгэрч, мэдлэгийн тархалт хурдсаж, Европоос далай тэнгисийг эзэрхийлэх явц эрчимжсэн гэж Харл бичжээ. Тэрбээр “Орчин цагийн дэлхийн эдийн засаг бол монголчуудын үлдээсэн өвийн ачаар төрсөн юм” гэжээ.

Хэдхэн хором амсхийгээд өндийтөл "түс түс" хийх битүү чимээ чих дэлсэв. Ойлгомжтой. Мөргөлдөөний анир. Би ч юлган ухасхийж мацсаар босоо ханан хадны бөгс ороож зургийн зэмсгээ түлхэсхийн өнгийж шагайв. Нэг аргалийн толгой, бас нэгнийх нь зоо цухуйж харагдах. Хөнгөн бор манан сэмрэн бууж, цас намуухан бударч эхлэв. Түрүүчийнхээс хавгүй задгай түсхийх чимээ цуурайтлаа. Нөгөөх хоёр аргаль ч давхийж зүүнш эргэх мөчид хоёр угалз мөргөлдсөөр дуранд орж ирэх нь тэр. Орооны явдалд халуурч “нударга” зөрүүлж эхэлжээ.

Канад тэртээ 1964 онд БНМАУ-ыг хүлээн зөвшөөрч, 1973 онд дипломат харилцаа тогтоосон нь манайхыг тэр үеэс хүндэтгэж, дэмжиж ирсэн хэрэг. Харин АНУ бол дөнгөж 1987 онд л МУ-ыг тоож харсан байдаг. Монгол, Канадын харилцаа 40-өөд жилийг туулсан боловч манайх ЭСЯ-аа Оттавад 2001 онд нээснээс хойш улам өргөжин тэлжээ. Тус хоёр улсын нийслэл хотууд хамгийн хүйтэн цаг ууртай гэдгээрээ дэлхийд алдаршсан боловч орчин цагт харилцаа, хамтын ажиллагааны дотно түншүүд болж, түүнийхээ эрч хүчинд “халуун” нийслэлүүд болж хувирсан юм. Тив дэлхий, далай тэнгис дамнан чингэж тогтсон найрамдалт харилцаатай холбогдох зарим нэг өвөрмөц сониноос хуваалцъя.