Бидний гол зорилго бол Кливезийн үлдээсэн тэр их өвийг монгол судлаачдад хүргэх. Ингэхэд нэг том асуудал бий. Кливезийн өөрийн гэрээслэл ёсоор номын санд дахь номыг гадагш огт гаргаж болохгүй, салгаж болохгүй, зарж болохгүй. Тэгэхлээр номын сан хөдөөний тэр буйдхан тосгондоо л байна гэсэн үг.

Ер нь нийт хүнд цэ, сод, шийрав гэж гурван чухал юм байдаг гэдэг. Цэ нь Цэрэн гэдгийн цэ, "нас" гэсэн үг. Сод бол Содном гэдгийн сод,"буян" гэсэн үг. Шийрав бол Шарав буюу "Билиг ухаан" гэсэн үг. Энэ гурав л тэгширч байх ёстой юм. Жишээ нь их ухаантай хүн байлаа гэхэд нас богинотой бол яах вэ, нас урт, ухаантай ч гэлээ буян хураахгүй бол ямар хэрэг байх сан билээ. Тэгэхээр энэ гурваа сайн бодож, өөрсдөө хичээхээс гадна эднийг хариуцсан бурхан шүтээнээ тахиж явах хэрэгтэй юм.

Энэ бол 1952 оны “Прагын хавар” олон улсын хөгжмийн наадамд БНМАУ-аас мэргэжлийн хөгжимчин, дуучин уригдан оролцсон түүхэн үйл явдлыг гэрчлэх сонирхолтой содон баримт ажээ. Тив, дэлхийн шилдэг хөгжимчид, удирдаачид, найрал, цөөхүүл хамтлаг, гоцлол хөгжимчид оролцдог олон улсын энэ наадмыг Чехословакийн тал 1946 оноос жил бүр уламжлал болгон зохиож иржээ.

Дашдоржийн Нацагдоржийн ийм нэгэн гайхамшигтай шүлэг тэртээ 1935 онд хэвлэгдсэн боловч мартагдсан нь харамсалтай байна. “Гайхамшигтай” гэж дүгнэхийн учир нь Монгол бүсгүйн уран гоо, үзэсгэлэн төгөлдөрийг уран яруу хэлээр магтан дуулсан, мөн “урьханаа саравчилмуй”, “утас ороож, угалз мэтгээд”, “буман эгшигт сонин цуурай” гэх мэт урьд өмнө сонстоогүй утга төгөлдөр үг хэллэгийг шүлэглэсэнд оршино.

Нью-Йоркийн цорын ганц Хутагт хотын дорно этгээд дэх, тун энгийн тавилгатай байрандаа даруухан аж төрөх болов. Халимаг америк нийлсэн найзууд нь өдөр тутмынх нь амьдарлагад тус дэм болно. Хутагтад өөрт нь “хамба ламтны” өндөр дээд шаардлага, хэрэгцээ гээч юм огт үгүй болохоор үргэлжид даруу төлөв хэвээр. Халимаг нар түүнд монгол дээл оёж өгнө, тэрийг нь голж өөчилж байсан түүх нэг ч үгүй.

Дилова хутагт АНУ-д 2 сарын 28-ны орчим бууж, нислэг дамжсаар 3 сарын 1-ний өдөр Вашингтон Ди Си хотноо ирсэн бололтой. Нийдхамын анхны захиа тэр оны 3 сарын 16-ных гэж бодохоор ерөөс Хутагтыг ирснээс хоёрхон долоо хоногийн дараа энэ хоёр хүн танилцаж, эрдэм номынх нь үйл хэрэг нийцжээ