Миний эгэл бус түүхийн нэгээхэн хэсэг өмнөх тэр нийгмийн маань нуралттай цаг хугацааны хувьд салшгүй холбоотой. Тэгж нурсанд нь харамсаад явдаггүй учраас л доорхи түүхийг илэн далангүй, айж эмээлгүй, бүр бахархалтайя бичиж байна. Тэгэхдээ нөгөө ”Гашуун үнэн” гэдэг тодотголоо дахиад л бичсэндээ наах гэж байна.

2007 онд монголчууд, мөн оросууд нэгэн гамшигт үйл явдлын 70 жилийн ойг тэмдэглэсэн билээ. ОХУ-д энэ ойгоо 2007 оны 8 дугаар сараас тэмдэглэсэн, харин манайд “9 дүгээр сарын 10” гэж тэмдэглэсэн.

1991, 1992 оны түүхэн үйл явдлууд руу эргэж нэг аялъя.

Та бидний хэний маань ч амьдрал нийгмээсээ эх сурвалжтай, нийгмээсээ нөхцөлдөнө. Та бид тэр нийгмийнхээ тусгал нь юм.

Ю.Цэдэнбалынхны “долоон булчирхай”-г (минийхээр бол хүний хорвоо дээрхи яг үнэн түүх нь-Зох) тоочсон “Цэдэнбал, Филатова хоёр: Хайр дурлал, эрх мэдэл, эмгэнэл” нэртэй ном монгол, орос хэлээр, хоёр ч удаа хэвлэгдэн тун их эрэлттэй байгаа.

“Баян”, “Баялаг” гэдэг үгийн утгыг эхлээд тунгаах аваас, эдүгээгийн монгол төсөөллөөр арай л өөр, нэг тиймэрхүү примитив гутармаар зүйл толгойд буух болов уу.