Архидан согтуурах нь нийгмийн үзэгдэл болохыг олон жилийн өмнө тогтоожээ. Гэмт хэрэг, биеэ үнэлэх, архидан согтуурах зэрэг нь нийгмийг хамарсан үзэгдэл болж буйн цаад шалтгаан нь өөр юу ч биш, чухам ядуурал, ажилгүйдэл, гуйранчлал аж.

Манайд гарч буй хулгай шамшигдуулал, авилга хээл хахуулын дийлэнх хувь нь хээр хэвтэж буй олсноос болдог. Мэдээж нөгөө үзүүрт нь үхэр бий. Харин үхэр нь эзэнгүй. Эзэнгүй юм шиг мөртөө хэн дуртай нь эзэн болж болдог. Ард түмний нэрийн өмнөөс.

Манай дэлхий дээр өнөөдөр долоон тэрбум хүн амьдарч буй. Үүнээс нэг тэрбум нь үгээгүй ядуу аж. Энд Өмнөд Азийн, Төв Америкийн, Төв ба Зүүн Африкийн гуч гаруй орон хамаарч байна.. Эдэн дунд далайд гарцтай нь ч бий, гарцгүй нь ч бий.

Дээр үед жаран найм гэж нэг содон тоо байсан юм. Хулхи юмыг тэгэж нэрлэдэг байлаа. Юу гэвэл “Жаран долоо” гэж Америкийн Вэльс машины орос хувилбар бий. “Жаран ес” гэхээр өнөө америк машиныг танигдахгүй болгосон “ориг” орос машин болчиж буй нь тэр. Монголд мосттой машин хувьд байхыг зөвшөөрдөггүй.

Ямар ч юмыг муудаж байгаа, ухарч байгаа, сөнөж мөхөж байгаагаар тайлбарлан араас нь гашуудах явдал ихэд моодонд орж дээ.

Бидэнд хамгийн ойр дөт түүх бол өнгөрсөн зуун жилийн үйл явдал. Олон тохиолдол явдлын гэрч нарын зарим нь одоо ч амьд сэрүүн байсаар. Гэвч энэхүү саяхны үйл явдлын факт баримт, үнэлэлт дүгнэлт өдгөө тодорхой бус байсаар. Тавиад оны эхээр Зөвлөлт Монголын академиуд хамтран “БНМАУ-ын түүх” хэмээх бүтээл туурвисан.