Ном, нийтлэл, яриа, дуунд Чингис хааныг Гитлертэй зүйрлэдэг. Туйлын бузар мууг агуулсан: тэр бузар мууг төлөвлөж, аль л бузар мууг хийж, бузар мууг ардаа үлдээсэн гэх мэт. Ийм харьцуулалт туйлын буруу худал ойлголт юм. Бодит түүхээр олж мэдсэнээр бол Чингис хаан адгийн муу санаатан биш, тухайн нөхцөл байдлын дагуу үйлдсэн хэрцгий харгис бий ч тэр маш ухаалаг.

Олон улсын жишгээр зөвхөн тэмдэгт орлуулж байгаа учир энэ нь ямар ч хэл шинжлэлийн асуудал огт биш. Илүүтэй компютэр технологийнхонд хамаатай. Мэдээж нийтээр дагах хүчин төгөлдөр болохын тулд Засгийн газар батлах ёстой юм. Анх компютэрийн үсгийн код шаардлагатай болоход лав 10 гаруйй хоорондоо үл зохицох кодууд бий болсон билээ. Үүнийг 1996 онд Засгийн газрын тогтоолоор Оргилтек кодыг албан болгосноор асуудлын нэг мөр цэгцэлсэн юм. Монгол кирил бичигт таарсан латин галигтай болно гэдэг нь ердөө л үүнтэй төстэй. Латин галиг хэрэглэснээр монгол хэл латин үсэгт шилжиж буй хэрэг огт бус. Орчин үеийн техникийн шаардлагад л зохицож буй хэрэг ба энэ нь нэгэнт ахуйд өргөн хэрэглэж байгаа явдлыг нэг мөр болгоход л чиглэж байгаа юм.

Жүжигчин Сосорбарамыг гурван зуу шахам хүний нүдэн дээр алж орхилоо. Буудчихсан. Харин хэн алсныг ёстой бүү мэд. Икс түцийн хэдээс гарцаагүй, гэхдээ яг хэн нь гэдэг нь мэдэгдэггүй.

Гээд энэ бол шалтгаан биш шалтаг төдий. Хичнээн алдагдалтай байлаа ч улс төр геополитикийн хувьд энэ чухал объектоо зарна гэдэг өнгөц харахад бодлого утгаараа дэндүү тэнэглэл гэмээр. Монгол компанид худалдахдаа үнэ хаялцуулсан ба өрсөлдөгч нь Казахстаны Балхаш зэсийн үйлдвэр байсан гэх. Гайхалтай нь Эрдэнэтэд арван хэдэн сая долларын өртэй Балхаш өрөө төлөхөөс луу унжин гучаад жил болсон ороо компани. Бүр хачирхалтай нь 49 хувьд төлөх мөнгийг Оросын нэр бүхий банк зээлдүүлэхээр тохирч хэлэлцээрт орж байжээ. Хямдхан өгнө, мөнгийг нь өөрснөө зээлдүүлнэ, өртэй компанийг нь дуудлага худалдаанд дуудан оруулна? Оросууд өөрийн эзэмшил 49 хувиа Монголын Засгийн газарт яавч худалдахгүй гэсэн шийдвэрээ бичгээр хийж өгсөн нь бүр ч гайхмаар.

Russia and China - two major powers of the world have their own “official” histories, “approved by the state”, which they carefully evaluate, censor and cherry pick, then cram unceremoniously in textbooks and their citizens' heads. As it always has been. However, when regimes change, revolutions arise, dynasties rise up and their “official histories” also get a makeover.

Хэрэв Үндсэн хуулийн гол заалтуудад зарчмын талаас нь хандахгүй дан ганц заалтын механик талаас нь харах ахул Үндсэн хуулийн зарчим нийгэмд хэрэгжиж чадахгүй. Үүнийг л философи тал нь гээд буй хэрэг.