Одоо болтол Монголын удирдагчид улаантны үеийн коммунист ухуулгыг тоть шиг давтах аж. Өсвөр залуу үе маань хөрш хоёр орны үнэн түүхийг мэдэх ёстой. Үнэн түүхийг би өгүүлсү.

Буддагийн сургаалийг хүмүүс ариун дээд ном, үнэний тухай сургаал, авралын сургаал хэмээн биширдэг. Бурхан багш хоёр мянга таван зууны тэртээ Цагаан мичин жилд эртний Энэтхэгийн Капилавасту улсын Шуддоходан хаан, Махамаяа хатны агь хүү болон мэндэлж, 29 насандаа Шар хулгана жилд хааны ордон, хан хүүгийн тансаг амьдралыг таягдан хаяж, Хамаг амьтны тусын тулд гэгээрлийн замд сэтгэл шулуудан орж, аглаг зэлүүд газар бясалгал хатуужил үйлдэж, гэрээс гарч сахил залсан тойн хувраг болсон. Сиддхаарт хан хүү зургаан жилийн турш нөр их хөдөлмөр, тэвчээр, хичээл зүтгэл, бясалгал, хатуужил гаргасны үр дүнд 35 насандаа Хөх морин жилийн Зуны тэргүүн сарын шинийн арван тавнаа Илт туулж төгс гэгээрсэн Будда болсон түүхтэй

Гэвч удалгүй монголын төр хямрав. Б.Цэрэндорж тэргүүтэй зарим монгол ноёд Богд хаант төрөөсөө урваж 1919 онд Хятадын Засгийн газарт хүсэлт гаргаж 10 000 гамин цэргийг нийслэл Хүрээнд дуудан ирүүлж Богд хаант монгол төрөө мөхөөжээ.Богд хаант Монгол улсын 6000 цэрэг ямар ч эсэргүүцэл үзүүлж чадалгүй хятадын гамин цэрэгт бүх зэр зэвсгээ хураалган бууж өгсөн нь хамгийн том гутамшиг байлаа.

Монголчууд бид гурван зууны өмнө ард түмнээрээ Бурханы шашинтан болж арван хар нүглийг цээрлэж, арван цагаан буян үйлддэг Номт орны бурханлиг ард түмэн байснаа санаж, эдүгээ нисваанисийг дарж, сахил сахидаг ариун ард түмэн дахин болж чадваас монголын эвдэрсэн нийгэм сайжран өөрчлөгдөж, гэмт хэрэг үгүй болж, ариун номын амар амгалан орон болохсон болов уу.

Орос дахь халимаг монголчуудын тоо эдүгээ хоёр зуун жилийн өмнөхөөсөө өсөх бүү хэл, улам буурчээ. 1771 онд хаант Орост халимаг монголчуудын тоо 250 000 орчим байжээ. 1926 онд Оросын Халимагт 107 000 халимаг монгол хүн амьдарч байсан бол 1959 онд дөнгөж 64 900 халимаг монгол хүн амьдарч байлаа. Эдүгээ Халимаг Тангч улсад 159 000 халимаг монгол хүн амьдарч байна. Хэзээ дуусах нь мэдэгдэхгүй Орос-Украины дайны дараа халимаг, буриад монголчуудын тоо хэрхэн яаж буурахыг хэн мэдэх билээ.

Дайн удаан үргэлжлэх тутам Путины дэглэм хурдан унах болно. Яагаад вэ гэвэл Путины эцсийн дайсан бол Украин ч биш, Өрнөд ч биш, дотоодын сөрөг хүчин ч биш. Путины эцсийн дайсан бол Цаг хугацаа юм.