“Чихрийн шижин бол өвчин биш, эмгэг юм” гэдэг үгийг би анх 2024 оны 9-р сард А.Буяндэлгэр эмчээс сонсож билээ. А.Буяндэлгэр эмч бол АНУ-ын доктор Ричард Бернштейны чихрийн шижинг хэвийн хэмжээнд бууруулдаг аргыг Монголд нутагшуулсан сайн эмч юм билээ. А.Буяндэлгэр эмчийн тэр үг бол яахын аргагүй үнэн үг юм байна.

Эдүгээ хэд хэдэн том тулааны дараа Орост байрласан Хойд Солонгосын армийн 4000 гаруй цэрэг алагдаж шархаджээ. Тодруулвал 1000 гаруй солонгос цэрэг алагдаж, 3000 гаруй солонгос цэрэг шархаджээ.

Ер нь дэлхийд хамгийн том гүрэн байгуулсан улс бол англичууд, монголчууд, оросууд байдаг юм. Англичууд 35 сая квадрат км газар нутагтай, монголчууд 33 сая квадрат км газар нутагтай, орос зөвлөлтүүд 22 сая квадрат км газар нутагтай их гүрнийг байгуулсан байдаг юм. Сүүлийн 100 - 200 жилийн түүхийг харахад өрнө дахинаас англи үндэстэн, дорно дахинаас япон үндэстэн дэлхийг тэргүүлж манлайлсан байдаг. Арлын үндэстний онцлог бол эх газрын үндэстнээс эрс ялгаатай. Эх газраас хэн ч ирж бидэнд туслахгүй тул аралын үндэстэн бид бүх зүйлээ өөрсдөө бүтээж хүчирхэг үндэстэн болох ёстой гэсэн үзэл аралын хүн бүрийн яс маханд нь шингэсэн байдаг.Ийм ч учраас тэд хамгийн түрүүнд далайн чанадаас түүхий эд тээвэрлэн авчрах хамгийн том далайн хурдан хөлөг онгоцуудаа бүтээж аж үйлдвэрийн хүчирхэг улс болж чадсан юм.

Хүн төрөлхтөний эртний түүхэнд Хүннү хэмээх том гүрэн алдаршсан байдаг бөгөөд энэхүү гүрнээс ихэр юм шиг монгол үндэстэн, түрэг үндэстэн гэсэн хоёр хүчирхэг үндэстэн мэндэлсэн бөлгөө. Би энэ удаа Түрэг үндэстний түүхийг товч өгүүлье.

Монгол соёлыг устгасны дараа монгол хүнийг эвдэх ажил их “бүтэмжтэй” боллоо. Бурхан ч үгүй, Чингис ч үгүй, Шүтээн ч үгүй, Босоо монгол бичиг ч үгүй, Хаан эзэн ч үгүй болсон харц гаралтай монголчуудыг мал болгоход маш амархан болжээ, боол болгоход боломжийн болжээ. Сартваах Буддагийн оронд сахалт Маркс, Ленин, Сталиныг шүтдэг болов. Хутагт хувилгаадын оронд хуурамч дарга нарыг шүтдэг болов. Бурханы номыг шүтдэг ард түмэнг буруу номтнуудыг шүтдэг болгов. Мал сүргээ хураалгасан монголчууд манкурт боол болов. Өмч хөрөнгөө алдсан монголчууд өлөн нүдэлсэн ядуу пролетари болов.

Монгол улс ардчилал, зах зээлийн замд ороод 34 жил болжээ. Ард түмэн тэр үед азийн бар улс болно гээд их л баяртай байсан даа. Улс орон хөгжсөн үү гэвэл удаан хөгжиж байна л гэхээс хөгжиж чадсан, өндөр хөгжилтэй улс болсон гэвэл худал үг болно. Монгол улс зах зээлд ороод 33 жил өнгөрөөд байхад азийн бар улс байтугай, бамбар улс ч болж чадсангүй. Яагаад Монгол улс сүүлийн 33 жилийн дотор хөгжиж чадаагүй юм бэ. Ямар шалтгаан байна вэ? Хөгжлийн гацаа юунаас болж гарсан юм бэ. Ердөө хоёрхон том шалтгаан байна.