Монголчууд улстөржинө гэж ёстой сүйдэлж байна даа. Юуг сүйдэлж байна гэж асуувал товчхондоо эх орноо, хөлөө олж ядаж яваа  эдийн засгаа л сүйдэлчихсэн байна.  Улстөржихгүй сэдэв, улстөржихгүй хүн, улстөржихгүй сэдэв, улстөржихгүй цаг хугацаа гэж даанч алга. Монголчуудын улстөржинө гэдэг нь үзэл бодол онол монол биш ерөөсөө л төрөөс эхлээд түлээ нүүрс, Рио-Тинто компани, мах, гурил будаа, формын хувцас, бараа таваар болоод явчихнаа. Бусад оронд улс төр явуулдаг нам нь улс төрийн шийдвэр гаргадаг  парламент нь улстөрждөг. Харин манайд бол төрийн жинхэнэ алба, цэрэг цагдаа, эмнэлэг, цэцэрлэг ясли, иргэний хөдөлгөөн, иргэд бүгдээрээ улстөржинө. Тэгээд тэд хэвлэлийн хурлаар, мэдээллийн хэрэгслээр хэрэлдэж эхэлснээ сүртэй нь аргагүй мэдэгдэл, тулган шаардах бичиг гаргаж “хэрэв тэгэхгүй бол тэмцлийн дараагийн хэлбэрт шилжинэ” гэж сүрдүүлнэ. Бусад оронд  сонгууль зарлахаар юмуу сонгууль ойртохоор намууд л улстөрждөг. Ер нь нам гэдэг бол улс төр явуулах тусгай зөвшөөрөлтэй компани юм. Тэд л эрхийг нь авсан учраас улс төр хийх ёстой. Насны хувьд наян настай буурлаас найман настай балчир хүртэл хамрагдана. Сүүлдээ улстөржинө гэдэг иргэний хөдөлгөөн байгуулна  гэдэг  мөнгө олох хэрэгсэл, гишүүн болох дамжаа болжээ.  Энэ их  адаггүй улстөржилт Монгол Улсын эдийн засгийг сүйрүүлж дууслаа. Улс төр хийж байгаа нь энэ гэж, шүдээ зууж бүхнийг үзэн ядаж шударга царайлсан болгон сайн хүн, сайн улстөрч  байдаггүй юм байна. Бүүр сүүлдээ улс төр хийнэ гэдэг нь хэрээс хэтэрч  хууль ёсны төр засаг, уул уурхайд байгаа хувийн өмч руу буу шийдэм болж очиж   терорист халдлага үйлдэх болтлоо гаарав.  Хамгийн эмгэнэлтэй нь улстөрчид мэдсээр байж уул уурхай руугаа  довтлох юм.  Парламентын гишүүд рүү, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд руугаа дайрч довтлох нь дүүрчээ түүнийгээ ардчилал гэж бодъё. Харин гадаадын хөрөнгө оруулалттай компаниа хардаад,  рекэтлээд, татвараа янз бүрээр хувиргаад ирэхээр зэрэг л энэ улсын чинь эдийн засаг нь сүйрээд байх юм.  Хэдхэн жишээ Оюу толгой, Таван толгойд орсон гадаадын хөрөнгө оруулалттай компаниуд руу хичнээн ч жил, хичнээн ч улс төрийн нам, улстөрчид довтолж муулж, мушгиж, хөөж тууж сонгуулийн пиар хийж, хоол болгон идэж мөнгө болгон зооглов. Одоо ч гэсэн улстөрчид маань ард түмэндээ шударга хүн болж харагдмаар санагдаад ирэхээрээ шууд л манайд хөрөнгө оруулсан гадаадын компаниудыг “зайл” гэж хөөдөг. Ард түмэн ч гэсэн гадаадын хөрөнгөтэй баячуудыг хөөж тууж чадсан эх оронч хөвгүүдээ парламентад сонгож шагнадаг болсон юм. Бид саяхан болтол Эрдэнэт гэдэг ердөө ганцхан зэсийн уурхайтай байв. Хоёр дахь том уурхай буюу Оюу толгойд Канадын Рио-Тинто компани хөрөнгө оруулсан. Өнөө муу хэлүүлэн хөөж туулгасан Рио-Тинто хамгийн их хөрөнгө оруулжээ. Саяхан Сангийн дэд сайд О.Чулуунбат ингэж хэллээ. Монголд гадаадынхан 20 жил хөрөнгө орууллаа. Харин ганцхан Оюу толгойд орсон  Рио-Тинто-гийн хөрөнгө өнгөрсөн 20 жилийн хөрөнгөтэй тэнцэж байна гэлээ. Том компани ч хямардаг. Өнгөрсөн жилээс эхэлсэн дэлхийн эдийн засгийн хямралд Рио-Тинто өртсөн. Тэгээд л түр хүлээсэн. Ингээд  Монголын улстөрчид элдвээр гоочлон хөөж туугаад дээр нь дэлхийн эдийн засгийн хямралд өртөөд зэсийн экспорт будаа. Алт овоо явж байсан юм. Алт хөтөлбөр хэрэгжээд цагтаа 24 тонн алт олборлож байсан улс орон одоо хоёр тонн алттай сууж байх. Бас л өнөө гайхал улстөрчдөөс болсон. Ардчилсан нам Орост  өгч байгаа зэсийн баяжмалаас  68 хувийн гэнэтийн ашгийн татвар аваад улс орноо баяжуулъя гэж хуулийн төсөл санаачилсан юм. Гэтэл МАХН-ынхан ганц зэс ч  биш алтан дээр гэнэтийн ашгийн 68 хувийн татвар тавина гээд  алтнаас орох орлого алга болсон.  Нүүрс гэдэг уг нь хаа сайгүй байдаг хар шороо. Гуравхан жилийн өмнө нүүрснээс ордог орлого зэс, алтыг давж Засгийн газар мөнгөө барж яддаг болов. Дахиад л өнөө гайтай улстөрчид төмөр замаа хойш нь тавина, урагш нь тавина хөндлөн гулд тавина гэж хэрэлдээд гарав. Өргөн, нарийн төмөр зам тавина гэж зодолдоод дуусав. Ингээд нүүрсний үнэ унаж будаа болох нь тэр. Улстөрчид уул уурхайгаа унагасны хорыг хар даа. Хэтэрхий шунаж байж хамаг юмаа алдсан алтан загасны чавганц шиг хэдэн малынхаа буянаас өөр орлогогүй  муухай царайлаад суух болов. Уул уурхайгаас өөр улс орныг аваад явчих жижиг дунд үйлддвэрийн бүтээгдэхүүн гэж гараар хийсэн эсгийн таавчигнаас өөр нэмэр болох юм алга даа. Энэ бүхнийг нуршиж уншигчдадаа чилээхийн учир монголчууд бид ганцхан юман дээр тухайлбал, уул уурхайн орлого дээр улстөржихөө зогсоож бүх намууд хэлэлцээрт орох шаардлага байна. Зэс, алт, нүүрс, төмрийн хүдэр зэрэг  бүтээгдэхүүн дээр улстөржмөөргүй байна. Уул уурхайгаа мэргэжлийнхэн нь ярьж мэргэжлийнхэн нь авч явах цаг болсоон.  Уг нь уул уурхай гэдэг монголчууд эзэмшээгүй хамгийн нарийн мэргэжил хамгийн нарийн технологи байдаг. Уул уурхай мэдэхгүй мань мэтээс эхлээд уул уурхайг ярихгүй чавганц ч байхгүй болсон. Хамгийн муухай нь энэ увайгүй улстөрчид уул уурхай, хийгээд гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг харахаараа барьж зодолдох бороохой шийдэм болгоод байна. Уул уурхайнхаа бүтээгдэхүүнийг улстөржилт, улстөрчдөөс аврах цаг болжээ.