“Ажил хэрэг их болохоор бясалгал хийх зав олдохгүй юм” гэж хэлдэг хүмүүст Далай лам энэ хошин түүхийг ярьж өгдөг:

Нэг ламтан шавьдаа хөдөө салхинд гарч, сайхан амарцгаана гэж амлажээ. Гэвч өдөр бүр ажил алба ихтэй өнгөрсөөр, амласан амралт нь хойшилсоор байв. Нэгэн удаа тэдний дэргэдүүр оршуулгын цуваа өнгөрч гэнэ. Юу болохыг нь анзаараагүй ламтан “Наад улс чинь хаашаа яваа юм бол?” гэж асуухад шавь нь “Аан, нэг хүнийг хөдөө гаргаж амраахаар яваа улс байна” гэж хариулжээ.

Боломжгүй тус

Адиша багш бясалгалын өмнө тахил мандлыг өөрийн гараар хичээнгүйлэн бэлддэг байв. Лагшин чилээрхүү байхад шавь нар нь “Багш аа, та амарч бай. Бид бэлтгэе” гэхэд “Уухайс, та нар намайг өлсөх юм бол миний өмнөөс хоол идэж туслах нь ээ” гэж ёжилжээ.


Хэврэгхэн суудал

Буддизм судалдаг нэр хүндтэй эрдэмтэн Зэнгийн ламтай танилцжээ. Гүн мэдлэгээ гайхуулах гэж шүлэглэсэн захидал бичээд голын цаана амьдардаг шинэ танилынхаа мутарт хүргэсүгэй хэмээн зарцаа илгээжээ.  Эрдэмтний захиаг хүлээн авсан лам дугтуйг нээвэл:

    “Ертөнцийн найман салхинд үл хэлбийх

     Бэндэр эрдэнийн довцогт би суудаг...”

гэсэн хээнцэр үгс байлаа. Ламтан мушийснаа бийрээ шүүрэн авч доор нь “Битгий унга!” гэж бичээд буцаан явуулжээ. Хүндэтгэлийн хариу хүлээж суусан эрдэмтэн үүнийг уншаад уурсан эгдүүцэж, бүдүүлэг доромжлолын учрыг олохоор даруй гол гатлан ирэв гэнэ. Ламтан инээд алдаж, “Та ертөнцийн найман салхинд хөдлөхөөргүй суудал зассан биш үү? Ганц үг бэрх суудлаас чинь ховхлоод энэ хүртэл үлээж орхив уу?” гэжээ.

(Ертөнцийн найман салхи гэдэг нь олз, гарз, магтаал, муушаал, жаргал, зовлон, мандал, буурал.)

Сэтгэлийн ачаа

Танзан лам нэгэн бороотой өдөр номын нөхрийн хамт хийд рүүгээ явж байв. Замын наана нэг ганган бүсгүй шавар шавхай туучихаас түдгэлзэн зогсох аж. Түүнийг харсан Танзан бүсгүй дээр очоод “Танд туслах уу?” гэхэд дуртайяа зөвшөөрлөө. Бүсгүйг сэвхийтэл нь өргөж тэврээд замын цаана гаргаж өгөв. Үдэш хийддээ ирсэн хойно залуу хувраг түүнээс “Номын ах аа, бид чинь сахил санваартан улс биз дээ? Та яагаад тэр залуухан царайлаг хүүхнийг тэвэрч өргөсөн юм бэ?” гэхэд Танзан “Би түүнийг ердөө л зам гаргаад орхисон. Харин чи одоо болтол үүрсээр яваа юм уу?” гэжээ.

Хэрээ галууг дуурайсан нь    

    “Аялсан ч, суусан ч бахтай

     Амьдарсан ч, үхсэн ч жаргалтай

     Өмчгүй хоосон гуйранч,   

     Гэргүй хэрмэл тэнүүлч ээ, би”

гэж Мялрайва дуулж явжээ. Нэгэн баян хүн түүний дууг сонсоод жигтэйхэн атаархаж гэнэ. Баян мөртлөө сэтгэлийн их дарамттай амьдардаг байж. Тэгээд Мял шиг жаргалтай амьдрахаар шийдэж, бүх хөрөнгөө ядууст тараачихаад бадарчин болон явжээ. Удалгүй хөөрхий эр царай алдан зэвхийрч явахад нь урьдын нэг танил таараад “Хүүе, чи юу болчоо вэ? Ямар гай зовлон тохиолдов?” гэж асуухад “Хоосон Мялрайва намайг хоосруулчихлаа” гэж ууртайхан хариулсан гэдэг.

Би-г баримтлах

Нэгэн ноён лам багшид шавь орж, Бурханы ном судлах болов. Нэг удаа “Багш аа, билиг барамидын сударт олонтаа гардаг би-г баримтлах гэж чухам юуг хэлнэ вэ?” гэж асуухад үргэлж дөлгөөн байдаг багшийн царай гэнэт хувьсхийж “Элий балай юм асуудаг эргүү хар илжиг вэ, чи!” гэж зандрав. Насандаа ийм доромж үг сонсоогүй ноёны уур бухимдал эгшин зуур оволзож, царай нь минчийж, гүрээ нь гүрэлзээд ирэв. Тэр үед багш энх дүрэндээ эргэн орж, “За энийг чинь л би-г баримтлах гэдэг юм даа” хэмээн хариулжээ.