МАХН, АН хоёрын “стандарт бус” эвсэл, хуйвалдаан сансаныг бодвол овоо урт насалж байна. Дараагийн сонгуульд олон түмний нүдэн дээр ил “нэг эвсэл” болж орох ,үгүй бол тус тусдаа нам намаараа дангаараа сонгуульд орсон болж өрсөлдөж “тоглох” хоёрхон зам үлдсэн . Сүүлийн үеийн бүх судалгаагаар ч, онолоор ч МАХН, Ардчилсан нам хоёр  дахиад л олонхи цөөнх болно.  Харин гуравдагч хүчин гэх хувь хүмүүсийн суудлын тоо одоогийн парламентийнхаас арай илүү болж нэмэгдэнэ гэж тайлбарлаж байна. Хамгийн сүүлийн гурван ч сонгуульд сонгуулиас өмнөх хоёр жилийн судалгааны дүн зургаа долоон хувиас их зөрөөгүй юмдаг. Үүний үр дүнг сум дүүргүүдийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын нөхөн сонгуулиар тайлбарлаж болох юм. Нийслэлийн хоёр дүүргийн, хөдөөгийн зургаан сумын ИТХ-ын нөхөн сөнгуульд МАХН 40-60 хувиар ялалт байгуулж, Ардчилсан нам 20-30 хувийн санал авч байна. Харин бие даагч юм уу, жижиг намууд санал хуваан “мөнгө хийх “тоглолтонд оров. Тэрнээс дээрх хоёр намтай тэнцэж  жинхэнэ хүчээ үзэхээс  айж байна. Тийм ч орон зай үнэндээ байхгүй. Цаашдаа улс төрийн систем эрүүлжихийг ч, хуйвалдааны уурхай болгон өвчлүүлхийг ч гагцхүү сонгуулийн хуулиар зохицуулдаг. Одоогийн УИХ-ын сонгуулийн хуулийг өөрчлөх ажлын хэсэг харьцангуй манайдаа л  томоохон хор нь гарсан улс төрчдөөс бүрдсэн . Тэд судалж байгаад порпорцналь буюу нам голлосон, улс маань дангаараа нэг тойрог болох хуулийг сонгон авч чадсан юм. Олон ажиглагчид судлаачид одоогийн явж байгаа голлох хуулийг Монголын хөгжлийн гарц мөн гэж олзуурхаж байв. Гэтэл саяхан МАХН-ын томчууд “Нүхтэд” хуралдаад, Ардчилсан намын төрд байгаа нэг хэсэг нөхөд “ Сүнжингранд Зочид буудалд” хуралдаад, одоо хэлэлцүүлэгдэж байгаа томсгосон тойрог нэг иргэн нэг санал өгөх хувилбарыг будаа болгохоор сэм тохиролцжээ. Түүний оронд “26 хүн аймгуудаас сонгогдоно, 50 хүн нь намын нэрээр их хуралд сууна гэдэг 1996 оны орон нутгийн сонгуульд туршсан хувилбарыг явуулхаар шийдсэн гэлээ. Энэ хувилбар нь ирэх сонгуулийн дараа ямарч нөхцөлд эвслийн засгийн газар байгуулагдана гэдгийг эхлээд  харж албан тушаалаа бодолцсон байв. Энэ дүрмээр тоглосон нөхцөлд 2012 оны  сонгуулийн дараа ч  одоогийн эвсэлийн засгийн газрыг бараг хөндөхгүй хувилбар гэж тодорхой хүрээнд шийдсэн байна. Хэрэв ажлын хэсгийнхэн холимог тогтолцоо гэдэг хуйвалдааны тогтолцоог зөвшөөрөхгүй бол сонгуулийн хуулийг өөрчлөхөөр хэлэлцэх бололцоогүй болгоно гэж үгссэн . Хуйвалдагчид гэнэт энэхүү холимог тогтолцоо руу эргүүлсэн нь ийм учиртай. Олны мэддэгээр нь монгол бөхөөр зүйрлэх юм бол оноолт хийж, ам авч худлаа барилдах бололцоотой гэнэ. Жишээ нь  Төв аймгаас М.Энхболд,Увс аймгаас Ц.Нямдорж, Сүхбаатар аймгаас Ч.Улаан нар нэр дэвшиж гэмээ нь хорьсон ч гарна хориогүй ч гарна. Тэгвэл энэ  аваргуудын аманд хэн ч танихгүй цэргийн хүүхэд хаяж өгсөнөөр сонгуулийн дараа засгийн газарт сайдын суудал хувиарлагдана гэсэн үг байна.  Энэ мэтчилэн хоёр том нам аймгуудаа ч хувааж болно. Өвөрхангай, Архангай зэрэг МАХН нэгэнт дийлэхгүй аймгуудад МАХН, Ардчилсан намын аманд бас л цэргийн хүүхэд өгнө.Сонгуулийн шинэ хуулийн ажлын хэсгийхний саналыг намууд нь тухайлбал намын дарга нар нь батлуулахаар хүчлэхгүй, шавдуулахгүй байсан бодлогын учиг одоо тайлахад амархан боллоо. Эдийн засгийн хүчин зүйлийн хувьд Одоогийн УИХ, Эвслийн засгийн газар 2012 он хүртэл хөдөөгийн нэг суманд ойролцогоор 600 сая шахуу төгрөгийн улс төрийн хөрөнгө оруулалт орсон” өнөө гишүүний тэрбум төгрөг яваа” гэж тооцож байгаа юм байна.  Улс төр судлаач Д.Ганхуяг ингэж бичсэн . Одоогийн УИХ-ын 76 гишүүн ард түмэнд ашигтай, Монгол орны хөгжлийн гарц болхоор сонгуулийн хууль хэзээ ч хийж чадахгүй. Горьдсоны гарз. Түүний оронд сонгогчдын боловсрол төвийн ганц Р.Бурмаагаар  сонгуулийн хууль хийлгээд батлуулчихвал өлзийтэй гэжээ. Үнэнч юм шиг. Ямар ч байсан сонгуулийн холимог тогтолцоо гэдэг холион бантан болсон хуулиар хуйвалдаж  эвслийн парламентаар хүч түрэн  батлуулхаар тохиролцжээ. Сонгуулийн шинэ хуулийг баяр наадмын өмнөхөн амжуулж магадгүй байна.