1799 оны аравдугаар сарын 9-нд Сан-Рафаэль буланд Бонапарт буужээ. Түүний ирсэн явдал олон түмний сонирхлыг ихээр төрүүлсэнд гайхах зүйл байсангүй. Дорно зүгээс ирж буй бүхий л онгоцыг хөл хорионд зайлшгүй оруулдаг байтал Бонапартын ирсэн хөлгийг чөлөөтэй нэвтрүүлжээ.

Бидэнд түүхийн хичээлээр зааж байсан 1921 оны Ардын хувьсгалын түүх худлаа байжээ гэдэг нь архивын түүхийн баримтуудаар нотлогдож эхлээд байна. Ардын хувьсгалын үеийн бүх түүхийг Марксизм ленинизмийн онолд тулгуурлаж байгаа нь энэ гэж “Монголд хувьсгалт нууц бүлгэм үүссэнээс эхлээд, Нийслэл хүрээг чөлөөлсөн нь” хүртэлх түүхийг оросууд зориудаар гуйвуулан бичиж өгөөд бид тэр түүхэнд нь үнэмшээд бүтэн зууныг үджээ.

Эрдэмтэн А.Очир, Г.Дашням нарын нухацтай судалгаанд үндэслэн Их Нацагдоржийн уг шаг, угсаа гарвалыг хөөн үзвэл Нацагдорж боржигон овгийн хүн байжээ. Боржигон гэдэг бол Х зууны үед аж төрж байсан Мон хаан Бутанцарын үеэс хойш язгуурын монголчуудын төрийн эрх, хаан ширээг боржигон овгийнхон алдалгүй барьсаар ХVIII зууны үед тэднийг төрөл тайж, харьяат тайж гэж хуваадаг болсон ажгуу.

Ж.Батмөнх гэж хэн байсан юм, ямар хувь тохиолоор сайд дарга, бүр Төрийн тэргүүн болчихсон юм, түүнийг хэн гаргаад ирсэн юм гэх яриа хөөрөө, эргэлзээ тээнэгэлзэл Монголын өмнөх нийгэмд ч, өнөөгийн нийгэмд ч байж ирсэн, байгаа. Ялангуяа ахмад хижээл насныхан энэ талаар элдэв үзэл бодлоо илэрхийлдэг, хэлдэг, бичдэг.

Нэпко хэвлэлийн газар, Хүмүүн хорвоо нийгэмлэг хамтран ХХ зууны “Түүхэн эрхмүүдийн цадиг” хэмээх цуврал ном гаргаж байгаа билээ. Энэхүү цувралын эхний ботиуд Батмөнх, Чойбалсан, Нацагдорж, Бодоо нэрээр хэвлэгдэн гарлаа.

Хүний амьдрал их баян байдаг юм. Хүнд сайн, муу олон зүйл тохиолдоно. Дандаа сайхан эсхүл дандаа азгүй байдаггүй. Нэг ухаантай хүн хэлсэн байдаг. «Чиний гарт чиний амьдрал байдаг. Хуйлаж явах, дэлгэж явахаа чи өөрөө мэднэ» гэж. Эндээс хэдэн зүйл их чухал.