Тэгтэл Комти, Аруша руу эргэсэнгүй, шатахуун хүрнэ гэж тооцсон бололтой, харцаа доошлуулан газрын гадаргуугаас төдий л өндөрт биш анхны цас аятай хийсэн сарних хөвөн ягаан үүлсийг ажиглан харав. Өмнө зүгээс нүүж буй царцаа юмсанж тэр үүл. Төдхөн онгоц өндөр авч, зүүнийг барин нисэх шиг боллоо. Тэгээд гэнэтхэн харанхуй нөмрөв. Аадрын үүлэн дунд нисээд орчихсон нь тэр байжээ. Хүрхрээн дундуур нисэх шиг, хаашаа л харна аадар цутгана. Үүлэн дундаас гарахад Комти эргэж хараад инээмсэглэн урагшаа зангахад тэр зүгт тэнгэрийн уудмыг эзэгнэн ноёлсон асар өндөр, алтан наран доор цасан цагаанаар гялтганан гялалзаж харах орчныг бүрэн эзэлсэн Килиманжарогийн ам дөрвөлжин орой тодрон үзэгдлээ. Тэрүүхэн мөчид эцсийн зогсоол нь энд байгааг тэр ухамсарлан ойлгов.

Богино өгүүллэгийн орчуулгын уралдаанд тэргүүн байр эзэлсэн бүтээл.

Монгол-Хятадын ард түмний эв найрамдлыг бэлгэдэх нэгэн дурсгалын тухайд (Монгол-Хятадын найрамдлын нийгэмлэгээс зарласан нийтлэлийн шилдэг бүтээлийн уралдаанд тусгай байр эзэлсэн нийтлэл)

Монгол уншигчдад “Санниковын газар”, “Дэлхийн гүн рүү аялсан нь” зэрэг уран зөгнөлт зохиолоороо хэзээний танил болсон Зөвлөлтийн зохиолч, эрдэмтэн судлаач В.А.Обручевын зуу гаруй жилийн өмнө “Хиагтаас Гулз хүртэл аялсан” аяллын тэмдэглэлийг монгол хэлнээ орчуулан уншигчдын хүртээл болгоод тун удаагүй байна.

Оросын монгол судлалын сургуулийг XIX зууны эхэн хагаст үүсгэн байгуулсан О.М.Ковалевскийн тэмдэглэл Монгол, Хятадын түүх соёл, ахуй амьдралын үнэтэй эх сурвалж болоод зогсохгүй угсаатны зүй, хэл шинжлэл, соёл судлалын чухал хэрэглэгдэхүүн болдог.

“Монгол судлал” цувралын гурав дахь бүтээл - Орос, Польшийн монголч эрдэмтэн Осип Михайлович Ковалевскийн 1830-1831 онд Оросын үнэн алдартны шашны төлөөлөгчдийн арав, арван нэг дэх удаагийн бүрэлдэхүүнд багтан Оросоос Хятад руу аялсан эрдэм шинжилгээний аяллын өдрийн тэмдэглэлийн тухай