Сүүлийн үед дэлхийн орнууд, түүний дотор манай улсад ургамлын гаралтай хүнс хоол хэрэглэгчдийн тоо нэмэгдэх хандлагатай байгаа талаар мэдээлж байна. Энэ чиглэлийн олон улсын болон үндэсний нийгэмлэг, клуб ч олноор байгуулагдаж махан хоолноос татгалзахыг уриалсан мэдээлэл, сурталчилгааны ажил идэвхжиж байна.

Монгол цай нь сүүтэй цай ба хар цай гэсэн үндсэн хоёр ангилалд хуваагдах боловч орц найрлага, хийх аргаар нь ердийн цай, хийцтэй цай, тостой цай, аяганы хийцтэй буюу махны орцтой цай, эмийн өвс, ургамлын цай, эмчилгээний цай гэхчилэн хэд хэдэн бүлэгт ангилан үзэж болно.

Жимс, жимсгэнээр чанамал бэлтгэх үйл ажиллагаа нь түүхий эдээ бэлэн болгох, чихэрлэг шүүс бэлтгэх, үр жимсээ чихэрлэг шүүсэнд хийх, эсвэл чанах, эцэст нь хэмжиж савлах зэрэг ажилбаруудаас бүрдэнэ. Чанамал нь өндөр чанартай бүтээгдэхүүн юм.

Хүн төрөлхтөн эрт дээр үеэс хүнсний нэмэлтийг хэрэглэж иржээ. Анхны хүнсний нэмэлтийн тоонд давс зүй ёсоор орно. Эртний римчүүд давсалгааны хольц бэлтгэн мах, загасыг удаан хугацаагаар хадгалахад ашиглаж байсан түүхтэй.

Хүнсэнд хэрэглэдэг хар ногоон өнгийн навчит ногоо. Энэ ногоог англиар spinach, оросоор шпинат гэж нэрлэнэ.

Чацарганыг яшилдуу, бургасан навчит гэж хоёр төрөлд хуваадаг ба манай оронд яшилдуу төрлийн чацаргана ургадаг.Чацаргана найрлагандаа С, А, К, Е, В1, М2, Р зэрэг аминдэм, тос, биологийн идэвхт бодис агуулдаг. Амтны хувьд хан боргоцой жимстэй ойролцоо тул Умард зүгийн хан боргоцой гэж нэрлэдэг.