Орос Япон хоёр Монголыг булаацалдаж Халх голд түншилцсэн гэж дэлхий нийт үздэг. Энэ мөргөлдөөнийг ганцхан улс өөрөөр ойлгодог. Тэр улс нь Монгол.

“Гэм буруу нь нотлогдохгүй ч заавал шийтгэ. Шийтгэж чадахгүй аваас чамайг эргэж өндийхгүйгээр унагана шүү” гэх аймшигт урт сарвуу тэнгэрээс унжаад хуульчдыг багалзуурддаг бол яах вэ.

...Зурагтаар мөнгө тоолоод эхлэв. Тийм их мөнгө надад олдох биш. Баярхаж байна гэж гоморхоод сувгаа солилоо. Бас ижилхэн мөнгө яралзтал тоолж байна. Хуруу нь мөнгө тоолохдоо гайхалтай сурмаг ажээ. Өөр суваг руу орлоо. Мөн л тоолсоор. Энэ олон суваг төгрөг, доллар, юань тоолно. Гараараа, машинаар тоолно.

Улаан хувьсгалд хяргуулсан бүхэн ардчилалын урин сэрхрээнд хаврын цэцэг лугаа сэргэлээ. Тэр ч бүү хэл жанжин Сүх минь хүртэл амилан боссон гээд бодчих!Их жанжин маань эхлээд Сүх-Эрдэнийд хэдэн өдөр телевиз үзэж, шар сонин баахан уншжээ. Дараа нь ”Ардын хувьсгалын түүх”-тэй товч танилцаад тэр бээр бүр мангуурч орхилоо.

Утаагүй зуух гэгчээ шахаад байдаг. Гэтэл утаагүй түлш нь алга. Зуух түлш хоёр нийлж байж утаа багасах учиртай. Юм хийхдээ дутуу бодно. Үр дүнгээр нь тооцохгүй. “Би хохирохгүй улс хохирох юм чинь яадгийм” гэх цэвдэг зандаа хөтлөгдөнө.

Монгол хүн морио хэдийд юүвэлдэг вэ? Унаж яваа унаа нь сульдсан тохиолдолд юүвэлдэг. Шинээр унах ажнайгаа сонгож, гартаа бат оруулсан цагтаа эцэж цуцсан морио тавьж амраадаг. Унаж явсан мориныхоо зоо нурууг илбэж, “Чи минь их зүтгэсэн дээ.