Энэ чинь юу вэ!?? Хогийн саван дотор миний зүрх байна уу даа?
Энэ өгүүлийг би 2014 онд бичихдээ өнөөдрийн Путины дэлхийн улс төрийн тайзан дээр гаргаж буй авир нь Дэлхийн хоёр дайны хоорон дахь Гитлерийнхтэй ямар нэг байдлаар тун төстэй байна гэдгийг хэлэх гэсэн юм. Энэ егөөт санааг уншигчид төдийлөн ойлгоогүй, ойшоогоогүй байх. Тэгэхээр нь тэр дор нь “Их дайны өмнөх дэлхий”, “Задарлын өмнөх Орос орон” гэж хоёр өгүүлэл мөн 2014 онд бичиж нийтэлсэн.
Энэ удаа 2014 онд бичсэн “Гитлер” өгүүллийнхээ зарим газарт тодруулга хийх зорилгоор өнөө болж буй зарим төстэй байдалд бяцхан нэмэлт шургуулав.
Дэлгэц дээр хөөр баяр болсон Ерөнхийлөгчийн дүрс тодорлоо. Тэрээр “Ю”-г эрин зууны суут хүн гэж магтаад ийм их гавъяа байгуулсан учраас улсынхаа бүх одон медаль, цол хэргэмийг бүгдийг нь нэг дор олгож алдар гавъяаг нь мөнхжүүлэх зарлиг гаргав. Мөн энэ өдрөөс “Ю”-г Ерөнхийлөгчийн шадар сайдаар томилж байгаагаа зарлав.
Гэвч том мөртөө жижиг, жижиг мөртөө том монголчууд бид ер бусын хачин авиртай үндэстэн. Адилхан монголчууд байж жалгасаг нутагсаг үзэл бидний цусанд ёстой гааруу! Ямар сайндаа монголчуудын бараг бүх түүх өвөр хоорондын тэмцэл тулааны түүх байх вэ дээ! Хоорондоо бүлгэрхэхдээ заримдаа эрүүл байна уу гэж бодогдмоор.
“Ардчиллаас болоод шувууд хүртэл буруу дэвээд байна” гэсэн шүлэг худлаа юм байналээ шүү. Шувуудын нисэлт Монголын нийгмийн байгууламжийн өөрчлөлтөөс хамаардаггүй юм байна гэдгийг удаан харж зогсоод ойлгож авлаа.
Энэ хорвоо дээр жам ёсны юм гэж байдаг. Байгалийн хууль болгон жам ёсных. Харин нийгэмд үйлчилж байгаа дэг жаяг, зан заншил, хууль ёс болгон жам ёсных байж чаддаггүй. Ялангуяа төр зохицуулаад л, төр санаачлаад л, төр удирдаад ирэхээр л юм болгон нь жам ёсных бус болдог. Жам ёсны бус байхаараа хөгжих, үргэлжлэх, дэвжих газаргүй болон, дэндүү хиймэл болж энэ нь харин эрт орой алин боловч ёстой жам ёсоороо “үхдэг”. Үүний хамгийн тод жишээ нь ердөө 70-80 жилийн өмнө хуваагдан нийгмийн тогтолцооны хувьд шал өөр замаар явсан нэг үндэстэн болох солонгосчуудыг өнөөгийн байдал харуулж байна. ХХ зуунд явсан монголчуудын зам мөр ч Хойд Солонгос шиг байсан. Хүний нийгэм дэх жам ёсны зүйл хувь хүн, гэр бүл, хувийн өмч, хувийн хэвшлээс үүдэлтэй байдаг. Сэдэл чухам хувь хүний эрх ашигтай яв цав нийцэж байж л жам ёсны болно. Хувийн сэдлээс эх авсан, нэгэнт бий болон хэлбэршсэн жам ёсны зүйлийг улам хөхиүлэн дэмжих нь л төрийн үүрэг. Ийм төртэй улс орон л жам ёсоороо баялагт хүрдэг билээ.