Орос, Зөвлөлтийн аугаа зохиолчдын нэг Максим Горькийн 1922 онд Берлинд хэвлүүлсэн эсээ-өгүүллийг товчлон орчуулав.
Уyл нь мaнaй Бaт-Yүл бол apдын yлaмжлaлт ойлголтооp ч, үe үeийн бypиaд бaaвaй нapын ойлголтооp ч, 40 мянгaтын ойлголтооp ч, Kaлидaсын Yүлэн зapдaс-ын ойлголтооp ч, xүн төpөлxтний нийтлэг ёс зүйн yтгaap ч шyдаргa л xүн юм дaa. Шap сонин шaжигнyyлaн эpгүүлэx, цaй yyж xов xөөpөлдөx зyypт ч шyдаргa юм, сaйxaн юм, үнэн юм, чигч юм шyyд тодpоод иpнэ гэж бaйxгүй л дээ.
Мөнгө олж ирж чадахгүй, харин ч тавьсан өрийг улам нэмээд байгаа Засгийн газраа дахиад л солилоо. Мэдээж ямар ч ахиц гараагүй, сахил хүртээд шал дордов. Тэгэхээр нь дахиад л засгаа солив. Мэдээж тухай бүр пинжэкээ эргүүлэхээ аль ч засаг мартаж байгаагүй юм. Солигдоод сайжирсан тохиолдол байсан уу? Ер нь муугаа улам муутгах гэж сольдог юм биш үү? Улам л уруудна, солих болгонд ард түмэн дэмжинэ, хэдэн сарын дараа бүгд жигшинэ. Өөрснийгөө хууртсан гэж ярина. Үнэндээ худалдагдчихдаг юм биш үү!?
Цааш нь ярих уу, яахав?
1956 онд Монгол Японы харилцаа хэвийн байдалд орох анхны алхмууд хийгдэж эхэлсэн. Гэсэн хэдий ч үүнтэй зэрэгцэн өнгөрсөнтэй холбоотой харилцан нэхэмжлэл гаргах явдал, түүний дотор Японы нөхөн төлбөрийн асуудал үргэлжилсээр байлаа. Үүнийг харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр хойшлуулсан ба 1972 онд дипломат харилцаа тогтооход нөлөөлөөгүй. Нөхөн төлбөрийн асуудлыг 1970 -аад онд Японы зүгээс Монголд ноолуурын үйлдвэр барихад зориулж буцалтгүй тусламж олгосноор шийдсэн.
Бид биенээ дагаж хуйлран нийтээрээ хорин жил балайрцгаалаа, одоо цөмөөрөө амьдралаа бодоцгооё, тэгэх үү?!
Хоёр сарын өмнө Хонконгод болсон хөрөнгө оруулагчдыг урьсан уулзалтад оролцогч гадныхан “Монголоос сүүлийн үед дуулдсан хамгийн эерэг мэдээ нь Засгийн газар нь огцорсон юм байна” гэсэн дүгнэлт гэнэ. Урьд нь Монголд хөрөнгө оруулж байсан нэгэн баянаас хууль журмаа эмхлээд засчихсан учир одоо ороод ирээч гэхэд “Би дэлхийн хаана ч хөрөнгө оруулахад бэлэн, харин Монголд бол үгүй шүү!” гэжээ.
