“САРС гарсан тул манайх 10 цагаас хойш ажиллахгүй, иймд 6-10 цагийн хооронд Ю Би Пааласдаа ирж наргицгаана уу” гэх зар нь авч байгаа арга хэмжээний жинхэнэ мөн чанарыг илтгэнэ. САРС-ын короно вирус Улаанбаатарын цагаар арав нойл нойлд сэрээд “ажилдаа гардаг” гэж хэн ч батлаагүй байгаа шүү дээ.

Несмотря на то, что с 1990 года Монголия стала свободной и демократической страной, но люди, сохранявшие прежний страх, до сих пор правят страной. Почти все они получили образование в СССР или же в советизированной Монголии; они выросли в атмосфере страха. Они по-прежнему называют русских «старшими братьями», но это, конечно, не выражение искренней братской любви, а скорее результат сохранившегося в сознании людей чувства страха. Выпускники МГИМО, в котором, как считают в западных странах, готовят сотрудников службы внешней разведки России, по-прежнему держат бразды внешней политики Монголии. А в российском правительстве по-прежнему доминируют люди с советским пониманием Монголии. Премьер-министр и министр иностранных дел Энхсайхан в настоящее время находится в тюрьме. Его осудили за то, что он хотел привлечь иностранных инвесторов. Совершенно очевидно, что, если бы инвестором была Россия, он вряд ли сидел бы в тюрьме.

Тува нь СССР-ийн бүрэлдэхүүн орсноосоо хойш өдий хүртэл Оросын хамгийн ядуу районд тооцогдсоор ирлээ. 2017 оны статистикаар хүн амын 40 гаруй хувь нь ядуурлын доод төвшинд хүрчээ. Тус улсад хүүхдийн ядуурал урьд өмнө байгаагүй өндөр түвшинд байна. Хүн амын бүтцэд хүүхдийн тоо 35 орчим хувьтай байгаа бөгөөд ажлын байргүйн улмаас ихэнх гэр бүл тэтгэмж халамжаар амьдардаг. Ажилгүйдэл 20%. Орос улсын эдийн засагт Тувагийн эзлэх хувь: Аж үйлдвэрт-0.0%, Хөдөө аж ахуйд 0.2%, Бараа эргэлтэд 0.1%, Хөрөнгө оруулалтаар 0.0%. Оросын холбоон дотроо хөрөнгө оруулалтын эрсдэлээр 81 дүгээр байр, хөрөнгө оруулалтын чадамжаар 81 дүгээр байр, Тувад орон сууцны барилгажилт бараг явагддаггүй, авилга болон гэмт хэрэгийн үзүүлэлт Оросын холбоондоо хамгийн өндрийн нэг. Жалгархах, нутагрхах хамаатан саднаараа бүлэрхэх хандлага маш өндөр үзүүлэлттэй.

Төв Азийн Монголын өндөрлөгт хэдэн мянган жилийн өмнөөс алтай овгийнхон, түүний дотор протомонгол, прототүрэг угсаатнууд амьдарч байжээ. Гэхдээ энд түрүүлж ирэн нутагшсан нь прототүрэг угсаатнууд болох нь уул усны түрэг нэрсээс харагддаг. Дунхугаас гаралтай Шивэй овгийнхон (Хятад сударт таван шивэй овог байсан гэх ба нэг нь Мон Шивэй гэж бичсэн аж.) Амар мөрөн, Хар мөрөн хавиар нутаглаж байгаад аажмаар баруун тийш нүүсээр Х-XI зууны үед Далай нуураас барууншаа нүүн Хэнтийн нуруунд нутаглажээ. Уул тэгэхэд хэдийнээ Бурхан Халдун нэртэй байж. Хэрэв энэ нэр араб үг бол зөвхөн мани шашины хуврагууд л энэ нэрийг өгсөн болж таарах гээд байна. Тэр үе гэдэг нь Корон судар бичигдээд хэдийнээ 300 жил өнгөрсөн байлаа гэсэн үг.

Аав минь өөд болоод найман жил өнгөрчээ. Байсан бол өдийд ная хүрч байх нь. Энд би гол нь аавынхаа намтраар дамжуулж Монгол орон богино хугацаанд ямар их дэвшилд хүрснийг өгүүлэх гэсэн юм.

Сая хэвлэгдэж гарсан МОНГОЛ ТҮҮХ-ийн дөрөв дахь хэвлэлийн хэсгээс сонирхуулж байна. 1300 орчим хуудастай, 2000 орчим эшлэлтэй, зуу гаруй зураг чимэглэлтэй, хоёр боть бүтээл.