Хайран хүү тоглож яваад хөлбөмбөгийн хаалганд дарагдцан. Тоглож яваад тогонд цохиулцан. Зүгээр явж байгаад хашааны шорон үзүүр дээр унаад эрсэдсэн. Зүгээр явж байгаад тараншэй руу унацан. Зүгээр явж байгаад... тоглож яваад...

Бүхий л үр дагаварт буруутан олддог. Дээрх тохиолдлуудад бол төр буруутай. Гэхдээ бид илүү буруутай. Яагаад?

Бид гэртээ...

Та бид гэртээ унжсан бүтээлгийг тэгшилж, сөрдийсөн буланг даруулаад явдаг. Хогоо түүж, тоосоо арчина. Тэрийг ч байранд нь тавьж, энийг нь хураана. Харин гэрийнхээ хаалгыг хаангуутаа хогоо шидэж, шүлсээ хаяж эхэлнэ. Хүүхдүүдээ тэгж үлгэрлэнэ. Гэр минийх, харин гудамж хэнийх ч биш. Гудамжийг, орцыг яаж ч болно. Хогоо орхиж, шээж, бааж...

Гэтэл гудамж талбай биднээс хариугаа авч чаддаг аж. Мэдээж эрсэдсэн, гэмтсэн хүмүүсийг, ар гэрийг нь энд хэлж байгаа юм биш. Нийт хүмүүс, тэдний хандлагаас гэсэн утгаар хэлж байна. Нүдээ аниж, нуугдаж зугтааж өнгөрдөг гудамжны асуудлууд, алдаанууд эргээд та биднийг дөнгөж байна. Хэн нэг нь тэр тогны утсыг анзаарсан бол, хэн нэг нь хүүхдийн тоглоомын талбайн стандартыг үе үе шалгуулах “хэл ам” хийдэг байсан бол бид олон гунигт мэдээг тойрон гарах байлаа.

Зөвхөн энэ мэт амьгүй зүйл ч бус нийгмийн хандлагыг ч бид тоохгүй орхиж нүдээ анисаар гэртээ зугтан ордог билээ. Харанхуй гудамжинд дээрэмдүүлэх, эмэгтэйчүүд хүүхдүүдийг айлгаж ичээх, орк жолооч нарт загнуулах гэхчлэн бас л мундахгүй их дарамтыг бид нийгмээсээ хүртсээр байна. Бас л бидний өөрсдийн хандлага, чихээ тагласны л хариу энэ. 

Иргэний оролцоо

Иргэний оролцоо гэдэг ойлголт бий. Хийхэд инээд хүрмээр амархан боловч үр дүн нь үнэхээр гайхалтай их. Харин хийхгүй орхисноос болж юу юу ч амсав даа бид. Ердөө утсаа аваад л хороо руу гаа, дүүрэг рүү гээ залгах л асуудал юм шүү. Эсвэл ажилдаа явах ирэх замдаа, дэлгүүр орохдоо, хүүхдээ салхилуунгаа хороогоороо ороод гарах л ажил. Хэлсэн зүйлийнхээ ардаас ахиад нэг залгая. Хөршүүдтэйгээ лифтэнд, орцонд, гудмандаа санаагаа солилцоё. Болохгүй байгаа, өргөс шиг нүдэнд тороод байгаа бүх зүйлийг өөрснийхөө төлөө анзаардаг болоё.

Мэдээж ийм сэтгэлтэй хүмүүс бидний дунд угаасаа л байсан. Гэхдээ цөөхөн юм. Бид нийтээрээ ийм үзэлтэй, төлөвшилтэй болмоор байна. Хэнхэг гэж битгий бод. Гадаадын сайхан орнуудын иргэд ийм л байдаг. Гудамжиндаа хог ч хаядаггүйг бид цөмөөрөө мэднэ. Тэнд зорчихдоо тэдэн шиг л тэдний гудамжийг хайрладаг хэрнээ эх орондоо ирээд хүний газар шиг нулимж, эвдэрснийг эс анзаарч явдаг нь юуных вэ? Харин ч эсрэгээр баймаар юм. Учир нь энэ гудамжинд бид өөрсдөө, хүүхдүүд нь, ач зээ нар минь зорчиж, тоглож, амьдарна. Онгорхой тараншейний нүхийг тойрч гаралгүй заавал хороондоо хэлэе. Та биш ч таны ээж уначихвал яах вэ? Тогны утас ил гарчихаж уу, тэгвэл та бидний хүүхдүүд бариад авбал яана. Тэднийхээ л төлөө.