Япон хэмнэл-2
Япон оронд очих болгонд надад сайхан санагддаг. Яагаад ч юм үйлчилгээ, хүнийг гэсэн сэтгэл, ёсорхуу тахимдуу байдал бүлээн, дулаан сэтгэл төрүүлдэг юм. Одоогоос яг арван жилийн өмнө Японы Гадаад хэвлэлийн төв байгууллагын шугамаар Киодо ньюс агентлаг дээр мэргэжлийн дадлага хийхээр очиж сар гаруй хугацаанд тэнд байсан сэтгэгдэл одоо хэр хүчтэй хэвээр.
Япон оронд очих болгонд надад сайхан санагддаг. Яагаад ч юм үйлчилгээ, хүнийг гэсэн сэтгэл, ёсорхуу тахимдуу байдал бүлээн, дулаан сэтгэл төрүүлдэг юм. Одоогоос яг арван жилийн өмнө Японы Гадаад хэвлэлийн төв байгууллагын шугамаар Киодо ньюс агентлаг дээр мэргэжлийн дадлага хийхээр очиж сар гаруй хугацаанд тэнд байсан сэтгэгдэл одоо хэр хүчтэй хэвээр. Богино боловч хугацаанд Токиогийн хүн болж, метрогоор нь төөрөлгүй төвөггүй зорчих болж, япон хэлгүй сурвалжлагчид ямар ажил даатгахаа мэдэхгүй өдөрт нэг сэтгүүлчээ суллаж зугаацуулах, юм үзүүлж харуулах давхар ажилтай болж байсан мэдээллийн том агентлагийн ажилтнуудыг санахаар нэг л хөөрхөн. Дөч гаруй насны, эрчүүд голдуу хэвлэл мэдээллийн салбарынханд нь Монголын хэвлэл мэдээллийнхэн бүсгүйчүүд давамгайлсан, тэгээд дандаа хорь, гучин настнууд бий дээ гэхээр толгой сэгсрээд байдаг байж билээ. Бас 30 дөнгөж хүрч байгаа мөртлөө хоёр хүүхэдтэй, хоёр нас хүрээгүй бага хүүхдээ нөхөртөө орхиод юм сурна гээд хүрээд ирсэн намайг “Галзуу ээж” гэдэг байлаа. Бас ажлынхаа хажуугаар хүүхдүүдээ асрамжлахаар үлдсэн гэхээр тэдний хувьд манай нөхөр баатар мэт төсөөлөгддөг байв. Тэдний амьдрал ахуйгаас ойлгохгүй асуудлууд надад ч олон байсан юм. Бас сурч авсан нь ч их. Өөрөө ч мэдэхгүй сурч авсан олон зүйл надад байдаг байжээ гэдгийг сар гаруйн өмнө Японы Гадаад хэргийн яамны урилгаар арлын оронд дахин очихдоо анзаарч мэдсэн билээ. Сэтгүүлчдийг тухайлан урьж, энэ орноос чухам юуны талаар мэдэхийг хүсч, лавшруулан үзмээр байгаа хүсэлтийг хүлээн авч тусгай хөтөлбөр гаргадаг ховор сайхан боломж л доо. Юуны өмнө энэ сайхан боломжийг миний өмнө нээж, улмаар Японы тухай тэмдэглэлүүдээ арван жилийн дараа дахин үргэлжлүүлэн бичиж, “Япон хэмнэл” цувралаа “Япон хэмнэл-2” хэмээн үргэлжлүүлэх боломж олгосон Монгол Улс дахь Японы Элчин Сайдын яамны хамт олонд талархаж байна. Албан ёсны айлчлал болон амин хувийн ажлаар Японд зорчиж байсан ч энэ удаагийн явалт маань арван жилийн өмнөх дурсамжийг маань гойд сэргээсэн билээ. Гарцаар гарахдаа зам тавьж өгч байгаа жолооч руу дохиж талархлаа илэрхийлдэг, хаалгаар орж гарах, цахилгаан шатаар өгсч уруудахдаа дараагийн хүнээ хавчихаас сэргийлж хаалгаа барьж, гараараа алдалж зогсдог тэр бүх дадал маань япончуудаас сурсан байжээ гэдгийг сая очихдоо л ойлгож байх жишээтэй. Ерөнхийдөө энэ удаагийн аялал маань хуучны дурсамжийг ихэд сэргээж, тэр үед маань аваачсан билээ. Тэгэхээс ч аргагүй. Нисэх онгоцны буудал дээр газардахад маань монголчуудын сайн мэддэг Р.Оцука сан угтан авсан.
Үнэхээр монгол хэлийг гойд эзэмшсэн түүнтэй арван жилийн өмнө очихдоо анх танилцаж байж билээ. Бүр монгол хэлээ “заалгаж” явсан хөгтэй гэж байгаа. Монголын үндэсний телевизийн Д.Ариунзаяа бид хоёроос япончууд “Хундага тулгахдаа бид “Кампай” гэдэг. Та нар юу гэдэг вэ” гэхэд “Эрүүл энхийн төлөө”, “Сайн сайхны төлөө” гэхээр ганц үгээр байдаггүй юм уу гээд байдаг. Ганц үг хэлнэ гэхээр Төлөө гэдгээс өөр санаанд буудаггүй. Арга ядахаар Холливудын од Жулия Робертс Монголд ирэхдээ “Хөнтөрье” гээд үг сурчихсан хэлээд байсан яриа л санагдах. Харин Оцука санг “Тогтооё” гэж хэлэхэд л “Нээрээ ингэж хэлдэг шүү дээ” гээд дуу алдаж билээ. Монголчуудад эх хэлийг нь заахдаа хүрч эзэмшсэн Оцука ах онгоцны буудал дээр тосон авлаа. Ийнхүү манай бүхий л чухал албан орчуулгыг хариуцаж залгуулдаг эрхэм хүнээр хөтөч хийсэн аялал маань эхэлсэн юм.
Япон улс бүс нутагтаа зарим улс орнуудтай газар нутгийн маргаантай байдаг. Хүүхэд ахуй цагаасаа Курилын арлуудын маргааны талаар сонсдог байсан бол сүүлийн жилүүдэд Хятад бас Солонгостой арлуудын маргаан дуулдах болсон билээ. Улс орон бүр өөр өөрийн өнцгөөс тайлбарладаг ч чухам үнэн нь тэр гэж бид тайлахад хэцүү. Гэхдээ Япон оронд зорчиж, бас зарим сонирхсон зүйлүүдээ нүдээр харж, япон хүмүүсийн байр сууринаас тайлбарлуулах боломж тохиосон учраас энэ асуудлууд дээр тайлбар авахаар хүслээ. Япончууд жүдогийн татами дээр сэтгэл хөөрлөө ил гаргахгүй, ялсан ч ялагдсан ч нэг л янзаараа төвшин байдаг. Элдэв сэтгэлийн хөдөлгөөнөө ил гаргахыг хориглодог жүдо гэлтгүй бусад спорт дээр ч өрсөлдөгч нь дургүйг нь хүргэж байсан ч хамраараа амьсгаагаа гаргаад тэсээд байх нь харагддаг. Заримдаа улс төрийн тавцанд, олон улсын үйл явдал дээр ч япончуудын энэ чанар анзаарагддаг. Дэлхийн хоёрдугаар дайны үеэр япон цэргүүдийн гаргаж байсан бусармаг үйлдэлд нь дургүйцэж байгаа гээд Хятад, Солонгост үе үе асуудал босч, жагсаал энэ тэр болдог доо. Үнэхээр хүчирхийлэлд автаж байсан улс үндэстэнд хэцүү л байдаг байх, гэхдээ хажуугаас нь харж байхад яасан ч дуусч өгдөггүй гомдол юм бэ гэж санагдах үе байдаг л юм. Заримдаа ч цаана нь эдийн засгийн сонирхол яваад байгаа нь анзаарагддаг. Солонгосчууд гэхэд хамтдаа зовж явсан гээд жаахан дэврээгээд өгөхөд Хятадууд зарим нэг бараа бүтээгдэхүүнийг Японоос авахаа болиод Өмнөд Солонгосоос худалдан авахад тэдэнд ашигтай шүү дээ гэж нэгэн эдийн засагч стратегийн үүднээс тайлбарлаж байсан удаатай. Юутай чиг Японы газар нутгийн маргааны асуудлыг тэд хэрхэн тайлбарлахыг өөрсдөөс нь сонсохыг хүссэн билээ. Японы ЗГХЭГ-ын Газар нутаг, бүрэн эрхэт байдлын бодлого төлөвлөлтийн газрынхантай уулзахад тэд энэ талаар нэлээд олон материал бэлтгэчихсэн сууж байв.
Японд далайн эргээс 20 гаруй км-ийг усан хил, дахиад 30 км-ийг завсрын бүс гэж тооцдог ажээ. Хятадууд эдийн засгийн хувьд хүчирхэг болохын хэрээр далай тийш хандсан бодлого явуулж, газар нутгаа тэлэхийг хүсэх болсон байна. 2007 онд АНУ-ын цэргийн командлагчид Хятадын талаас Номхон далайг хуваан эзэмших санал тавьсаныг америкчууд хүлээн аваагүй гэдэг. Хятадын Номхон далай руу гарах төлөвлөгөөнд Япон, Тайвань саад болдог. Далайн гүний ашигт малтмалыг ашиглахын тулд зайдсыг хэрчим хэрчмээр зүсч авдаг шиг бодлого баримталж байгаа хэмээн тэд шүүмжлэнгүй ярьж байлаа. Мөн хятадуудын энэ дээрэнгүй байдал эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ Японыг давж гарсан цагаасаа бүр оодорсон гэж онцлов. Цаашлаад эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ АНУ-ыг даваад нэгдүгээрт ороод ирвэл дийлдэхгүй болно гэж болгоомжилж байгаа ажээ. Гэхдээ Хятад газар нутгийн маргааны хувьд зөвхөн Япон биш хөрш зэргэлдээ улс орнуудтайгаа нэлээд асуудалтай. Үнэндээ эдийн засгийн давуу талаа ашиглан түрж байгаад нь анхаарч байгаа орон ч бий, бас иргэд нь төдийлөн ач холбогдол өгдөггүй улсууд байгаа ч гэж байв. Хятадтай хил хязгаарын маргаантай орнуудаас Япон, Филиппин, Вьетнамын иргэд маш эмзгээр анхааран үздэг буюу 78-91 хувь нь анхаарал хүчтэй тавьдаг бол Малайз, Индонез, Пакистан зэрэгт тал орчим нь л идэвхтэй анхаардаг гэсэн судалгаа байдаг ажээ. Нээрээ ч хэдэн жилийн өмнө Австралид сургалтад хамт сууж байсан вьетнам бүсгүйчүүд “Хятадууд манай газар нутгаас авах гэж үргэлж оролддог. Бид өгөхгүй тэмцэнэ” гэж хэсэгхэн улстөржиж авснаа камбожууд харин аялдаад байдаг гэж ангийнхаа нөгөө хэдэн нөхдийг муулж суусан нь санаанд оров. Тухайн үед тэдэнд хэлж байсанчлан “Манайх Хятадтай хилийн ямар нэгэн маргаан байхгүй. Хятадуудыг энэ тухай бодож эхлэхээс нь өмнө хилийн зааг зурвасаа НҮБ-д бүртгүүлж асуудлыг нэг мөр болгоод авсан нь азтай” хэмээж байснаа япончуудад ч дуулгаад авлаа.
Япон, Хятад хоёрын хооронд маргаан дагуулж байгаа Сенкаку арал 120 жилийн өмнөөс Японы мэдэлд иржээ. 1885 онд Окинава аймгаас хүмүүс илгээж энэ арлууд хэн нэгний мэдлийнх биш гэдгийг олж тогтоож, 1895 онд Окинавагийн харьяалалд оруулж байсан байна. 1920 онд Нагасаки дахь Хятадын консулын газраас Сенкакуг Японы Окинавагийнх гэдгийг баталж буй захидал хүртэл илгээж байсан бөгөөд 1951 оны Сан Францискогийн энхийн хэлэлцээрээр уг арлууд Японых гэдгийг батламжилжээ. Энэ хооронд далайн ашгийг ашиглах, нөөцүүдийг тогтоох үйл явдлууд өрнөсөн нь мэдээж. Улмаар 2008 онд Хятадын хоёр онгоц энэ арлын чигтээ ирж Японы усан хилийг зөрчсөн үйлдэл гарсан бөгөөд 2010 онд тэр хавьцаа Хятадын загасчны онгоц сүйрсэн нь энэ тохиолдол анхных биш гэдгийг баталсан гэнэ. Ерөнхийдөө далай тэнгисээс ашигт малтмал олзворлох Хятадын төлөвлөсөн зураглалд буюу ихээхэн хэмжээний нөөц тэр хавиас илэрсэн нь энэ бүх хэрэг дэгдэх шалтгаан болсон гэж япончууд ярьж байна. 2012 онд Японы Засгийн газар хувь хүний мэдэлд байсан Сенкакуг худалдан авч, Засгийн газрын мэдэлд оруулснаар байдал нэлээд хурцадсныг бид мэднэ. Хоёр тал харилцан албан бичиг шидэлцэн, байдал хүйтэрч, хэн хэнтэй нь гэмгүй байдаг хөрш зэргэлдээ орны бид хүртэл байр сууриа юу гэж илэрхийлэхээ мэдэхгүй сандарч байхав дээ. Шинзо Абэ Ерөнхий сайд 2012 оны арванхоёрдугаар сард Газар нутаг, Бүрэн эрхэт байдлын яамыг байгуулсан нь асуудал хэр хурцадсаныг баталдаг. Мөн маргаан дагуулсан арлын ойролцоо маш олон тооны хөлөг онгоц бөөгнөрч, япончууд ч түргэн авч байсан удаатай ажээ.
Харин тэр үед ямар нэгэн асуудал болоогүй бөгөөд нэг бол хятадууд хүчийг үзүүлэх гэсэн гэхдээ илүү магадлалтай нь Си Жинпиний эрх мэдэл, засаглалын эсрэг Хятадын томчууд дотооддоо үзэлцэхээр тэр хавьд цэргийн хүчийг цуглуулж байсан гэсэн яриа сонстож байжээ. Гарч ирмэгцээ авлигын эсрэг хүчтэй тэмцэж, эрх мэдлийн хуваарилтууд нэлээд хийгдсэн Хятадын дотоодын асуудал байсан гэж япончууд тухайн үйл явдлыг харжээ гэж бодогдлоо. 2010-2013 онуудыг бодвол энэ байдал хэсэгтээ намжмал байгаа бололтой. Гэхдээ асуудал шийдэгдээгүй байгааг сануулах юун. Харин солонгосчуудтай маргаад байсан Такешима арлын асуудал харьцангуй намжсан бололтой. Ерөнхийлөгч Пак Инхэ, Ерөнхий сайд Шинзо Абэ нар харилцан тохиролцоонд хүрсэн гэж дуулдаж байв. Японы бас нэгэн газар нутгийн маргаантай газар бол Курилын арлууд. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа япончууд холбоотнуудад бууж өгсөн гэрээнд гарын үсэг зурахдаа Курилын арлууд нь Оросын мэдэлд гэдгийг зөвшөөрсөн ч тухайн үедээ оросууд холбоотнуудтай нэгдэж, уг гэрээнд үзэглэхээс татгалзсан. Мөн Курилын арлууд гэдэгт япончууд амьдардаг байсан одоо маргаантай байдаг дөрвөн арлыг оролцуулаагүй бусад арлуудыг нь хэлсэн гэсэн байр суурьтай байдаг юм байна. Бид Курилын арлууд гээд хэдэн ч арлыг хэлээд байдаг юм, ямар учиртайг нь тэр бүр мэддэггүй. Харин сөхөөд үзвэл тун сонин түүх байдаг юм билээ. Энэ талаар дээрх арлуудтай хамгийн ойр хойд нутгийн Хоккайдо муж руу очсон тэмдэглэлээрээ дараагийн дугаарт үргэлжлүүлье.
Үнэхээр монгол хэлийг гойд эзэмшсэн түүнтэй арван жилийн өмнө очихдоо анх танилцаж байж билээ. Бүр монгол хэлээ “заалгаж” явсан хөгтэй гэж байгаа. Монголын үндэсний телевизийн Д.Ариунзаяа бид хоёроос япончууд “Хундага тулгахдаа бид “Кампай” гэдэг. Та нар юу гэдэг вэ” гэхэд “Эрүүл энхийн төлөө”, “Сайн сайхны төлөө” гэхээр ганц үгээр байдаггүй юм уу гээд байдаг. Ганц үг хэлнэ гэхээр Төлөө гэдгээс өөр санаанд буудаггүй. Арга ядахаар Холливудын од Жулия Робертс Монголд ирэхдээ “Хөнтөрье” гээд үг сурчихсан хэлээд байсан яриа л санагдах. Харин Оцука санг “Тогтооё” гэж хэлэхэд л “Нээрээ ингэж хэлдэг шүү дээ” гээд дуу алдаж билээ. Монголчуудад эх хэлийг нь заахдаа хүрч эзэмшсэн Оцука ах онгоцны буудал дээр тосон авлаа. Ийнхүү манай бүхий л чухал албан орчуулгыг хариуцаж залгуулдаг эрхэм хүнээр хөтөч хийсэн аялал маань эхэлсэн юм.
Япон улс бүс нутагтаа зарим улс орнуудтай газар нутгийн маргаантай байдаг. Хүүхэд ахуй цагаасаа Курилын арлуудын маргааны талаар сонсдог байсан бол сүүлийн жилүүдэд Хятад бас Солонгостой арлуудын маргаан дуулдах болсон билээ. Улс орон бүр өөр өөрийн өнцгөөс тайлбарладаг ч чухам үнэн нь тэр гэж бид тайлахад хэцүү. Гэхдээ Япон оронд зорчиж, бас зарим сонирхсон зүйлүүдээ нүдээр харж, япон хүмүүсийн байр сууринаас тайлбарлуулах боломж тохиосон учраас энэ асуудлууд дээр тайлбар авахаар хүслээ. Япончууд жүдогийн татами дээр сэтгэл хөөрлөө ил гаргахгүй, ялсан ч ялагдсан ч нэг л янзаараа төвшин байдаг. Элдэв сэтгэлийн хөдөлгөөнөө ил гаргахыг хориглодог жүдо гэлтгүй бусад спорт дээр ч өрсөлдөгч нь дургүйг нь хүргэж байсан ч хамраараа амьсгаагаа гаргаад тэсээд байх нь харагддаг. Заримдаа улс төрийн тавцанд, олон улсын үйл явдал дээр ч япончуудын энэ чанар анзаарагддаг. Дэлхийн хоёрдугаар дайны үеэр япон цэргүүдийн гаргаж байсан бусармаг үйлдэлд нь дургүйцэж байгаа гээд Хятад, Солонгост үе үе асуудал босч, жагсаал энэ тэр болдог доо. Үнэхээр хүчирхийлэлд автаж байсан улс үндэстэнд хэцүү л байдаг байх, гэхдээ хажуугаас нь харж байхад яасан ч дуусч өгдөггүй гомдол юм бэ гэж санагдах үе байдаг л юм. Заримдаа ч цаана нь эдийн засгийн сонирхол яваад байгаа нь анзаарагддаг. Солонгосчууд гэхэд хамтдаа зовж явсан гээд жаахан дэврээгээд өгөхөд Хятадууд зарим нэг бараа бүтээгдэхүүнийг Японоос авахаа болиод Өмнөд Солонгосоос худалдан авахад тэдэнд ашигтай шүү дээ гэж нэгэн эдийн засагч стратегийн үүднээс тайлбарлаж байсан удаатай. Юутай чиг Японы газар нутгийн маргааны асуудлыг тэд хэрхэн тайлбарлахыг өөрсдөөс нь сонсохыг хүссэн билээ. Японы ЗГХЭГ-ын Газар нутаг, бүрэн эрхэт байдлын бодлого төлөвлөлтийн газрынхантай уулзахад тэд энэ талаар нэлээд олон материал бэлтгэчихсэн сууж байв.
Японд далайн эргээс 20 гаруй км-ийг усан хил, дахиад 30 км-ийг завсрын бүс гэж тооцдог ажээ. Хятадууд эдийн засгийн хувьд хүчирхэг болохын хэрээр далай тийш хандсан бодлого явуулж, газар нутгаа тэлэхийг хүсэх болсон байна. 2007 онд АНУ-ын цэргийн командлагчид Хятадын талаас Номхон далайг хуваан эзэмших санал тавьсаныг америкчууд хүлээн аваагүй гэдэг. Хятадын Номхон далай руу гарах төлөвлөгөөнд Япон, Тайвань саад болдог. Далайн гүний ашигт малтмалыг ашиглахын тулд зайдсыг хэрчим хэрчмээр зүсч авдаг шиг бодлого баримталж байгаа хэмээн тэд шүүмжлэнгүй ярьж байлаа. Мөн хятадуудын энэ дээрэнгүй байдал эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ Японыг давж гарсан цагаасаа бүр оодорсон гэж онцлов. Цаашлаад эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ АНУ-ыг даваад нэгдүгээрт ороод ирвэл дийлдэхгүй болно гэж болгоомжилж байгаа ажээ. Гэхдээ Хятад газар нутгийн маргааны хувьд зөвхөн Япон биш хөрш зэргэлдээ улс орнуудтайгаа нэлээд асуудалтай. Үнэндээ эдийн засгийн давуу талаа ашиглан түрж байгаад нь анхаарч байгаа орон ч бий, бас иргэд нь төдийлөн ач холбогдол өгдөггүй улсууд байгаа ч гэж байв. Хятадтай хил хязгаарын маргаантай орнуудаас Япон, Филиппин, Вьетнамын иргэд маш эмзгээр анхааран үздэг буюу 78-91 хувь нь анхаарал хүчтэй тавьдаг бол Малайз, Индонез, Пакистан зэрэгт тал орчим нь л идэвхтэй анхаардаг гэсэн судалгаа байдаг ажээ. Нээрээ ч хэдэн жилийн өмнө Австралид сургалтад хамт сууж байсан вьетнам бүсгүйчүүд “Хятадууд манай газар нутгаас авах гэж үргэлж оролддог. Бид өгөхгүй тэмцэнэ” гэж хэсэгхэн улстөржиж авснаа камбожууд харин аялдаад байдаг гэж ангийнхаа нөгөө хэдэн нөхдийг муулж суусан нь санаанд оров. Тухайн үед тэдэнд хэлж байсанчлан “Манайх Хятадтай хилийн ямар нэгэн маргаан байхгүй. Хятадуудыг энэ тухай бодож эхлэхээс нь өмнө хилийн зааг зурвасаа НҮБ-д бүртгүүлж асуудлыг нэг мөр болгоод авсан нь азтай” хэмээж байснаа япончуудад ч дуулгаад авлаа.
Япон, Хятад хоёрын хооронд маргаан дагуулж байгаа Сенкаку арал 120 жилийн өмнөөс Японы мэдэлд иржээ. 1885 онд Окинава аймгаас хүмүүс илгээж энэ арлууд хэн нэгний мэдлийнх биш гэдгийг олж тогтоож, 1895 онд Окинавагийн харьяалалд оруулж байсан байна. 1920 онд Нагасаки дахь Хятадын консулын газраас Сенкакуг Японы Окинавагийнх гэдгийг баталж буй захидал хүртэл илгээж байсан бөгөөд 1951 оны Сан Францискогийн энхийн хэлэлцээрээр уг арлууд Японых гэдгийг батламжилжээ. Энэ хооронд далайн ашгийг ашиглах, нөөцүүдийг тогтоох үйл явдлууд өрнөсөн нь мэдээж. Улмаар 2008 онд Хятадын хоёр онгоц энэ арлын чигтээ ирж Японы усан хилийг зөрчсөн үйлдэл гарсан бөгөөд 2010 онд тэр хавьцаа Хятадын загасчны онгоц сүйрсэн нь энэ тохиолдол анхных биш гэдгийг баталсан гэнэ. Ерөнхийдөө далай тэнгисээс ашигт малтмал олзворлох Хятадын төлөвлөсөн зураглалд буюу ихээхэн хэмжээний нөөц тэр хавиас илэрсэн нь энэ бүх хэрэг дэгдэх шалтгаан болсон гэж япончууд ярьж байна. 2012 онд Японы Засгийн газар хувь хүний мэдэлд байсан Сенкакуг худалдан авч, Засгийн газрын мэдэлд оруулснаар байдал нэлээд хурцадсныг бид мэднэ. Хоёр тал харилцан албан бичиг шидэлцэн, байдал хүйтэрч, хэн хэнтэй нь гэмгүй байдаг хөрш зэргэлдээ орны бид хүртэл байр сууриа юу гэж илэрхийлэхээ мэдэхгүй сандарч байхав дээ. Шинзо Абэ Ерөнхий сайд 2012 оны арванхоёрдугаар сард Газар нутаг, Бүрэн эрхэт байдлын яамыг байгуулсан нь асуудал хэр хурцадсаныг баталдаг. Мөн маргаан дагуулсан арлын ойролцоо маш олон тооны хөлөг онгоц бөөгнөрч, япончууд ч түргэн авч байсан удаатай ажээ.
Харин тэр үед ямар нэгэн асуудал болоогүй бөгөөд нэг бол хятадууд хүчийг үзүүлэх гэсэн гэхдээ илүү магадлалтай нь Си Жинпиний эрх мэдэл, засаглалын эсрэг Хятадын томчууд дотооддоо үзэлцэхээр тэр хавьд цэргийн хүчийг цуглуулж байсан гэсэн яриа сонстож байжээ. Гарч ирмэгцээ авлигын эсрэг хүчтэй тэмцэж, эрх мэдлийн хуваарилтууд нэлээд хийгдсэн Хятадын дотоодын асуудал байсан гэж япончууд тухайн үйл явдлыг харжээ гэж бодогдлоо. 2010-2013 онуудыг бодвол энэ байдал хэсэгтээ намжмал байгаа бололтой. Гэхдээ асуудал шийдэгдээгүй байгааг сануулах юун. Харин солонгосчуудтай маргаад байсан Такешима арлын асуудал харьцангуй намжсан бололтой. Ерөнхийлөгч Пак Инхэ, Ерөнхий сайд Шинзо Абэ нар харилцан тохиролцоонд хүрсэн гэж дуулдаж байв. Японы бас нэгэн газар нутгийн маргаантай газар бол Курилын арлууд. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа япончууд холбоотнуудад бууж өгсөн гэрээнд гарын үсэг зурахдаа Курилын арлууд нь Оросын мэдэлд гэдгийг зөвшөөрсөн ч тухайн үедээ оросууд холбоотнуудтай нэгдэж, уг гэрээнд үзэглэхээс татгалзсан. Мөн Курилын арлууд гэдэгт япончууд амьдардаг байсан одоо маргаантай байдаг дөрвөн арлыг оролцуулаагүй бусад арлуудыг нь хэлсэн гэсэн байр суурьтай байдаг юм байна. Бид Курилын арлууд гээд хэдэн ч арлыг хэлээд байдаг юм, ямар учиртайг нь тэр бүр мэддэггүй. Харин сөхөөд үзвэл тун сонин түүх байдаг юм билээ. Энэ талаар дээрх арлуудтай хамгийн ойр хойд нутгийн Хоккайдо муж руу очсон тэмдэглэлээрээ дараагийн дугаарт үргэлжлүүлье.
