Хууль хэлэлцэж байхад хажуугаас  нь зарчмын зөрүү­тэй санал гээч орж ирдэг.   Угаас хуулиндаа ч бий. Зарч­маар зөрөөд байгаа гэх сана­лууд өмнө нь олонтаа хэлэл­цэж, чуулганы хуралд оруу­лах болсон хуулийн төсөлд чамгүй гай тарьдаг. Батлаад гарахаараа уршиг нь бүр их. Ингэж ороод ирсэн санал нарийн судалгаагүй, санал оруулсан гишүүний тайл­бараар шахам батлагдах тохиолдол бий. Уралдааны замд морьд хөлс хүчээ шав­хан давхиж явахад замын дундаас  өөрийнхийгөө дав­хиул­чихдаг будлианы эзэд байдаг даа. Тэгж давхиад ирсэн морьдыг байлдаггүйтэй адил олон удаа ярьж, су­далгаа явуулж, иргэдээс санал асууж, хэлэлцүүлэг хийж, ажлын хэсэг  хуралдаж, хэд хэдэн байнгын хороогоор ороход нь зарчмын зөрүүтэй санал гээд нэг нөхөр тэс хөндлөн юм яриад замын дундаас оруулаад ирэхээр нөгөөдүүл нь ч дэмжээд ба­талчих юм. Угтаа бол дахин авч хэлэлцээд ултай суурьтай хандах ёстой.  

Ингэж хөндлөнгөөс гэнэт оруулж хэлэлцэгдэхгүй ша­хам батлагдсан заалтууд нь маш хортой. Амьдралд  хэзээ ч нийцэхгүй, эсвэл улс орон, хэсэг бүлгийг заавал хохи­роодог байх юм.

Гэнэтийн ашгийн 68 хувийн татвар гээчийг гэнэт л оруулаад ирсэн. Үр дүнд нь Монгол банкинд  жилд 12 тонн алт тушаадаг  байснаа больчихсон. Өөрсдөө авахгүй гээд больчихсон хэрэг биш.  Гэнэтийн энэ хатуурхсан хууль л лай авчирсан нь тэр. Одоо бол гурван тонн хү­рэхгүй шахам алт л тушаадаг болсон. Алт олборлох нь ба­га­саад байгаа юм биш. Хатуурхсан хуульд хариу барьсан хэрэг. Тэр алт   хаа­шаа яваад, алга болоод  бай­гааг хэлдэг газар огт байдаг­гүй. Мэдэгдэж байгаа нь гааль дээр гадныхан дандаа алт хураалгаж байдаг. Манайхан өөрсдөө гаргах гэж байгаад баригдсан дуулддаг. Бариг­даагүй хичнээн ихээрээ гарч байгаа юм бүү мэд. Олбор­лосон алтаа Монголдоо бор­луулж, бүгдийг нь хүүхнүү­дийнхээ чих, хүзүүнд зүүлгээд байна гэвэл худлаа. Гарч л байгаа. Ямар ч татвар төлөх­гүйгээр гараад байна. Энэ их хэмжээний алтнаас татвар төлөхгүй байна гэдэг нь эдийн засагт ямар их алдаг­далтай байгаа нь тодорхой.  Энэ хууль гарснаар ашиг олохоосоо илүү алдсан нь их байх.  Энэ нь гадаадын хө­рөн­гө оруулагчдыг ч үргээхэд их нэмэр болсон байх даа.

Тамхины хяналтын тухай хууль байна.  Зарим талаар сайн үр дүн үзүүлж байгаа ч нөгөө талаар тамхи худал­даалагчдыг хохироож байна. Цөөн хэдэн хүн тамхинаас гарч, эсвэл тоог нь багасгасан байх. Эсрэгээрээ нууцаар зарах нь элбэгшиж. Тамхины бизнес эрхэлдэг аж ахуй нэгж, хувь хүмүүс өөрсдийн эрх ашгаа хамгаалах гээд “500 биш 100 метрт худалдаа эрхлэгчдийн бүлэг” гэж бай­гуулжээ.Үүнд нь 3000 иргэн нэгдсэн байна. УИХ-ын бүс­гүйчүүдийн сэтгэлийн хөөр­лөөр, ДЭМБ-ын томоохон лоббигоор л хийгдсэн хууль гэж  ярьдаг. Дунд сургууль, дотуур байрнаас 500 метр зайд тамхи худалдаалахгүй гэсэн заалтыг хэн гаргасныг нь санахгүй байгаа гэж хариу өгөх атлаа байнгын хорооны хурлын үеэр хэн нэгэн гишүүн санал гаргаад л тэр нь шууд автоматаар шахам дэмжиг­дээд явчихсан байгаа юм.  Тамхины хяналтын тухай хуу­лийг буруутгах  гээд байгаа юм биш. Энэ мэтээр зүгээр л нэг нь санал оруулахаар үр да­гаврыг нь бодохгүй баталж байгаа нь аймаар. Эцэстээ хөрсөн дээр буухгүй хууль баталсан ч ард түмэн дага­хаас өөр аргагүй болж байгаа юм. Гол аюул үүнд л байна. Манайд олон хүний эрх аш­гийг хоморголон хөндсөн хуу­лиуд энэ мэт зөндөө. УИХ-ын дарга сануулсаар байхад танхимаараа нэг инээд наа­дам болж байгаад л кноп дараад байсан.

Хэвлэлийн эрх чөлөөний тухай хууль ч бас тэр замаар батлагдах шахсан. Хэвлэ­лийн эрх чөлөөг бараг л боо­милсон доо. Эзэн, санхүү­жүүлэгч, үүсгэн байгуулагч  нийтлэлийн бодлогодоо орол­цохгүй мөртлөө сэтгүүлч алдаа гаргаж, хүн гүтгэвэл  эзэн нь хариуцлага хүлээж торгуулна гэсэн заалт оруу­лах жишээний. Тэгэхээр хувь хүн өмчөө мэдэх эрхгүй мөрт­лөө хариуцлага үүрэх болж байгаа юм. Ардчилсан ний­гэмд хүн хувийн өмчтэй байж болно. Хэвлэлийн эрх чөлөө­гөөр дамжуулан хувийн өм­чид халдах нь утгагүй юм. Одоо л мөн л Хэвлэл мэдээл­лийн хэрэгслийн тухай хууль­даа эзэд нь 30 хувиас илүү хувь эзэмшиж болохгүй гэсэн заалт оруулаад явж байгаа. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуульд намууд телеви­зүүдтэй гэрээ хийж болох атлаа сонинтой болохгүй гэж байгаа. Энэ нь сонгуулийн зардлыг багасгах зорилготой гэнэ. Гэвч үнэндээ ийм заалт явсныг мэдэх ги­шүүд ч цөөн байгаа. Тэгсгээд л явчихаж. Ингэж л хуулийг баталдаг. Үндсэн хуулийн гуравдугаар бүлгийн 1.20-д зааснаар  Мон­гол Улсын Их Хурал бол төрийн эрх барих дээд бай­гууллага мөн бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү УИХ-д хадгална гэжээ. Хууль тогтоох эрх мэдэлтнүүд ха­рамсалтай нь нийтээрээ да­гаж мөрдөх хуулийг батлах­даа эрхээ буруу эдэлж,  хөн­гөн гоомой ханддаг.    

Хөдөлмөрийн тухай хуу­линд ажлаас үндэслэлгүй халагдсан нь шүүхээр тог­тоогдсон тохиолдолд буруу­тай шийдвэр гаргасан албан тушаалтан нөхөн олговрыг барагдуулна гэсэн заалт бий. Тэр нөхөн олговрыг буруутай шийдвэр гаргасан албан ту­шаалтан хэзээ ч олгодоггүй бөгөөд  улсаас төсвийн мөн­гөнөөс л хохирсон иргэний цалинг нь олгочихдог. Тэгэ­хээр энэ заалт огт хэрэгж­дэггүй гэсэн үг. Буруутай этгээд хохироосон хүнийхээ цаг, нервийг бараад л өөрөө ямар ч гэмгүй үлддэг. Энэ хуулийн заалтын үр дүнд төр хүртэл өөрийгөө хохироож байгаа биз дээ.

Урт нэртэй хууль ч амьд­ралд нийцээгүй хуулийн заал­туудтай. Хэдийгээр бай­галиа хамгаалах зөв санаа агуулсан ч маш олон ком­панид хор хохирлыг хоморго­лон  учруулсан. Тэр компа­ниуд маш их алдагдал хү­лээсэн гэж хэлж болно. Тэдэнд нөхөн олговор өгөх ёстой ч тийм их мөнгийг өгөх боломж хомс.   

Нэмүү өртгийн албан тат­варын хууль ч мөн л олон иргэнийг хохироосон хууль. Хоёр мянган аж ахуйн нэг­жийн таван мянга орчим хү­ний хувь заяаг хөндөж бай­гаа. Ийм олноор нь шоронд явуулчих уу, хуулиа өөрчлөх үү гэдэг дээр гацаад байж байна. Амьдралд нийцэхгүй, олон хүний эрх ашгийг хөнд­сөн ийм хуулийг бусад улсад цуцлах жишээ олон.  

Тэгэхээр УИХ-ын дэгийн тухай хуулиа эргэж хармаар, гаргасан хууль тогтоом­жууд­даа нэмэлт, өөрчлөлт оруу­лах их ажил өмнө чинь байна эрхэм гишүүд ээ.

Ингэж нарийн хэлэл­цэх­гүй, ардчиллын амин сүнс болсон олонхиороо асуудалд хандах энэ тэр нь байхгүй, шууд л нэг хүн зарчмын зө­рүүтэй санал  гээчийг гаргаад л тэр нь мааз маягаар ший­дэгдээд өнгөрдөг. Тэр нь араасаа нэхэлтэй, ард түмнээ хохироодог байж болох уу.  Ийм хуулиудыг чинь дагахгүй байж болдоггүй, дагахаар заримынх нь эрх зөрчигдөөд байдаг.

Хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлагууд их бий. Үндсэн хуулийн зарим заалт ч бодит байдалд нийцэхгүй байна. Үндсэн хуулийн 5.5-д мал сүрэг бол үндэсний баялаг мөн бөгөөд төрийн хамгаа­лалтанд байна гэж заасан. Нэгэнт хувийн өмч болчихсон  малыг төр хамгаалах хэцүү. Хамгаалж чадахгүй болохоор нь Үндсэн хууль зөрчигдөөд байдаг. Зуданд малаа тавиад туучихсан  заргач малчин “Төр мал сүргийг минь хамгаална гэчихээд хамгаалсангүй” гээд явбал яваад л байх юм байна. Ингэхээр амьдралын хөр­сөнд буухгүй  хуулийг  зөрчиж болох юм байна гэсэн ойл­голт бий болоод байгаа юм.  Үндсэн хуулиараа монгол хүн аюулгүй орчинд ажиллаж амьдрах эрхтэй, иргэн бүр хуулийн өмнө тэгш эрхтэй байх заалтууд ч байнга л зөрчигдөж байдаг.

Хууль батлахдаа ултай суурьтай хандахгүй бол  хур­лаа таслаад улс төржиж байх зуур чинь улс орон, ард түмэн хохирч байна.  Дээр нь зарч­мын зөрүүтэй санал гээч за­мын дундаас гарч ирдэг заал­тууддаа цаг хугацаа гар­гаж, нягталж байж кнопоо дарахгүй бол батлах гэсэн хуулиуд чинь эхний зорил­гоосоо өөрчлөгдөөд байна.