Ээж, цай гэдэг хоёр үг салшгүй холбоотой. Ээжийнхээ чанасан аагтай сайхан цайг амталж өсөөгүй хэн ч байхгүй. Иймээс ч Монгол улсын гавьяат жүжигчин С. Жаврлангийн дуулдаг “Ээжийн чанасан цай”, гавьяат Н. Чулуунхүүгийн “Ээжийн бор аяга” гэхчилэн ардын болон зохиолын олон дуунд монгол хүний гайхамшигт ундаа болох цай, бас айл гэрийн галын бурхан болсон ээжийн тухай гардаг.

Манай гарагийн хүн ам оршин байгаа газар орныхоо онцлог, уламжлалт амьдралын хэв маяг, өөр өөрийн давтагдашгүй онцлогоос шалтгаалан харилцан адилгүй хоол хүнс хэрэглэж ирсэн түүхтэй. Улс үндэстний хоол, хүнсний хэрэглээнд дараах хүчин зүйл гол нөлөө үзүүлдэг.

1. Дөнгөж сая гэрлэсэн хоёр ярилцаж сууна. Эхнэр нөхөртөө: -Хонгор минь, үнэнээ хэлэхэд би хоёрхон төрлийн хоол хийж чадна. Бантан, гурилтай шөл. Хоол идэж суусан нөхөр нь: -Энэ чинь тэгээд аль нь болж байна даа миний хайр аа?

Халуун дулаан оронд ургадаг Африкийн хойд хэсэг, Газар дундын тэнгисээс гарал үүсэлтэй энэ ургамлыг хүмүүс бараг 2000 жилийн тэртээгээс хүнсэнд хэрэглэж ирсэн бөгөөд 200 гаруй жилийн өмнөхөн Испанид анх тарималжуулснаар Европын орнуудад түгэн тархжээ.

Харилцааны соёл нь хүмүүс хоорондоо мэнд мэдэлцэх явдлаас эхэлдэг.