Өдгөө Зөвлөлтийн тусламж байтугай нөгөө агуу Зөвлөлт минь алга. Харин Хятад дэлхийн хоёр дахь эдийн засаг болжээ. Энэ өөрчлөлтөд далдуур хорсдог Цэдэнбалтан Монголоор дүүрэн. Тэдний уураа гаргаж, өшөөгөө авч дөнгөдөг-гарын дорх дайсан нь ардчилал гэж ангалзсан анхны хэд.
“Хөршөө хөгжүүлдэггүй” гээд Оросоос Польш Чех Словак Унгар Румын Болгар болон ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан Балтын гурав зай барьж, Гүрж Украйн Молдав зугтааж буйг бид харж байна. Худал гэх арга алга. Зулрагчдыг муйхраар буруутгахын наана ултай тунгаах илүүдэхгүй биз. Тэсвэрлэшгүй дарамт байгаа ч юм билүү. Жишээ нь манай хөгжлийг хөтлөх мега төслүүд-цахилгаан станцууд, төмөр замыг 10-20 жил гацаасан шиг.
Анчдын сүрэг зэрлэг үхэртэй тулалдлаа. Зэрлэг үхэртэй өвгө дээдэс маань хүч сорих гэсэн бус гэдэс нь маш их өлсчээ. Цусаа үзэж улангассан үхэр чулуунаас ондоо зэвсэггүй анчдын олонхийг хүнд бэртээснээр барахгүй хэд гурвыг бүр тонилгож орхив. Гэлээ ч гэсэн анчид үхрээ эд бад хийж авчээ.
Таван толгойн нүүрсээ төмөр замаар бүү тээвэрлэ гээд орос олигархиуд шивнэснийг Х.Баттулга мэтийн манай хүрэн бөөртүүд төрийн нууц гээд хав дардаг. Төрөөс төмөр замын талаар баримтлах бодлого гэж томорч буй нь ийм учиртай. Архивт үлдэх баримтгүй орос ахын нууц аман тушаалыг задруулах зориггүйдээ “өргөн нарийн цариг” гэж маанаг монголчууд талцан маргаж буйгаар дотоод гадаадад ойлгуулж, ард түмнийхээ нүүрийг хулчгар Төр засаг нь хөөддөг гээд ойлгочих.
Халхын энэ оролдлогыг төвдүүд далай ламтай нэр нөлөөгөөр өрсөлдөгч богд Монголд тодорлоо гэж болгоомжилсон болтой.
Ер нь Манж Монголын шашин нэг, хэл заншил төстэйгөөс гадна гол нь нүүдэлч малчин угшил нь арай дотносгож байжээ гэх таамаг ургадаг. Монгол саахалт хөршийн хувьд Манжийн дагуул улс-холбоотон нь болж, буулт хийсэн нь эртний бүдүүлэг нөхцөлд цус асгаруулсан алалдаанаас зайлсхийсэн ухаалаг хувилбар болсноос урвалт биш гэж үзүүштэй.
