Шинжлэх ухааны хялбаршуулсан бүтээл нь танин мэдэхүйн асар их ач холбогдолтой. Заримдаа ийм хялбаршуулал нь албан ёсоор заалгаснаас илүүг мэдүүлдэг, мэдрүүлдэг. Зохиолч Билл Брайсоны “Шинжлэх ухаан товч түүх” ном энэ талаар тэргүүлж олон шагнал хүртжээ.

Дэлхийн дайн Германы ялагдлаар төгссөн нь залуу бага дарга Гитлерт маш хүнд тусчээ. Шархдаад эмнэлэгт хэвтэж байсан тэрээр энэ мэдээг сонсоод енгэнтэл уйлсан гэдэг. Үүнээс ч аймшигтай ял ард байжээ. 1919 онд Вэрсалын гэрээгээр Герман орныг хэсэглэн хуваав.

Ялахын хувьд Ардчилсан нам ялах болов уу. Гэхдээ үнэмлэхүй олонхи суудал авч чадахгүй байхаа. Гурав дахь талаас гэвэл МАХН, Иргэний Зориг хоёр суудал авах байх. Гэхдээ аль алин нь бүлэг байгуулах хэмжээнд суудал авахгүй болов уу. Нэг үгэндээ гуравдахь хүчин байхгүй, дангаараа засаг барих хүчин бас байхгүй.

Энэ өгүүллийг би 1992 онд бичиж хэвлүүлжээ. Түүнээс хойш хорь гаруй жил өнгөрсөн ч утга санаа ач холбогдол нь хуучраагүй юм шиг. Ялангуяа сонгуулийн үеэр иймэрхүү хийрхэл хүчээ авдаг. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийг л аваад үзье л дээ.

Ухаант хүн үүсээд 100-120 мянган жил болж гэдгийг шинжлэх ухаан тогтоосон. Хомо сапенс нь бусад хүн дүрстнээс төсөөлөх чадвараар илүү байсны хүчинд тэднийгээ ялж ганцаар үлдсэн гэж үздэг. Хүний хамгийн анхны төсөөллийн нэг нь үхэхээрээ тэнгэрт гардаг, сүнс гэж байдаг, тэнгэр бурхан хорвоогийн амьдралыг зохицуулдаг, тэдэнд өргөл барьц өргөж аргадах хэрэгтэй гэх мэт болой.

1940 оны 1-р сарын 3-нд Чойбалсан, Цэдэнбал нар Сталинтай уулзжээ. Энэ бол их хядлагын дараах анхны уулзалт байлаа. Язгууртан, лам нар, ангийн итгэлтгүй нөхдийг хуугаар нь устгаж, 30 мянган хүний аминд хүрч, цаана нь 20 мянган хүн шоронд хадгалж байсан тул БНМАУ нь тэдний ойлголтоор ангигүй нийгэм болж, социализм байгуулах үндсэн болзлоо хангажээ.