ЭНЭ ТАВАН ТОЛГОЙ ДЭЭР ЕР НЬ ЮУ БОЛООД БАЙНА ВЭ?
Өчигдөр Төрийн ордонд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ”Таван толгой”-нхонтой тун ширүүн уулзлаа. Энд бүх төвийн хэвлэл мэдээллийнхэн шавсан байв.
Өчигдөр Төрийн ордонд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж "Таван толгой"-нхонтой тун ширүүн уулзлаа. Энд бүх төвийн хэвлэл мэдээллийнхэн шавсан байв.
"Би жирийн иргэдийн бодож яваатай адил зүйлийг та нараас асууя. Таван толгойг хэзээ ашиглаад хэзээ нөгөө хувьцаагаа тараах юм бэ? Баахан хурал зөвлөгөөн, хууль журам гараад л байдаг. Яг хийгдэж байгаа ажил хаа байна? Энэ Таван толгой дээр ер нь юу болоод байна вэ? Аль эрт Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн хурлаар бүх асуудал цэгцрээд дууссан гэж боддог. Одоо яачихаад байгаа юм... Та нар ажлаа мэдэж байгаа юм бол зүгээр л шууд шууд яриач дээ. Асуудлыг тойруулалгүй нуршилгүй хариул. Наад ярьж байгаа чинь ойлгомжгүй байна..." хэмээн Ерөнхийлөгч ажлын хэсгийнхнийг улалзтал шахав.
Төрийн тэргүүнд ба хэвлэл мэдээллээр дамжуулж ард түмэнд "Таван толгой"-н тухай мэдээлэл өгөхөөр холбогдох газрууд болох Засгийн газар, УИХ, ТӨХ, болон төрийн мэдлийн компани болох "Эрдэнэс МGL"-ийн төлөөллүүд хүрэлцэн ирж асуултад хариулцгаалаа. Тэд цөм ам амандаа төдөн оны төдөн сарын төдөнд гарсан хууль тогтоолын дагуу түүнд тэгж заасан хэсгийн дагуу...уг асуудлыг хянах, хурлаар шийдвэрлэх, зохих нөхдүүдтэй ярилцаж ойлголцож буй..." гэсэн баахан албаны хуурай үг унаган гоншигонож тэвчээр барж байв. Эсвэл "Энэ миний мэдэх хүрээний асуудал биш. Би энэ талаар ийм бодолтой явдаг" ч гэх шиг бүр уур хүрмээр гүрийх нь нэг л сэжиг бүхий. Шаварт унасан шарын эзэн болох Таван толгойн ажлын хэсгийн ахлагч, шадар сайд Н.Алтанхуяг л үе үе "Үгүй ээ Ерөнхийлөгч өө уг нь ийм учиртай юм л даа. Би олон юм ярихгүй. Тогтоолд заасан хэсгийг л бүтнээр нь уншчихъя" гээд албан бичиг гаргаж ирэх юм.
Энэ өдөр болсон уулзалтаар Ерөнхий сайд асан Д.Содном гуай, УИХ-ын гишүүн З.Энхболд, Н.Батбаяр гээд олон хүн зарим хэлээд байгаа тайлбар, хариултуудыг ойлгоогүйгээ хэлж байв. Тэгэхээр сурвалжлагчдын хувьд бүр "Юу болоод өнгөрчихөв өө" гэгчээр юм боллоо. Тэгэхээр "Таван толгой"-н нүүрсний ордыг ашиглах, түүний эргэн тойрон дахь тулгамдсан асуудлуудын хувьд тун ерөнхий зүйлийг л мэдээлэх байна. (Би буруу ч ойлгосон байж магадгүй шүү. сурв)
Өнгөрдөг гуравдугаар сарын 31-нээр тасалбар болгон түүнээс өмнө төрсөн бүх монголчуудад тус бүр 500 гаруй ширхэг хувьцаа өгнө гэсэн. Харин тэрнээс хойш төрсөн шинэ иргэнд судалж үзээд өглөгт хамруулахаар болоод байгаа юм байх. Тэгэхдээ тулбал нөгөө арван хувиа арай олон хүнд хуваах тул 500 гаруй биш, 500 орчим болон цөөрнө. Энэ асуудлаар хуралдаад л байгаа аж.
Таван толгой орчимд улсын, хувийн, гадаадын, бас орон нутгийн гэсэн олон компаниуд зэрэг нүүрсний аж ахуй эрхэлж байна. Хувийн компаниуд аль хэдийнэ хөрсөө хуулаад нүүрсээ савлаад зөөгөөд эхэлчихсэн. Тэдний хэлж байгаагаар хамгийн том газартай, хамгийн сайн их нүүрстэй "Эрдэнэс MGL" компани уурхайнхаа хөрсийг хуулаад сая дууслаа. Одоо нүүрс рүүгээ ороход бэлэн болчихлоо. Нүүрс олборлох компанийн тендер зарласан. Тендер энэ тэр гэж хурал хуй болсоор байгаад ирэх намраас л ажил эхлэх бололтой. Энэ компани банкнаас 22 сая доллар зээлж авснаа 10-ыг нь буцаагаад өгсөн гэнэ. Яагаад гэхээр ажил зогссон тул хурлын шийдвэр гартал хий мөнгө үхүүлэхгүйн тулд буцаасан бололтой. Төр энэ мэтээр бусад хэвшлийнхний дэргэд эргэж буцсан хурдгүй яваа аж. Гэхдээ энэ жилдээ багтаад нэг сая тонн нүүрс гаргаад зарж амжина гэж тооцоолж байгаа юм байна. Нөгөө талаар энд нүүрсний үнэ тонн нь 25-125 долларын хэлбэлзэлтэй байдаг гэнэ. Яг адилхан нүүрсийг яагаад ийм янз бүрээр зарагдаад байгаад ойлгомжтой тайлбар хэлсэнгүй. ТӨХ-ны Д.Сугар дарга хэлэхдээ нүүрсний засгийн үнэ бол нэг тонныг 22 доллараар бодож байгаа гэв. Ямартаа ч энд нүүрсний ченж гэгч юм бий болж нүүрсний талаарх төрийн нэгдсэн бодлого алдагдсанд Ерөнхийлөгч их бухимдалтай байв.
Нүүрс олборлох уурхайн ашиглалтын лицензийг гадаадын компанид огт тасдаж өгөөгүй болохоор иргэдэд оногдох арван хувийн хувьцааны хэмжээ өөрчлөгдөхгүй гэж мэдэгдсэн. Д.Содном гуай энэ тэр болохоор "Та нар наад уурхайнхаа талыг нь гадаадынханд өгчихсөн юм байна билээ шүү дээ. Тэгэхээр тэр гадаадынхнаасаа бас арван хувийн хувьцаа салгаж иргэддээ тараа. Тэгж байж сая наад 536 хувьцаа чинь бүрдэнэ. Одоогийнхоор бол аягүй бага газраас олсон ашгийн арван хувийг хоёр сая иргэндээ өгөх болчихоод байна. Тэгэх юм бол дэндүү өчүүхэн бараг нэрийн хор төдий юмаар иргэдийг хуурах гээд байна. Ер нь нүүрсийг монголчууд өөрсдөө ашиглаж чаддаг ганц уурхай нь шүү дээ. Яагаад заавал гадныхныг оруулж ирээд байгаа юм" гэв. Хариуд нь "Гадны компани бол зүгээр л орж ирээд ажил хийнэ. Хийсэн ажлынхаа цалинг авна. Түүнээс лиценз, ашиг энэ тэрд огт хамаагүй гэж түрүүнээс хойш хэлээд байна шүү дээ" гэх юм.
Энэ их нүүрсийг эргэлтэд оруулахын тулд нүсэр цахилгаан станц өнөө маргаашгүй хэрэгтэй байгаа. Бас их хэмжээний ус худгаас авах шаардлагатай. Хамгийн чухал хоёр ажил нь эхлээ ч үгүй, Засгийн газар дээр "яригдаж байгаа" гэсээр цаг нөхцөөж буй бололтой. Ёстой уур хүрмээр.
Нөгөө Улаанбаатар хотын тавдугаар станцийг өвөл утаан дунд одоохон шийднэ гэсэн яасан. Бас л хуралдсаар шийдсээр наадамтай золгоно. Дараа нь өө өвөл болчихлоо, тэгээд сонгууль гээд юун цахилгаан станц манатай болчих уу гэж төрийн тэргүүн тэднийг загнав.
-Хотод станц барих газар олддоггүй ээ. Улиастайн аманд барихаар болсон чинь газар хөдөлж магадгүй гээд болиулчихсан. Тэгээд одоо хуучин гуравдугаар станцаа томсгох хэлбэрээр барихаар ярьж байгаа
-Тэгээд наадахаа хэзээ ярьж дуусах юм. Найман сараас өмнө шийдэх юм байгаа биз дээ. Ер нь шийд. Би баргийн үйл ажиллагааны нээлтийн тууз хайчлах дургүй. Харин энэ намар заавал очиж тууз хайчилна шүү гэж Ерөнхийлөгч үүрэг өгөв.
Таван толгой байтугай Оюу толгойн цахилгааны асуудлыг одоо болтол шийдээгүй яваа юм гэхчив. Монголын сумын төв хүртэл дизель станцаасаа болиод удаж байхад Оюу толгой дизельтэйгээ өнөө хүртэл яваа нь шатахууны бизнес хийдэг нөхдийн гар орсонтой холбон хардаж байна. Оюу толгой хойтон уурхайгаа нээх хугацаатай. Гэтэл станц байхгүй. Яаж ийгээд хойшлоод өдий хүрсэн нь бас сонин. Өмнөд хөршөөс цахилгаан оруулах тухай ярьж байгаа авч тэр нь уурхайгаа тавьж өгөх шахуу өндөр үнэ хэлж нээнтэгэнд орсон хэрэг үү гэхэд
-Бид хятад нөхөдтэй ярьж учраа олчих байх, манайхан өөрсдөө экспортын шаардлага хангахгүй хямд нүүрсээрээ цахилгаан станц дотооддоо байгуулах бүрэн боломжтой...
-Тэгээд хурдлаач ээ. Юугаа яриад байдаг юм. Нэг өчүүхэн хувийн сонирхол л цаана яваад байна гэж ард түмэн хардаад байна шүү дээ. Би гадаадын компанийн нөхдүүдтэй уулзахдаа нэг л үгийг хэлдэг. Манайхан өөдөөс чинь гэрээ хэлэлцээрийн хажуугаар хувийн юм ярих л юм бол, тэр талаар та нар харилцан санал солилцох л юм бол ямар ч асуудлыг зөвшөөрөхгүй шүү гэж хэлдэг. Энэ олон нууц хаалттай хуралдаанууд чинь ямар учиртай юм. Арай тэнд хэвлэл мэдээлэл дээр гараад байгаа шиг хувийн эрх ашиг яригддаг юм биш биз дээ. Ард иргэддээ Таван толгойн талаар сургалт явуулмаар байна. Нэгдсэн ойлголттой болцгооё. Чиний яриад байгааг би ч ард түмэн ч бүгд л ойлгодог сайн мэддэг болмоор байна гэж төрийн тэргүүн "Таван толгой"-нхонд хандав.
"Би жирийн иргэдийн бодож яваатай адил зүйлийг та нараас асууя. Таван толгойг хэзээ ашиглаад хэзээ нөгөө хувьцаагаа тараах юм бэ? Баахан хурал зөвлөгөөн, хууль журам гараад л байдаг. Яг хийгдэж байгаа ажил хаа байна? Энэ Таван толгой дээр ер нь юу болоод байна вэ? Аль эрт Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн хурлаар бүх асуудал цэгцрээд дууссан гэж боддог. Одоо яачихаад байгаа юм... Та нар ажлаа мэдэж байгаа юм бол зүгээр л шууд шууд яриач дээ. Асуудлыг тойруулалгүй нуршилгүй хариул. Наад ярьж байгаа чинь ойлгомжгүй байна..." хэмээн Ерөнхийлөгч ажлын хэсгийнхнийг улалзтал шахав.
Төрийн тэргүүнд ба хэвлэл мэдээллээр дамжуулж ард түмэнд "Таван толгой"-н тухай мэдээлэл өгөхөөр холбогдох газрууд болох Засгийн газар, УИХ, ТӨХ, болон төрийн мэдлийн компани болох "Эрдэнэс МGL"-ийн төлөөллүүд хүрэлцэн ирж асуултад хариулцгаалаа. Тэд цөм ам амандаа төдөн оны төдөн сарын төдөнд гарсан хууль тогтоолын дагуу түүнд тэгж заасан хэсгийн дагуу...уг асуудлыг хянах, хурлаар шийдвэрлэх, зохих нөхдүүдтэй ярилцаж ойлголцож буй..." гэсэн баахан албаны хуурай үг унаган гоншигонож тэвчээр барж байв. Эсвэл "Энэ миний мэдэх хүрээний асуудал биш. Би энэ талаар ийм бодолтой явдаг" ч гэх шиг бүр уур хүрмээр гүрийх нь нэг л сэжиг бүхий. Шаварт унасан шарын эзэн болох Таван толгойн ажлын хэсгийн ахлагч, шадар сайд Н.Алтанхуяг л үе үе "Үгүй ээ Ерөнхийлөгч өө уг нь ийм учиртай юм л даа. Би олон юм ярихгүй. Тогтоолд заасан хэсгийг л бүтнээр нь уншчихъя" гээд албан бичиг гаргаж ирэх юм.
Энэ өдөр болсон уулзалтаар Ерөнхий сайд асан Д.Содном гуай, УИХ-ын гишүүн З.Энхболд, Н.Батбаяр гээд олон хүн зарим хэлээд байгаа тайлбар, хариултуудыг ойлгоогүйгээ хэлж байв. Тэгэхээр сурвалжлагчдын хувьд бүр "Юу болоод өнгөрчихөв өө" гэгчээр юм боллоо. Тэгэхээр "Таван толгой"-н нүүрсний ордыг ашиглах, түүний эргэн тойрон дахь тулгамдсан асуудлуудын хувьд тун ерөнхий зүйлийг л мэдээлэх байна. (Би буруу ч ойлгосон байж магадгүй шүү. сурв)
Өнгөрдөг гуравдугаар сарын 31-нээр тасалбар болгон түүнээс өмнө төрсөн бүх монголчуудад тус бүр 500 гаруй ширхэг хувьцаа өгнө гэсэн. Харин тэрнээс хойш төрсөн шинэ иргэнд судалж үзээд өглөгт хамруулахаар болоод байгаа юм байх. Тэгэхдээ тулбал нөгөө арван хувиа арай олон хүнд хуваах тул 500 гаруй биш, 500 орчим болон цөөрнө. Энэ асуудлаар хуралдаад л байгаа аж.
Таван толгой орчимд улсын, хувийн, гадаадын, бас орон нутгийн гэсэн олон компаниуд зэрэг нүүрсний аж ахуй эрхэлж байна. Хувийн компаниуд аль хэдийнэ хөрсөө хуулаад нүүрсээ савлаад зөөгөөд эхэлчихсэн. Тэдний хэлж байгаагаар хамгийн том газартай, хамгийн сайн их нүүрстэй "Эрдэнэс MGL" компани уурхайнхаа хөрсийг хуулаад сая дууслаа. Одоо нүүрс рүүгээ ороход бэлэн болчихлоо. Нүүрс олборлох компанийн тендер зарласан. Тендер энэ тэр гэж хурал хуй болсоор байгаад ирэх намраас л ажил эхлэх бололтой. Энэ компани банкнаас 22 сая доллар зээлж авснаа 10-ыг нь буцаагаад өгсөн гэнэ. Яагаад гэхээр ажил зогссон тул хурлын шийдвэр гартал хий мөнгө үхүүлэхгүйн тулд буцаасан бололтой. Төр энэ мэтээр бусад хэвшлийнхний дэргэд эргэж буцсан хурдгүй яваа аж. Гэхдээ энэ жилдээ багтаад нэг сая тонн нүүрс гаргаад зарж амжина гэж тооцоолж байгаа юм байна. Нөгөө талаар энд нүүрсний үнэ тонн нь 25-125 долларын хэлбэлзэлтэй байдаг гэнэ. Яг адилхан нүүрсийг яагаад ийм янз бүрээр зарагдаад байгаад ойлгомжтой тайлбар хэлсэнгүй. ТӨХ-ны Д.Сугар дарга хэлэхдээ нүүрсний засгийн үнэ бол нэг тонныг 22 доллараар бодож байгаа гэв. Ямартаа ч энд нүүрсний ченж гэгч юм бий болж нүүрсний талаарх төрийн нэгдсэн бодлого алдагдсанд Ерөнхийлөгч их бухимдалтай байв.
Нүүрс олборлох уурхайн ашиглалтын лицензийг гадаадын компанид огт тасдаж өгөөгүй болохоор иргэдэд оногдох арван хувийн хувьцааны хэмжээ өөрчлөгдөхгүй гэж мэдэгдсэн. Д.Содном гуай энэ тэр болохоор "Та нар наад уурхайнхаа талыг нь гадаадынханд өгчихсөн юм байна билээ шүү дээ. Тэгэхээр тэр гадаадынхнаасаа бас арван хувийн хувьцаа салгаж иргэддээ тараа. Тэгж байж сая наад 536 хувьцаа чинь бүрдэнэ. Одоогийнхоор бол аягүй бага газраас олсон ашгийн арван хувийг хоёр сая иргэндээ өгөх болчихоод байна. Тэгэх юм бол дэндүү өчүүхэн бараг нэрийн хор төдий юмаар иргэдийг хуурах гээд байна. Ер нь нүүрсийг монголчууд өөрсдөө ашиглаж чаддаг ганц уурхай нь шүү дээ. Яагаад заавал гадныхныг оруулж ирээд байгаа юм" гэв. Хариуд нь "Гадны компани бол зүгээр л орж ирээд ажил хийнэ. Хийсэн ажлынхаа цалинг авна. Түүнээс лиценз, ашиг энэ тэрд огт хамаагүй гэж түрүүнээс хойш хэлээд байна шүү дээ" гэх юм.
Энэ их нүүрсийг эргэлтэд оруулахын тулд нүсэр цахилгаан станц өнөө маргаашгүй хэрэгтэй байгаа. Бас их хэмжээний ус худгаас авах шаардлагатай. Хамгийн чухал хоёр ажил нь эхлээ ч үгүй, Засгийн газар дээр "яригдаж байгаа" гэсээр цаг нөхцөөж буй бололтой. Ёстой уур хүрмээр.
Нөгөө Улаанбаатар хотын тавдугаар станцийг өвөл утаан дунд одоохон шийднэ гэсэн яасан. Бас л хуралдсаар шийдсээр наадамтай золгоно. Дараа нь өө өвөл болчихлоо, тэгээд сонгууль гээд юун цахилгаан станц манатай болчих уу гэж төрийн тэргүүн тэднийг загнав.
-Хотод станц барих газар олддоггүй ээ. Улиастайн аманд барихаар болсон чинь газар хөдөлж магадгүй гээд болиулчихсан. Тэгээд одоо хуучин гуравдугаар станцаа томсгох хэлбэрээр барихаар ярьж байгаа
-Тэгээд наадахаа хэзээ ярьж дуусах юм. Найман сараас өмнө шийдэх юм байгаа биз дээ. Ер нь шийд. Би баргийн үйл ажиллагааны нээлтийн тууз хайчлах дургүй. Харин энэ намар заавал очиж тууз хайчилна шүү гэж Ерөнхийлөгч үүрэг өгөв.
Таван толгой байтугай Оюу толгойн цахилгааны асуудлыг одоо болтол шийдээгүй яваа юм гэхчив. Монголын сумын төв хүртэл дизель станцаасаа болиод удаж байхад Оюу толгой дизельтэйгээ өнөө хүртэл яваа нь шатахууны бизнес хийдэг нөхдийн гар орсонтой холбон хардаж байна. Оюу толгой хойтон уурхайгаа нээх хугацаатай. Гэтэл станц байхгүй. Яаж ийгээд хойшлоод өдий хүрсэн нь бас сонин. Өмнөд хөршөөс цахилгаан оруулах тухай ярьж байгаа авч тэр нь уурхайгаа тавьж өгөх шахуу өндөр үнэ хэлж нээнтэгэнд орсон хэрэг үү гэхэд
-Бид хятад нөхөдтэй ярьж учраа олчих байх, манайхан өөрсдөө экспортын шаардлага хангахгүй хямд нүүрсээрээ цахилгаан станц дотооддоо байгуулах бүрэн боломжтой...
-Тэгээд хурдлаач ээ. Юугаа яриад байдаг юм. Нэг өчүүхэн хувийн сонирхол л цаана яваад байна гэж ард түмэн хардаад байна шүү дээ. Би гадаадын компанийн нөхдүүдтэй уулзахдаа нэг л үгийг хэлдэг. Манайхан өөдөөс чинь гэрээ хэлэлцээрийн хажуугаар хувийн юм ярих л юм бол, тэр талаар та нар харилцан санал солилцох л юм бол ямар ч асуудлыг зөвшөөрөхгүй шүү гэж хэлдэг. Энэ олон нууц хаалттай хуралдаанууд чинь ямар учиртай юм. Арай тэнд хэвлэл мэдээлэл дээр гараад байгаа шиг хувийн эрх ашиг яригддаг юм биш биз дээ. Ард иргэддээ Таван толгойн талаар сургалт явуулмаар байна. Нэгдсэн ойлголттой болцгооё. Чиний яриад байгааг би ч ард түмэн ч бүгд л ойлгодог сайн мэддэг болмоор байна гэж төрийн тэргүүн "Таван толгой"-нхонд хандав.
***********АНУ гаас оруулж ирсэн нөүтбvvк болон I
tsema
Зочин
ard tumen
Зочин
Итгэл
delgermaa
Tod Otgonbayar, London.
Zora
elbegee
Зочин
Зочин
haramsal
Уншигч
Ерөнхийлөгч
Зочин
zochin
Зочин
Зочин
Бат
BEK
зочин
Зочин
zochin
galaa
òîììîä
Baabaraa!!!!!
Baabaraa!!!!!
baabaraa!!!!!!
Зочин
mongol
Зочин
Зочин
123
Japanaas
amgalan
bul
Зочин
Зочин
sssssssssssssssssssssssssss
хуульч
ard tumend
44
2012
zuv shuu
ZOchin
bbb
Boldoo
Зочин
hehe
Ha ha
irgen