2022 оны 5 дугаар сарын 12-нд Чингис хааны музейд болсон “Монгол Улс ба Зүүн Европын орнуудад өрнөсөн ардчилал: Ололт амжилт, сорилт бэрхшээл” сэдэвт олон улсын эрдэм шинжилгээний бага хуралд тавьсан илтгэл
1911 оны Монголын үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын талаарх судалгаа нь үндсэндээ тэр цаг үеийн гол гол үйл явдлын талаарх мэдээллийг эх сурвалжуудаас авч ашиглах, түүхэн үйл явцыг сэргээн авч үзэхэд чиглэж буй. Тийм болохоор тэдгээр судалгаа нь монголчуудын өөрсдийнх нь дунд өрнөсөн үйл явдлуудад л чиглэж буй агаад бүс нутаг, түүнээс хальж гарсан түүхэн үйл явц болон олон улсын эрх зүйн асуудлуудыг бүрэн орхигдуулж байна.
The world is on the move. The fourth industrial revolution and the associated digitalisation of society have long since begun. Who will determine the new world order? Who will emerge victorious from it? The power struggle to reorder international relations is felt daily and worldwide. Mongolia, too, must determine its foreign policy coordinates and integrate. At this time, it makes sense both to look back and to work out new concepts. Here is a review by a German Mongolist from the perspective of 2016.
Хэдхэн жилийн өмнө гэхэд л Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс (БНМАУ), ЗСБНХУ-ын хоорондын харилцаа дотоодын бат бэх байдал, урьдаас тооцоолж болдог, хэлбэрэлтгүй чанараараа гойд байж, хоёр орны эрх баригчид уг харилцааг бүр 2005 он хүртэл төлөвлөх хэмжээнд хүрсэн мэт санагдаж байв. Энэ хооронд тус хоёр орны нийгэмд чухамхүү тэсрэлтийн чанартай өөрчлөлтүүд явагдаж, түүнээс үүдэлтэй шинэчлэлийн шуурга тэдгээрийн харилцааг ч мөн хамарсан юм.
Монголчуудын төр, шашны уламжлалыг Хархорум шиг өнгөрсөн үеийнхээ амьд түүхээр бүрэн төгс илтгэн харуулсан газар Монголд бараг байхгүй буй заа. Ийн бодохуйд Хубилай хаан, Пагва лам Лодойжалцан нарын үндэслэсэн төр, шашныг хослон хөгжүүлэх зарчим өөрийн эрхгүй санаанд орно. Энэ газар нэгэн үе Монголын Их эзэнт гүрний нийслэл, тэгэхдээ бүр янз бүрийн шашны төлөөлөгчид хоорондоо чөлөөтэй ном хаялцан мэтгэлцдэг хот байжээ.
Монголын эзэнт гүрний нийслэл байсан Хархорумын түүхийг сонирхсон хэн хүнд цөөвтөр жилийн өмнө зарим аялан жуулчлагчийн аян замын тэмдэглэлээс өөр юм барагтай л бол олддоггүй байсан. Харин сүүлийн жилүүдэд Хархорумыг дотоод, гадаадад шинжлэх ухааны үүднээс сонирхох сонирхлыг археологийн малтлага үлэмж нэмэгдүүллээ.
