1989 онд Энэтхэг улсаас манай оронд суух онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд залран ирсэн нь Бурхан багшийн 16 архадын нэг Бакулу архадын 19 р дүр Бакула Ринбүчи Живзун Лувсан Түвдэн Чогнор байсан бөгөөд дараа жил нь манайд ардчилсан хувьсгал ялсан бөгөөд тэрээр арван жил Монголд элчингээр ажилласан нь тохиолдлын гэмээргүй гайхалтай явдал байлаа.

Анх бясалгалд сууж мэдрэхээс өмнө би бясалгалыг авгайчууд л суугаад байдаг ёогорхуу дасгал юм гэж бодож явжээ. Харин энэ випасяна бясалгатай тохиолдлоор юм шиг ч хирнээ урдын буянаар учраад их өөрчлөгдсөн болохоор энэ талаараа бага сага юм энд тэнд дуугарч л явдаг ч нэг их гүнзгий сайтар ухаж бичсэн зүйл бараг байхгүй.

Сөрөг хүчин гэх ойлголт бол уг нь одоо мартагдах шахсан Олон Ургалч Үзэл гэдгээс эхтэй нь ойлгомжтой ч одоо яг шууд утгаар нь ойлгох болж.

Ардчилал 25 тай болж эрийн цээнд хүрч “өрх” толгойлж эхэлжээ. Дөнгөж зургаан настай байхдаа өрх толгойлох гэж оролдоод дөрвөн жилд, дөрвөн удаа салж сарниад дараа нь өрх толгойлох эрх ард түмнээс аваагүй билээ.

“Үнэн гэдэг ихэнхдээ гунигтай байдаг, яагаад гэвэл үнэн учраас” гэж Чех гаралтай Холивүүдийн нэрт найруулагч Милош Форман хэлсэн байдаг.

Би энэ үгийг хятадын хэвлэл дээр олонтоо харж байсан. Анхны гарал нь өрнөдөөс эхтэй ч байж мэдэх юм шүү. Хэрвээ хүсэх юм бол би дараа нягтлаад өгч болно. Би одоогоос арваад жилийн өмнө охиныгоо Америкаас амралтаараа ирчихээд байхад нь салхинд гаргах санаатай Дархан цаазат Богд хан уулын Тахилтын ам руу явахдаа энэ үг ёстой орой руу минь орох шиг болж билээ.