Соёл иргэншлийн тулгын чулуу нь хөдөлмөрийн хуваарь. Нүүдэлчин малчид шиг бүхнийг өөрөө хийгээд өөртөө зориулахын эсрэг үзэгдэл. Хүн чаддагаа хийж, түүнийгээ бусдад зориулаад, үр шимээр нь өөрийгээ тэтгэх. Ингэсний хүчээр л төл бойжуулдаг нь малаа өсгөж, эрдэмтэн нь харьцангуй онолоо нээж, инженерүүд нь сансрын хөлөг бүтээх боломж гарсан бөлгөө. Улмаар, тариагаа өөрөө зарах, торгоороо өөрөө дээл оёх, өндгөө, махаа хэрэгтэй хүнд нь аваачиж өгч идүүлэхээс тэднийг чээнжүүд буюу дундын зууч нар чөлөөлж. Тэд бол эдийн засгийн чөлөөлөгчид, зэх зээлийн “El Libertador” нар. Бүтээгчийг бүтээгчтэй холбох үүргийг тэд үүрснээр илүү дутуу юманд санаа зовохоос чөлөөлж, бүтээмжийг нэмжээ. Чээнж ингэж төрсөн юм.

Хэнтийн “Алтан” хэмээх Мажиг гуай яг ийм бизнэс хийсэн байдаг юм. Өвөл нь хэдэн шар шахаж бордоод Багануур хавийн айлуудын махны ногдлыг хааж, чамгүй мөнгө олдог болжээ. Гэтэл, нэг нөхөр мөнгөө өгөхгүй унжаад хэрүүл хийсэн чинь “чамайг нэг чадна даа” гэж занасан аж. Гай болоход тэр айл нь Намын хянан шалгах хорооны орлогч дарга, нэг айхавтар өвгөний орж гардаг, ходий түншийнх байжээ. Мажиг гуайг мөнгөө нэхсний хариуд өнөө айхавтар дарга ахдаа матаж, “Энэ этгээд болбоос нийгмийн туст хөдөлмөрөөс зайлсхийн, дамын наймаагаар баяжиж байгааг шалгаж өгөх” хүсэлт гаргажээ. Тэр ёсоор нь шалгаад Мажиг гуайг шоронд хийсэн гэдэг. Ардчилсан хувьсгалын дараагаар Мажиг гуайнх Хэрлэн голын хөвөөнд зусаж байхад нь уулзаж, өөрөөс нь сонссон яриа шүү.

Эхний асуудал “гэрээ Монгол Улсад ашигтай юу, үгүй юу?” гэдгийн хувьд “энэ гэрээ Монгол Улсад ашигтай хийгдсэн” гэж би баттай хэлнэ. Таны зүйрлэлээр бол, шилдэг сайн 500 хээлтэгч хонь авч чадсан. Харин тэднийгээ толгой бүрэн маллах, төллүүлэх асуудал үргэлжилж байна гэж зүйрлэж болно.

Алив үндэстэн өөрийн эрхэм хүнээ дээдлэн бурханчилдаг. Бурханчилна гэдэг нь өөрийн шашны хувилгаан, гэгээн болон шүтлэг тахилгын баатарт өргөмжилж, дурсан тахих утга. Монголчууд ч тэр мэт. “Лу.Алтан товч”-оос эхлээд, Зава Дамдины “Монголын түүх”-д хүртэл Чингис хааны сүнсний угсааг Буддын шашин, ялангуяа Зонховын шашны гэгээн хутагт, эрхэм зүтгэлтнээс улбаалуулан бичсэн байдаг. Сайн ухвал, Будда болсон Ханхүү Сиддхартагийн сүнс хувилан төрсөөр Есүхэй баатрын гэрт мэндэлсэн ч баймаар.

Хонь хариулж яваад нэг сонины тасархай олоод бөөн баяр болов. Тэр үед сонин олсон хүн баярладаг байж. Ядаж тамхи орооно, бэлэг бооно, гал ноцооно, гарын тос арчина, биедээ хэрэглэнэ. Мэдээж хэрэг, бичиг мэддэг бол уншина. Сонирхолтой нь сургуулийн өмнөх насны хоньчин хүү сүүлийн шалтгаанаар олзондоо баярласан юм даа.

НӨАТ бол татвар мөн боловч түүнийг төлөхгүй байх боломж байдаг нь сонин. Бүүр хуулийн хүрээнд шүү.