Социализмын үед биднийг дунд сургууль, их сургуульд сурч байх үед багш нар “Орос оронд мандсан октябрийн агуу их хувьсгал” хэмээн улаантны улиг болсон худал ухуулгаар толгойг минь дүүргэдэг байлаа. Яг бодит үнэнийг сайтар судлаад үзэхээр ямар ч хувьсгал болоогүй, зөвхөн төрийн эргэлт л болсон юм байна лээ. Түүхийг үнэнээр нь бичих цаг болжээ. Орос оронд 1917 оны 11-р сарын 7-ны өдөр октябрийн хувьсгал болсон уу? эсхүл төрийн эргэлт болсон уу? гэж асуувал одоо болтол олон монгол хүн Орост октябрийн хувьсгал ялж, оросын ард түмэн эрх чөлөөгөө олж, амар сайхандаа жаргасан гэх байх л даа. Үгүй шүү. Үнэнийг өгүүлье.

1956 оны сүүлчээр коммунистуудын эсрэг боссон унгарын ард түмний бослого зөвлөлтийн армид дарагдаж нийтдээ 3000 унгарын иргэн алагдаж, 26 000 унгар хүн шархджээ. Харин зөвлөлтийн армийн 700 гаруй цэрэг үхэж үрэгджээ. 200 000 унгар иргэн Өрнөд рүү дүрвэн гарчээ.

Сүүлийн зуун жилд нүүдэлчин үндэстэн дэлхийд хөгжлөөрөө цойлж гарсан нь бараг үгүй бөгөөд төв болон дундад азийн Монгол, Киргиз, Узбек, Тажик, Туркмен, Афганистан улсууд хөгжлөөрөө дэлхийд эхний тавьд ч орж чадаагүй юм. Гэтэл дундад азийн Казахстан улс сүүлийн гучин гурван жилд хурдан хөгжиж дэлхийд эдийн засгийн чадавхиар 48 дугаар байрт орж чаджээ. Казахстан улсын түүх болон хөгжлийн нууцаас товчхон өгүүлье.

Надад ном бичих амархан байлаа. Учир нь би олон мянган номуудыг орос, монгол хэл дээр уншчихсан, шилдэг сайн номуудыг цуглуулчихсан, бичих сэдэв толгойд бэлэн болчихсон байлаа. Харин бичсэн номоо хэвлүүлж борлуулах л бэрх байлаа.

1964 оны 10-р сарын 16-ны өдөр Жоу Эньлай Маод “ Манай агуу их Хятад улс хятадын атомын бөмбөгийг амжилттай дэлбэллээ” хэмээн мэдэгджээ. Өрнөдийн судлаачид ”Атомын бөмбөг бүтээхэд Хятад улс хорьдугаар зууны тавь, жараад онуудад нийтдээ 4 тэрбум 100.0 сая ам долларын зардал гаргажээ. Энэ их валютаар өдөр бүр 300 калори хүнсээр өлсгөлөнд нэрвэгдэж үхсэн хятадын 38 сая хүнийг хоёр жилийн турш хангах боломжтой байлаа. Маогийн атомын бөмбөг америкчуудын Японд хаясан хоёр атомын бөмбөгнөөс бараг 100 дахин олон хятад хүний амь насыг авч оджээ” хэмээн дүгнэлт гаргажээ. Тэр үед хятадын коммунистуудын цөмийн зэвсгийн төлөөх хийрхэл өлсгөлөнгөөр үхэж буй ард түмнээсээ ч илүү хүчтэй байв.

2021 оны 1-р сард Элон Маск “Амозоны” Жефф Безосыг ардаа орхиж дэлхийн хамгийн баян хүн болов. Түүний хөрөнгө тэр үед 199.9 тэрбум ам, доллар болсон байв. 2021 оны 10-р сард түүний хөрөнгө 209 тэрбум ам.долларт хүрчээ. 2021 онд түүний хөрөнгө гэрлийн хурдаар өсөв. Удалгүй 2021 оны 11-р сард түүний хөрөнгө 271 тэрбум ам.долларт хүрэв. “Forbes” - ын мэдээлснээр 2021 оны 12-р сарын 1 -ний өдөр “Тесла” компанийх нь хувьцаа эрс өсөх үед түүний хөрөнгө 300.0 тэрбум ам долларт хүрчээ. Дэлхийд ийм амжилтанд өмнө нь хэн ч хүрч байсангүй. Элон Маск дараа нь “Тесла”-гийнхаа 5.0 тэрбум долларын хувьцаагаа заржээ. Харин 2022 онд Элон Маск 122.6 тэрбум доллараа алджээ. Гэвч түүний хөрөнгө дахиад л өсөөд эхэлжээ. Одоо түүний хөрөнгө 2024 оны байдлаар 256.0 тэрбум ам.долларт хүрч дэлхийд эхний байрт магнайлж байна.