Манай гариг дээр түгээмэл тархсан хоол, гал тогоотой улс, үндэстний нэгд ОХУ зүй ёсоор багтдаг. Өргөн уудам нутаг дэвсгэртэй, Европ, Азийн олон улстай хил залгаж, эргэн тойрон далай, тэнгисээр хүрээлэгдэн оршдог, эртний түүх, соёлтой Орос оронд хэдэн арван үндэстэн, ястан нэгэн их гэр бүлд хамтран амьдарч, аж төрдөг.

Хүнсэнд хэрэглэдэг хар ногоон өнгийн навчит ногоо. Энэ ногоог англиар spinach, оросоор шпинат гэж нэрлэнэ.

Мах, шувуу, загас, тэнгис далайн гаралтай хүнс, төмс, хүнсний ногоо, гурил, будаагаар хийх хоол, ялангуяа хуурга, жигнэсэн, шарсан махан хоолыг төрөл бүрийн сүмстэй хэрэглэдэг. Сүмс нь хоолонд сайхан амт, үнэр оруулахаас гадна тэжээлэг чанарыг нь нэмэгдүүлдэг сайн талтай.

Зоог, дайллага, цайллага, цай зэрэг хүлээн авалтанд уригдсан бол заасан цагаас арай өмнө очих хэрэгтэй. Бүү хожимд. Ширээнд суухыг уриагүй буюу зоог зохион байгуулсан хүн суугаагүй байхад урьтаж сууж болохгүй.

Ердөө л хэрчсэн мах, усаар зуурсан гурил, яс, мах чанасан шөл гурвын холимгийг сонгино, давс төдийхнөөр амт тохируулан халуунаар нь оочиж сорж иддэг хоолоо монголчууд гол төлөв “лавшаа” (оросын лапша) гэж нэрлэдэг. Иймэрхүү орц найрлагатай гурилтай шөлийг Завхан аймгийн баруун болон өмнө зүгийн сумын уугуул оршин суугчид Гийдаа гэж нэрлэдэг.

Аливаа ард түмэн-угсаатны хоол, унд нь тухайн орныхоо байгаль, газар зүй, цаг уур, эрхлэх аж ахуйн үндсэн хэлбэртэй ихээхэн шүтэлцсэн байдаг.