Арван оны анхдугаар долоо хоног өнгөрч байгаа харагдахым даа. За нэг таавар таалганаа.

Хятадын философи гэхээр Кунз, Мэнз, Лаоз, Жуанз гэх эртний төлөөлөгчид болон дао буюу бумба, хятад дахь буддын гүн ухаан зэрэг санаанд бууна.

1989 оны 6 сарын 4-ний шөнө Бээжингийн Теэнь Ань Мэний талбайд оюутны бослогыг хүчээр нухчин дарсан түүхийн талаар хятадын эх сурвалжаас барагтай бол олдохгүй. Харин Хонгконгийн түүхч Сю Жунюэгийн бүтээлд энэ талаар дорвитой бичсэн байдгаас хальт сонирхож үзлээ.

Бөөн дуулиан тарьсан ч Далай ламын энэ удаагийн айлчлалаар ийгээд Монгол Хятадын харилцаан дахь нэг проблем эцэслэж байна. Далай ламыг дахиж айлчлуулахгүй гэж байгаа нь Хятадад андгай амлалт өгсөндөө ч биш, монголчууд Х Богдоо тодруулж авсан учраас институцийнхээ хувьд Далай лам үүргээ гүйцэтгээд дууссан хэрэг.

Саяхан Монгол, Орос, Хятад гурван улсын тинк танкуудын холбоо байгуулагдлаа. Ингээд гурван улсын төрийн тэргүүнээсээ авахуулаад судалгааны байгууллага хүртэл тогтмол уулзаж байх шат шатны механизм ерөнхийдөө бүрэлдэж байх шиг байна.

Монгол Улс шийдээ гаргаж чадахгүй гүлдийсээр байтал хоёр хөрш мундагдаж эхлэх нь дээ. ОХУ-ын элчин сайд мөн ч шулуухан тулгажээ асуудлыг. Төмөр замаа Оросоор л шинэчлүүл, за гэвэл Орос Хятадын газрын тосны хоолойг монголын баруун нутгаар дайруулж болж байна, үгүй гэвэл Казахстан гэж нэг сайхан сонголт бас бий шүү, өөрсдөө л мэд ухааны зүйлийг хэлжээ.