Гайтай юм шиг Хятадын хилээс 267-хон км-т Таван толгойн орд заяадаг. Манай сүүлийн үеийн удирдагчид гадаад том гүрэнд айлчилж, улсархуу юмны удирдагчид гээд хүндлүүлж, дайлуулж, цайлуулахаараа бид Таван толгойдоо танайхдаа хамтрахад бэлэн гэж пээдийдэг.

Талбай дээр явж байтал нэг эрхэм миний толгойг илбээд, -Гөөгий гөөгий миний ард түмэн яагаад уйлаад байна? гэнэ. -Би уйлаагүй л байна шүү дээ гэж гайхвал тэр бээр, -Нүднээс чинь нулимс урсаагүй ч миний ард түмэн цээжин дотроо сүүлийн хоёр жил мэгшиж яваа. Бид мэдэж байна.

“Аль болох олон мал сүргийн бэлчээр болъё” хэмээн чинээгээрээ сунан тогтсон Борнуруу даруухан. Ар хормойг хөвөөлөн урсах горхийг Хөөвөрийн гол, энгэр бэлийг эмжин жирэлзэх горхийг Гашууны гол гэнэ. Хоёр голын айлууд “дундын өмч” ганц Борнурууныхаа ар өврийн дулаахан жалгуудын нөмрийг бараадан саахалт өвөлжөөд, зундаа хоёр тийш салж Хөөвөр Гашууны голд хуваагдан зусна.

Маний багад сумын дарга нар гэж мунадаг бүдүүн том эрс байсан шиг санагдах юм. Ширүүн харцтай, нуман хар живэртэй ч байсан байж магад. Тийм дарга балчир насанд минь сүртэй ч харагдаа.

Монгол наадмын түүх зуугаар бус мянган жилээр яригдана. Асар уудам тал нутагтаа арвин мал сүргийнхээ аяыг дагаж, хээрээр гэр хийж, хэцээр дэр хийж, оторлон нүүдэллэж, мянга мянган жилээр амьдарсан монголчууд зуны дэлгэр улиралд жилдээ ганц удаа цугларч морь уралдуулж, бөх барилдуулж, сур харвадаг уламжлалт зан үйлээ эрийн гурван наадам гэж алдаршуулж өдгөөтэй золгуулжээ.

Зөнөг гэгдэх тэнэг гэгдсэнээс дээр юм. Зөнөг бол насных, тэнэг бол төрөлхийнх. Эдүгээ би бээр өөрийнхөө бичсэнийг өөрөө уншаад л нийгэмд ямар ч хал балгүй, амьдралынхаа төгсгөлийг элээж сууна. Зохиолоо өөрөө бичээд өөрөө уншаад сууж байх ер нь хэнд ямар тээр болох билээ.