Нэр хүнд олох гэсэн тэмүүлэл аль ч нийгэмд мөнгө олох арга бааш болж хувирдаг гэм бий. Социализмын үед дээшээ том дарга нараас нэр төр олох ашигтай байлаа. Харин эдүгээ доошоо хүн амын олонхыг бүрдүүлж буй масс гэгчийн итгэлийг байлдан дагуулбал боловсролгүй ч бай, хулгайч луйварчин ч бай өөдөө суга дэвших нигууртай гэнэ.

Наадмаар солиордог монгол өвчин хэрээс хэтэрлээ. Энэ өвчнийг Уяачдын холбоо эмчилгээгүй шатанд нь оруулчих шиг байна. Тэгтэл бас бөх морь гэх монгол солиорол багадсан аятай Гиннесийн солиорлоор ухаангүй уралдаж, хөл гарынхаа хумсыг хэдэн төө ургуулсан гажиг этгээдтэй мөр зэрэгцэж нэрд гарахаар монголчууд жолоо цулбуургүй тэмүүлж гарлаа.

Одоо бодоход би яаж долоон жил хөдөө хээр хонь дагасан юм бол оо? Гайхмаар. Юу сайхан дур сайхан. Өвлийн тэсгим хүйтэнд хониныхоо захад эзгүй талын явган шуурган дунд бүдэг бадаг хөшөө-чулуу шиг зогсож өнгөрөөсөн өдөр олон. Даарна бээрнэ. Цасан дээр суух хүйтэн, хадан дээр сандайлах эвгүй, өдөржин зогсохоос өөр мэхгүй. Чөдрийн морь өл алдамтгай.

Хойч үеэ нилэнхүйд нь ерөөсөө миний хүүхэд гээд итгэчихвэл хөгшчүүд зөв өтлөнө. Төрсөн үр минь юмсан хойно хүү охин аль нь ч миний бахархал. Хөгшид төрсөн үрийнхээ муу талыг олж харах дургүй, гагцхүү сайн талаар нь бахархаж, сэтгэл өндөр явах дуртай байдаг.

Нүүдэлчид айлсахдаа хэр вэ? Сайн уу, муу юу? Сайн байж болох тал нь нүүдэлчид олон янзын айлтай айлсаж явдаг тавилантай тул зангий нь мэдэх мэдэхгүй хөрштэйгөө зохицох ур ухаан, туршлага эзэмшсэн байж болох. Муу байж болох тал нь хөрштэйгөө зохицох гэж ая тал засах, зусардах, тэр тусмаа айх шаардлага нүүдэлчдэд байхгүй.

Наадам жилээс жилд үндэсний өнгө төрхөөр нүдний өмнө монголжиж буй нь юутай бахархалтайв. Наадамчид ямар ч дарамт хавьчлага, айдас хүйдэсгүй, үндэснийхээ түүхийг дураараа бахдан омогшиж, үндэснийхээ хувцсаар гангарч, үндэснийхээ зан заншлыг дээдэлж буйг хараад Монголоо хүчээр оросжуулж асан социалист нийгмийн бие төлөөлөгч би бээр догдлов.