Энхсайхан, эрх чөлөөгөө эрхэмлэдэг залуу үеийн төлөөлөл болсон хорих ангийн ажилтан залуу бүсгүйн өөрийг нь зоригжуулж хэлсэн үгийг надад гайхуулсан нь харин сэтгэлийг минь багагүй хөдөлгөсөн. Тэр бүсгүй “Та наад дөрвөн ханаа байхгүй гэж бодоорой. Гэртээ заавал харина шүү гэж бодоод насаа 10 жилээр уртасгах хэрэгтэй!” хэмээжээ. Энэ бол Энхсайханыг зоригжуулсан “эрх чөлөөний дуу” гэлтэй. Шоронд эрх чөлөөг ингэж тунхаглахаас илүү яаж тунхаглах билээ.

Тэрбээр надад эхлээд өнөөгийн хэлмэгдэл нь бодсоноос илүү ноцтой, тогтолцооны шинжтэй учир шалтгаан бүхий ба хэзээд өргөн цар хүрээтэй явагдахад бэлэн зэхээтэй байгаа юм байна гэдгийг олон түмэнд ойлгуулах хэрэгтэйг хэлэв. Арван дөрөв бол маш том мөсөн уулын орой төдий л аж. Ингээд санаагаа цааш нь дэлгэн өгүүлэв.

Сүүлийн үед намайг шүүх хурал хойшлогдсонтой холбогдуулан зарим хэвлэл мэдээллийнхэрэгслээр олон түмний тархийг угаах зорилготой гүжир гүтгэлгийн мэдээллийг эрчимтэй тараах боллоо.

Монголд хэн ч дарангуйлагч боллоо гэхэд хоёр хөршийн дэмжлэггүйгээр оршин тогтнож чадахгүй. Монголчууд бид өөр хоорондоо өрсөлдөн тэмцэлдэхдээ гаргуун хүмүүс бөгөөд хэн нэгэнд монополь эрх мэдэл өгчхөөд удаан харж суухааргүй амбицтай. Чанга гар хэрэгтэй гэж байгаа улстөрч бүхэн цаанаа өөрийгөө л чанга гар хэмээн бодно. Чанга гар хэрэгтэй хэмээх олон түмэн ч цагаа болоход чанга гар доороо удаан сууж чадахгүй. Тийм учраас, дарангуйлагч болох “манай путин” зайлшгүй дэмжлэг хүсэн хоёр хөршийн удирдагчийн “хөнжилд орж” таарна.

Оюун-Эрдэнэ шиг залуус гэгээрч амжихгүй бол бид хэцүүдэж мэдэхээр байна!

Хувь хүн, хэдийгээр эрх чөлөөтэй амьдрах учир зүйгээ тэр бүр олдоггүй, дарангуйлал дор уруу татагдан ордог нь үнэн боловч эцэстээ эрх чөлөөний л төлөө оршихуй. Шоронд орохыг дэлхийн ямар ч хүн хүсдэггүй. Тийм болохоор ардчилал барууны орнуудын “өмчилдөг” зүйл биш. Манайхан “ардчиллыг хэн ч өмчлөх ёсгүй” гэдэг биз дээ. Үнэн агаад ухаалаг үг шүү!