Манайхан бол аль ч шонхорт, тэр тусмаа Амарын шонхорт гар хүрдэггүй эртний сайхан уламжлалтай. Гэтэл Идлэг шонхор маань араб наймаачид, төр болоод хүмүүний шуналын хайчинд өртсөөр буйг дашрамд тэмдэглэхгүй өнгөрөөж эс чадав.

Харуулын ээлж солигдсонгүй. “Унтамхай” нь усан дээрх модон тайз дээр жүжиглэх хооронд харуулын "цэрэг" нь үүргээ гүйцэтгэсэн хэвээр байлаа. Гэхдээ тэр ясны эрхэмсэг төрх, ихэмсэг донжоо хадгална.

Монгол орны минь амгалан шаргал намар, ялангуяа үзэсгэлэнт бугын дуудлага, ороо хөөцөөний уянгын аялгуутай намар цаашид үеийн үед үргэлж оршиж, үр удам нь амгалан энх үржиж байх болтугай гэж залбиръсу.

Оюу толгойн гүний уурхайн орд нь Хэруга, Өмнөд ба Хойд Хюго нэртэй хүдрийн гурван биетээс цогцолжээ. Эдгээр нь ил уурхайтайгаа нийлээд бараг нэг зуун жилийн нөөцтэй гэх мэдээлэл байдаг.

Байгалийн гоо сайхан, амьтны элдэв араншин, хүмүүний хүсэл сонирхол, уйгагүй эрэл, бие сэтгэлийн зүдрэл, билгийн хурц хараа хослон нийлж байж, сая дахин үл давтагдах эгшин хором зургийн хальснаа бууж, уран нийтлэлээр амилан, нэгэн давтагдашгүй бүтээл төрдөг ажээ.

Орчин цагийн дэлхийг бүтээсэн архитекторчууд бол эртний нүүдэлчин улс гүрнүүд байсан гэж эрдэмтэн мэргэд өдгөө мэтгэлцэж байна. Чингис хааны байгуулсан тал нутгийн их гүрэн бол өргөн уудам орон зайд хосгүй урт хугацаанд оршин тогтносон. Монголын эзэнт гүрний үед цаасны үйлдвэрлэл, блок хэвлэл, сумны дарь зэрэг нь Зүүнээс Баруун тийш дэлгэрч, мэдлэгийн тархалт хурдсаж, Европоос далай тэнгисийг эзэрхийлэх явц эрчимжсэн гэж Харл бичжээ. Тэрбээр “Орчин цагийн дэлхийн эдийн засаг бол монголчуудын үлдээсэн өвийн ачаар төрсөн юм” гэжээ.