Манай төрийн дуулал их сонин түүхтэй юм. Магадгүй бусад улсынх ч ийм байдаг байх.

Манай хэд бол үнэхээр уран сайхан өрж, тоглодог болж байна даа. Бахархах ч шиг. Үүнийг нь жирийн иргэд байтугай боломжийн боловсролтой, мэдээлэлтэй хүн ч ойлгоход бэрх. Ойлгохгүй болохоороо хий бухимдаад л... Тэгсгээд бууж өгөхийн тэмдэг.

Орой утсаа үзтэл Магнай “Хамт Кайлас явах уу?, хөгшөөн” гэсэн мессеж ирүүлж. Мань эр л нэг оккульттэй зуу татангаа сонин хачин ярьж байгаад гэнэтийн санаа төрж дээ гэсэншүү юм бодоод тоосонгүй. Гурав хоногийн дараа ахиж яриад “Миний саналыг бодож үзэв үү хөгшөөн” гэж байна.

Сүүлийн үед манай түүхийн судалгаанд балархайдуу явж ирсэн нэгэн сэдвийг манай судлаачид, ялангуяа цэргийн түүхийнхэн ихэд сонирхох болсон нь Богд хаант Монгол Улсын цэргийн Өвөрмонголыг нэгтгэх дайн буюу “Таван замын байлдаан” гэгдэх дайны түүх билээ.

Өглөө босч шүршүүрт орж сэргээд гарлаа. Самадийн хийд, Сэра хийд үзэх юм. Монголчууд эргэл мөргөлөөр явахдаа Төвдийн Гандан, Сэра, Дашлхүмбэ, Бэрээвэн хийдэд мөргөдөг байсан тул лав л “хагас буддист” мань мэтэд сонирхолтой аялал болох нь ойлгомжтой.

“Хүрээнийхэн” Даншиг хийж улс даяар сортойж байна. Иргэд наадмын сайхан, сүр жавхланг гайхаж, бөхийн цолын эрэмбэ, дарааг анхаарч байна. Даншгийг зөвхөн манай монголчууд найр наадмын хэмжээнд анхаарч байгаагийн зэрэгцээ бусад монголчууд, хөрш улсууд, дэлхийн буддын шашинтнууд ч анхаарч байгаа.