Хэн Монголд олигархиуд, авилгачид, хулгайч нарыг дарж улс орноо хөгжүүлэх юм бэ? Эцэст нь хэлэхэд хэн, ямар засгийн газар Үндсэн хуулинд заасан “Монгол улсад хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэм”-ийг байгуулах юм бэ? Улс орны энэ бүх амин чухал асуудлууд одоо болтол шийдэгдээгүй 100 жил болсон нь хэний буруу вэ? Ардын намын буруу юу, ардын засгийн буруу юу, ард түмний буруу юу?

НҮБ-ын мэдээлснээр Оросын түрэмгийлэл эхэлснээс хойш Украинд 10200 энгийн иргэд оросын пуужин, их бууны суманд алагдаж, үүнээс 575 хүүхэд амь үрэгджээ. Мөн энгийн 19300 украин иргэн шархаджээ. Орос улс НҮБ-ын дайнаа зогсоох шаардлагыг одоо болтол огт биелүүлэхгүй байгаа ажээ.

1956 оны сүүлчээр коммунистуудын эсрэг боссон унгарын ард түмний бослого зөвлөлтийн армид дарагдаж нийтдээ 3000 унгарын иргэн алагдаж, 26 000 унгар хүн шархджээ. Харин зөвлөлтийн армийн 700 гаруй цэрэг үхэж үрэгджээ. 200 000 унгар иргэн Өрнөд рүү дүрвэн гарчээ.

1964 оны 10-р сарын 16-ны өдөр Жоу Эньлай Маод “ Манай агуу их Хятад улс хятадын атомын бөмбөгийг амжилттай дэлбэллээ” хэмээн мэдэгджээ. Өрнөдийн судлаачид ”Атомын бөмбөг бүтээхэд Хятад улс хорьдугаар зууны тавь, жараад онуудад нийтдээ 4 тэрбум 100.0 сая ам долларын зардал гаргажээ. Энэ их валютаар өдөр бүр 300 калори хүнсээр өлсгөлөнд нэрвэгдэж үхсэн хятадын 38 сая хүнийг хоёр жилийн турш хангах боломжтой байлаа. Маогийн атомын бөмбөг америкчуудын Японд хаясан хоёр атомын бөмбөгнөөс бараг 100 дахин олон хятад хүний амь насыг авч оджээ” хэмээн дүгнэлт гаргажээ. Тэр үед хятадын коммунистуудын цөмийн зэвсгийн төлөөх хийрхэл өлсгөлөнгөөр үхэж буй ард түмнээсээ ч илүү хүчтэй байв.

Сүүлийн зуун жилд нүүдэлчин үндэстэн дэлхийд хөгжлөөрөө цойлж гарсан нь бараг үгүй бөгөөд төв болон дундад азийн Монгол, Киргиз, Узбек, Тажик, Туркмен, Афганистан улсууд хөгжлөөрөө дэлхийд эхний тавьд ч орж чадаагүй юм. Гэтэл дундад азийн Казахстан улс сүүлийн гучин гурван жилд хурдан хөгжиж дэлхийд эдийн засгийн чадавхиар 48 дугаар байрт орж чаджээ. Казахстан улсын түүх болон хөгжлийн нууцаас товчхон өгүүлье.

Зөвлөлтийнхөн наяад онд Монголын Мардайд уран илрүүлж ураныг их хэмжээгээр олборлож зөөвөрлөж байсныг монголыг тэр үед удирддаг байсан МАХН-ын Улс төрийн Товчоо огт мэдээгүй байсан гэдэг. Хожим монголчууд сүүлд ардчиллын эхний жилд зөвлөлтийнхөн Монголоос уран олборлодог байсныг мэддэг болсон гэдэг.