2020 онд сэтгэлзүй, хувь хүний хөгжлийн номууд уран зохиолын бус номын орчуулгад давамгайлж байсан нь 2021 онд ч мөн хэвээр үргэлжиллээ. Мөн эдийн засаг, улс төр, сэтгэлзүй, хувь хүний хөгжлийн чиглэлээр төрөлжин үйл ажиллагаа явуулдаг бичил хэвлэлийн газрууд олноор бий болж байна. Монсудар хэвлэлийн газраас гаргаж буй “Нийгмийн ухаан” цувралыг энэ төрөлд онцолж байна. ​

Сүүлийн таван жилийн турш ихээхэн эрчтэй байсан уран зохиолын орчуулгын давалгаа энэ жил саарлаа. Томоохон номын дэлгүүрүүдийн орлого эрчтэй буурсан тайлан гарах магадлалтай байгааг эх сурвалжууд нуусангүй. Энэ нь ч шинэ тутам, дуу дуугаа авалцан байгуулагдаж буй хэвлэлийн газруудад нөлөөлсөн нь дамжиггүй. Түүнчлэн хавар намартаа болдог томоохон номын яармаг худалдаа номын зах зээлийн хэвийн эргэлтэнд сөргөөр нөлөөлж эхэллээ гэж үзэх нэг нь ч байна.

Монголд үнэндээ уран зохиолын гэхээсээ уран зохиолын бус ном идэвхтэй, эрэлхийлэлтэй хөгжиж байна. Намтар, дуртгалаа бичин үлдээх соёл энэ үеийн сэхэээтнүүдийн дунд хүчтэй түгж, үүнийг нь ч хэвлэлийн газрууд бодлогоор дэмжиж байна. Үүний үр дүнд эдүгээгийн нийгмийг бүтээсэн, бүтээлцэж буй хүмүүсийн үйл хэрэг оюун санааны өв болон үлдсээр байна.

Залуу нас. Цэл залуу нас. 2021 оны монголын яруу найргийн өнгийг ийм л үгээр тодорхойлж болохоор байлаа. Эдүгээ 20 гаруйхан настай залуусын хоёр дахь, эсвэл гурав дахь шүлгийн түүвэр ахмад, тулхтай уран бүтээлчдийн чихэн дээр хонх жингэнүүлж, уншигчиддаа өөрсдийгаа тунхаглаж чадлаа. Яруу найраг залуу насны урлаг гэдэг. Тайзны наадмуудыг дагасан хуурмаг хөөсрөлийг эс тооцвол монголын яруу найраг өнөөдөр залуу байна.

Үндэсний хүүрнэл зохиол 10 гаруйжилийн унтаа байдлаасаа сэрж, сэргэсэн оныг бид үдэж байна. 1990-ээд онд уран зохиолд орж ирсэн нэгэн үеийн зохиолчид хүүрнэлийн хувьд нэгэн шинэ мөчлөг рүү алхан орсон нь үүний шалтгаан болов. Сэтгэлгээ, хийсвэрлэл, гүн ухааны хувьд шинэлэг даацтай, басхүү олон төрөл зүйлийг хамарч чадсан нь олзуурхууштай. Эрэлхийллээсээ илэрхийллийн үед дэвшсэн энэ бүтээлүүд уншигчиддаа гологдох болсон утга зохиолын ертөнцийн хамгийн чухал мэдээ байв.

"Болор цом" шүлгийн наадам энэ өдөр зохиогдож буйг тохиолдуулан 2017 онд Үндэстний ТОЙМ сэтгүүлд 2017 онд нийтлүүлсэн нийтлэлээ хуваалцаж байна.