Зөвхөн “төмөр зам барих” аргаар хоёр дахь удаагаа Монголын баялгийг залгиж буй Х.Баттулгын “утопи” төсөл хэзээ хэрэгжиж дуусах бол. “Тавантолгой төмөр зам” ХХК-ийн ТУЗ өнгөрсөн баасан гаригт хуралдаж тус компанийн 2020 оны үйл ажиллагааны тайланг хэлэлцэж, 2021 оны төсөв, төлөвлөгөөг баталлаа. Уг Zoom хурлаар “Зүүнбаян төмөр зам” компанийн Гүйцэтгэх захирлаар “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн Ложистикийн төвийн даргаар ажиллаж байсан Д.Банзрагчийг томилсон байна. Түүнийг Ерөнхийлөгч Х.Баттулга “зүтгүүлсэн” гэх бөгөөд уг нь түүнтэй “тооцоо” дуусаагүй байх учиртай. Юу гэвэл Замын-Үүдийн ложистикийн төвийг Замын-Үүд сумтай холбох 4.3 км авто замын барилгын ажлыг гүйцэтгүүлэхээр төслийн барилга, угсралтын ажлын гүйцэтгэгч “Хятадын төмөр замын 21 дүгээр товчоо групп” компанийг сонгон нэмэлтээр гэрээний өөрчлөлт №4-ийг 2019 оны дөрөвдүгээр сарын 26-нд байгуулсан. Нийт төсөвт өртөг нь 1.4 сая ам.доллар бөгөөд гэрээт ажил хугацаандаа хийгдэж дууссан, төслийн хүрээнд 1.2 км нарийн царигийн төмөр замын ажлыг 2019 онй есдүгээр сарын 4-нд гэрээний өөрчлөлт №6-аар хийсэн. Үүгээр “Хятадын төмөр замын 21 дүгээр товчоо групп” компани хийж гүйцэтгэсэн, төсөвт өртөг нь 916.5 мянган ам.доллар. Эдгээр төслүүд тээр жилийн тэр нэгэн хэргүүдийнхтэй төстэй биш байна уу? Хэн эдгээрт аудит хийж Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр аль нь, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар юуг нь хийж гүйцэтгэсэн орлого, зарлагыг дүгнэсэн бэ? Энэ бол өнгөрсөн баасан гаригт “Зүүнбаян төмөр зам” компанийн Гүйцэтгэх захирлаар томилогдсон Д.Банзрагчтай тооцох ажлууд. 

Харин одоо түүнд өмнөхөөс хавьгүй том ачаа оногдох болов. Засгийн газрын 2020 оны есдүгээр сарын 23-ны хуралдаанаар Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын суурь бүтцийн нэн шаардлагатай хөрөнгийг шийдвэрлэх зорилгоор “Зүүнбаян төмөр зам” ХХК-ийг байгуулах шийдвэрлэсэн билээ. “Зүүнбаян төмөр зам” ХХК-ийн 66 хувийг “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК, 34 хувийг “Монголын төмөр зам” ТӨХК эзэмшинэ. Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалтад “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК одоогоор 750 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийгээд байна. Энэ хөрөнгө оруулалт хамтарсан компанийн 66 хувиар баталгааждаг.Засгийн газрын дээрх хуралдаанаар Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замыг Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлтэй холбох 22 км төмөр замын суурь бүтцийн барилгын ажлын зөвшөөрлийг “Тавантолгой төмөр зам” компанид олгосон. Инженерийн нарийвчилсан зураг төсөл, байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээ хийлгэж, ажлаа энэ онд багтаан эхлүүлэхийг холбогдох сайд нарт даалгасан. Шаардагдах хөрөнгийг зураг төслийн магадлал хийсэн дүнгээр “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК санхүүжүүлж эхэлсэн. Энэ удаад ч “Монголын төмөр зам” компаниас “Эрдэнэс Тавантолгой” компанид ирүүлсэн албан бичгээс харахад дахиад 513 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэсэн. 

Үүний өмнө 2020 оны есдүгээр сарын 18-нд миний бие УБТЗ ХНН-ийн харьяа “Ганзам” зочид буудалд Дорнод Сибирийн төмөр зам /ВСЖД/-ын 20 орос ажилчин тусгаарлагдан байрлаж байна. УОК-ийн Шуурхай штабаас ирэх иргэдийг байршуулах, тусгаарлан ажиглах байруудын жагсаалтад тус зочид буудлын нэр байгаагүй, УБТЗ ХНН-ийн орлогч дарга тусгаарлалтад байгаа орос ажилчидтай уулзаад байна гэж бичиж байсан. Хэн ч тоогоогүй. Бас үгүйсгэж чадаагүй. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчийн зарласан “Үндэсний бүтээн байгуулалт” яг “Үндэснийх мөн үү”? Эхний гараа нь ч, эцсийн зорилго нь ч танил биш байна гэж үү?

Эхний гараа нь ч, эцсийн зорилго нь ч танил биш байна гэж үү?

Айраг-Бор-Өндөрийн төмөр зам 2020 оны наймдугаар сарын 12-13-нд шилжих шөнийн үерт 10 цэг дээр угаагдаж урссаныг холбогдох албаныхан нууцалж буйгбичсэн. Гэтэл “Түр төмөр зам” барьсан, бараг л “урсах ёстой төмөр зам урсаж байна” гэх нь холгүй бүдүүлэг тайлбар хийж, төмөр замын инженерүүдийн “амыг барьсан”. Энэ бол өнөөх 750 тэрбум төгрөгөөс санхүүжсэн зам. 

Миний ард түмэн, манай сонгогчид даанч мартамхай. 2019 оны нэгдүгээр сард АТГ-аас баривчлагдсан “Голомт”-ын Д.Баясгалан дөрөв хоног саатуулагдаад хилийн хоригтойгоор суллагдсан билээ. Харин одоо Монголд түүн шиг сэргэсэн сэхсэн бизнестэй хүн ховор шүү . Засгийн газрын 2019 оны дөрөвдүгээр сарын 10-ны өдөр 135 тоот тогтоол баталсан. Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын төслийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай энэхүү тогтоолд Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын төслийн ТЭЗҮ-д тулгуурлан шаардагдах хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлэх зорилгоор нэг удаагийн, хүүгүй, 20 жилийн хугацаатай, 750 тэрбум төгрөгийн үнэт цаасыг нэрлэгдсэн үнээр, хаалттай худалдах зөвшөөрлийг Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатарт зөвшөөрсөн.

Мөн “Монголын төмөр зам”ТӨХК-ийн гаргасан үнэт цаасыг нэрлэсэн үнээр нь, нүүрс тээвэрлэлтийн төлбөрөөс суутгах зэрэг эргэн төлөх нөхцлөөр “Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ийн 2018 оны үйл ажиллагааны хуримтлагдсан ашгаас худалдан авахыг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд болон Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ийн ТУЗ-д даалгасан байна. Гол нь энэ тогтоолд “Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын төсөлд шаардагдах хөрөнгийн үлдэгдэл санхүүжилтийг Монголбанкны дэмжлэгээр бусад эх үүсвэрээс судлаад шийдвэрлэхийг Монголбанкинд зөвлөсүгэй” гэсэн байгаа юм. Энэ шийдвэр гарсны дараахан “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Цэнгэлийг ажлаас чөлөөлж, оронд нь Р.Батсүхийг томилсон. Тэр дуулгавартай гүйцэтгэгч учраас тэр тэсэж байгаа нь нууц биш. “УБТЗ” ХНН-ийн даргыг ч бас тэр “торгоосоор” байгаа учраас АТГ ажлаа дуусгаж чадахгүй байна. Хүүг нь хүртэл Ерөнхийлөгчийн Тамгын газартаа Зохион байгуулалтын хэлтсийн даргаар авч ажиллуулж байгаагийн цаана гүн хэлхээ холбоо үйлчилж байгаа нь анзаарагдах болсон. 

ҮАБЗ-ийн тэргүүн Х.Баттулга өнөөдөр эрх мэдлээ алдаж буй мэт харагдавч тэрбээр эрх мэдэлтэй байх үедээ хэрэгтэй бүхнээ гүйцэлдүүлсэн. Түүнтэй бодох тооцоо эхлээ ч үгүй байна. Эрүүгийн хуулийн 22.1.3-т юу гэж заасныг эртнээс судал! Төмөр замын төслүүд бүгд ийм нөхцөлөөр ял авч мэдэхээр харагдана. Тэр цагт хэн нь ял үүрч, харин Шинхуа ашиг өндөр ашиг олж монгол нүүрсний үнэ бяц унахыг бид удахгүй харах болно.