Түрүүний хичээлээр бид то­рой бүхлээр нь шарах арга үзсэн билээ. Миний хичээлийг эртэд сонссон хүмүүс энэ удаа дараа­гийн хичээлдээ суугаарай. Эрэн­бо II, Хөрөө II, Тэмэнаатар II гэдэг шиг торой шарах арга ч хоёртой. Баяраар торой шарах бол бүр ч гаажтай. Зззак, ингээд түрүүний шарлаганы дараагаас бусад торойнууд танд үхтлээ баярлаад, итгэх итгэл нь ч хэд дахин өслөө. Амархан байгаа биз дээ? Хэр удаан тарган торой идэж чадах чинь ганцxан танаас л хамаарна. Гол нь авхаалж, панаал, зориг чухал шүү. За ер н панаал л гол нь юм доо.

Тиймээ. Бядных биш торой хэрхэн бядных болж болох тухай түрүүний хичээл дээр хуучилсан бол одоо хүн олж авсан хоол ундаа таслахгүйгээр хэрхэн удаан амидархав гэдгийг төсөө­лийл... Бядны аз болоход тарган торойнууд толгой эргэм их. Хэдэн ч хүнд хуваасан дундрахгүй их мах. Гэхдээ тэх шаардлага бай­нуу даа? Хяслантай нь чи хүн учраас ядарна. Ганц торой нуд­рахад л нэмэлт хүч хэрэг болсноо доо. Тиймээс чамд одоо замээн хэрэгтэй. Эндээс өөрийн гэсэн багтай болох шаардлага урган гарч байна. Багтай болход пориб­лээм ихээ. Хамтрагч юмуу замээн чинь чамайг хулхидна, чамаас их иднэ, багийн ахлагч болох гэнэ, сэрэмж алдаж тэнэг торойнуудад сэжиг авахуулна. Энэ мэтчилэн үй түмэн асуудал үүснээ. Тэр ч гайгүй, бүр танайхтай адилхан бусад багууд байна гээ л сэтгэчих. Амьдрал бол тэмцэлийн талбар гэдгийг хэн андаа аж. Үүнийг орхий. Гол нь зөв л хуваарилалт хэрэгтэй.

За баг бүрдүүлээ явчий. Амьтан­тай харьцах тул амьтанд хайртай хүмүүсээс баг сонгышүү, хурдан морь зорь. Үнэг бас болно. Үнэгэн­дээ мориороо явхын байх даа гэжүү? Үгүй ээ, тэгж доошоо орох­гүй. Үнэгийг дээрээс бууддын. Эхлэхдээ ч морь ч гүй, үнэг ч гүй л эхэлнэ л дээ. За тэр яахуу, тэгээд хүнээ зөв таньсан бол өөд нь татаад ав. Сайн баг бүрдүүлчүүл торойнуудыг нэг нэгээр нь гаргаж, ширвээтэн байж шорлож зовкуу шд. Тал талаас нь хашжаагаа л, давхраар нь бариулжаагаа л, жигд­хэн сүхдээ сүхдээ явчна. Цаг бол алт. Тааралдсан газраа л сүх­дийшүү. Нэлийгээ л... сайхан шүү дээ. Найр болно.

За багаа мээнэжлий одоо. Эхэл­жаагаа нусгайнуудад торойны тагалцаг бариулна. Хааяа жоохон гуя амсуулнаа, бас. Тэхкүү бол толгойдоо алчуур зангидаад ори­лоод байсан тохиол гарсан. За тэр яахуу. Зовхи нь өөдөө нэг хоёр нөхдийг бол тахианы байр луу оруулаад үз. Энэ нь тэдэнд цэвэр­хэн ажлах сургуулилт болох учир­тай. Тахианууд торой шиг гэнэхэн бишээс гадна өд сөд ихтэй. Ма­найх­ны нэг нөхөр биеэрээ дүү­рэн өд наацнаа мидкүү худлаа инээж явжаагаад баларсан түүх бий. Өөрийгөө жинкэн баатар гэж бод­сон уу яасан. Баларсаар ч байна мэр сэр. За өөр сайхан юм ярий. Тахиа бас баригдкуу зугтаанаа хөөрхөн. Тэхдээ л ицсийцст тахиа нисдэггүй гашуун үнэнг яалтай билээ, пүүхахаха...! (муухай инээч­лээ, соорий!) Азгүй тахиа гэдэг үг эндээс л гарсым шүү дээ. Заа тэгээд тагалцаг, тахиагаа голсон бац­гаанууд торой иднэ, гуя иднэ гэж магадгүй.  Жигүүр мигүүр чихшиг, ёоё инээд хүрчлээ! Хаа холдхов дээ. Торой хэдий арвин ч дэл сул юм байдаггүй л хорвоо байхгүй юу.

Гэснээс нөгөө Орбинзоон байш­дээ. Тэр нэг өдөр өнгөрөхөөр нэг зураас зурдаг калиндаартай байснаадаа. Манайхан ч бас тэмд­гэлгээтэй шд. Нэг суурь торой идээ л нэг мөнгөн аяга. Ямрав дээ... удкуу алтан аягаар тэмдэглэдэг болноо, заа тэр ч яахуу. Зүгээр сонир­хуулсы.

Ойлгожийнуу, ер нь миний са­нааг? Жишээ авдымуу. Торой бяд нар бол муур хулгана л гэсүүг.  Тэр Леопольд муур байнаа. 2 хулгана гардаг. Тэр муу тэнэг бяцxан амьтад их солиорноо, гарын чилээ гаргах­куу байж. Тэгээд тэр 2-г яадагчгүү шдээ гэжүү? Тийм, тэр хоёрыг яах ч гүү. Өршөөгөө л, уучлаа л байна. Энэ чинь л манай пий аар шүү дээ. Үнэндээ тэр муур юугаараа хоол­лоодын гэж бодоов? Сүү юу...! пүүхахаха....! (уучлаарай ахиа л муухай инээчлээ. Инээдээ барь­куу­маа заримдаа... ) Хулгана бас олуулаа шд, яаг манай торойнууд шиг. За тэгээд залуу хүмүүс байна, сэтгэ, ай? Би л таа нарын насан дээр юмсан бол өдийд аварга том махны машин худалдаад авцан байгаа. Над шиг иджууж чадхымуу  даа гүүмүү ер нь? Заза түгүүл сонсжий. Тэр Леопольд бол манай багийн сургалтын үндсэн систээм шүү. Гэтэл тэр амээркүүдыг хар. Тоом Жээрийтэйгээ таарсан тэнэ­гүүд. Ганц сонгууль будлиулчиж чадкуу. Уг нь бас манай муур багш гайгүй. Гэхдээ хуучны юм ул болж, хулганууд хашир болчоод байна. Тэгээд Леопольд нэгэнт манай сургалтын систээм тул үгий нь бас амьдралд ашиглана. “Ребята давайте жить дружно”. “Хэдүүлээ эвтэй байяаа” гэж мэгээ л. Ингэж хэлэхэд торойнууд маань алга ташжаах учиртай. Тэгээ л инээд алдаад суучна шүү дээ… Үнэндээ торой бяд нар эвтэй байна гэж  яаахвээ дээ чааваас. Бяд хэд л хоорондоо эвтэй байвал хаана хаанаа хүч алдкуу байх нь тэр. Энэ чинь л амьдрал шүү дээ.