Чингис хааны төрсөн өдрийг яаааг 11 сарын 14 гэж зарлах нь дээ. Манайхан л болсон хойно янз янзаар л хүлээж авна. Тэгсэн нэг олигархи, УИХ –ын гишүүн, сайд ч юмуу мундаг том эрхэм явалддаг мисстэйгээ ингэж ярилцвал ямар вэ,

-    Хөөрхөн минь төрсөн өдрөөрөө надаас юу авмаар байна? Машин уу? Байр уу?
-    Байгаа ш дээ, чи өгөө биздээ.
-    Гоё цагаан алтан зүүлт авах юм уу?
-    Үгүй ээ бүүр гоё романтик юм авмаар байнаа. Сюрприз барь л даа
-    Нээрээ миний хонгор Мандухай, Ану, Бөртэ, Хулан, Есүй, Сочигэл гээд олон хатдаас алинд нь илүү дуртай вэ?
-    Мандухай хатан мундаг ш д тээ
-    Тэгвэл би Мандухай хатны төрсөн өдрийг чинийхтэйгээ давхцуулаад тэмдэглэдэг болгоод өгье за. УИХ –аар батлуулаад л боллоо. Гоё сюрприз байгаа биздээ.
-    Аан тийм юм бол Мандухай биш Есүй хатан болчихоё тэгэх үү
-    Яагаад?
-    Хамгийн ухаантай нь гээд байдаг ш дээ...


11 –тэй дугаар хаданд гардаг шиг 11 сард төрөгсөд од болох вий дээ. Ер нь их хааныхаа төрсөн өдрийг тэмдэглэх их бялуу хуваах ёслол зарлачихъя. Асар том бялуу хийж Чингис хааны хөшөөний урд тавиад, дээр нь ургаа модны дайтай том том лааг 850 ширхэгийг зоох юм. Лондоны олимпын 200 бамбар бол зүгээр л жулдана айн цццц. Олимпын бамбар дэлхийг тойроод л нээх худлаа тээ, дунд нь унтарч л байгаа ш д. Харин манайд бол бэлээхэн хавар асаасан төрийн тулганы гал бадамлаж байгаа, тэндээсээ цучил аваад 850 их лаагаа асаана.

Монгол улс одоогоор хоёрхон юмаар геннисийн номонд ороод амжсан гэсэн. Нэг нь хамгийн удаан төр барьсан нам буюу МАХН. Нээрээ шүү, ЗХУ –ын коммунист нам 1917 – 1991 он хүртэл буюу 84 жил, харин манай МАХН буюу МАН 1921 – 1996 он хүртэл 85 жил тасралтгүй төрийн эрхийг атгасан түүхтэй. Хоёр дахь гиннест орсон гайхамшиг нь хүчит 6002 бөхийн барилдаан. За тэгээд энэ хоёр бол нээг их сайхан бахархмаар “гээнис” биш байгаа биздээ, харин 850 лаатай их хааны их төрсөн өдрийн их бялуу бол ааааййй даааа цццц. Гээнист орохгүй яах юм, дэлхий даяар шууд дамжуулаад л аан.

Тэгээд муу улс тунхагласны баяр маяр бол яршиг л байна, “тусгаар тогтнолын өдөр” гэж ч сонсогдох шиг. Ер нь л “Тусгаар тогтнолын” гэсэн тодотголтой бүхнийг МАН авчихсан учир жаахан алерги төрөөд байж магадгүй л юм, яваандаа “Ардчилал” гэдэг үгээ бас авах нь уу дээ МАН –ынхан. Тэгвэл адилхан үзэх хэрэгтэй л дээ АН –ынхан. “Хэдийгээр МАН гэж 1921 онд байгуулагдаж байсан боловч үнэндээ ардчилсан хүчин байжээ. Тиймээс ч өөрсдийгөө коммунист нам гэж нэрлээгүй юм... Одоогийн МАН бол үнэндээ АН –ын нэг хэсэг билээ... АН бол үнэндээ МАХН нэрийн доор нууцхан оршсоор ирсэн билээ....” гээд л аан. Аан бишээ бас л дутуу сэтгэж байна. “Ер нь АН чинь 800 жилийн түүхтэй юм шүү дээ, Чингис хаан бол Монголын түүхэн ардчилагчидын нэг байв. Үнэндээ Грек Ромоос хойш Их Монголын эзэнт гүрэн л дэлхийн хамгийн анхны ардчилсан улс болж чадсан... Жамух бол новшийн коммунист байсан...” гэж зүтгүүлэх хэрэгтэй юм байна. Улмаар Чингис хаан бол ардчиллын алтан хараацай гэж хэлэх нь арай зохимжгүй учраас “Ардчиллын алтан шонхор” хэмээн нэрийдэхээр шийдсэн ч байж мэднэ. Тэгээд ч шонхор шувууг төрийн бэлэг тэмдэг гээ биз, бодлого гэж энэ айн барах уу.

Олон түүхч эрдэмтэн судлаачид Чингисийг хавар төрсөн ч гэдэг, намар төрсөн ч гэдэг зан төлөвийг нь харахад яах аргагүй хилэнцийн ордны хүн учраас 11 сард төрсөн ч гэдэг. Бүгдээээээрээээээ л “шинжлэх ухааны үндэслэлтэй асар чухал судалгаан дээр үндэслэн” өөр өөрсдийнхөөрөө дүгнэдэг учраас тогтсон ганц “үнэн” байх боломжгүй. Харин өнөө цагт эргэлзээгүй үнэнийг өчдөг ганц л зүйл нь “мөнгө”. Тиймээс мөнгөөр л сайхан шийдчихье. УИХ –ын гишүүдээс санал хурааж хүний төрсөн өдөр тогтоох нь ч хайшаа юм, ашиггүй. Тиймээс дэлхий даяар саааййхан дуудлага худалдаа зохиочихоё (Зохиочихъё, Зохиочы, Зохиоё г.м. утгаар хэлэв. Зохиогч). “Чингис хааны төрсөн өдрийг хэн өмчлөх вэ” гэж. Будда Ийсүүс хоёрын дараа, за магад урд нь гишгэх дэлхийд танигдсан түүхэн хүний төрсөн өдрийг өөрийнхтэйгөө давхцуулна гэдэг туйлын их хувь буйзаа. Яадаг юм, нэг баян Араб манай их хааны төрсөн өдрийг худалдаж авна биз, ард түмэнд сар бүр 21 мянган төгрөг өгөхөд л боллоо. Эсвэл ОТ –ын төлдөг шиг мөнгийг л манайд өгчихөд боллоо. За тэгээд л өгсөн мөнгийг нь бүгдээрээ хувааж цусалж байж “Новшийн муу Арабаас Чингис хааныхаа төрсөн өдрийг буцааж авая” гэж тэмцэгчид мэдээж гарч ирнэ. Өнөөх Араб нь “Чингис хааны төрсөн өдрөөс Монголчуудын хүртэх ашиг” гээд л хөөрхөн талх малхтай самбар гудамжаар өлгөөд л айн, сүртэй биз. Бас зэрэгцээд Өгөдэй, Хубилай хаадын төрсөн өдрийг ч зарах сүүхэйтэй олигархи гараад л ирнэ. Одоохондоо бид байгалаа зарж амьдарч байгаа, түүхээ зарж амьдарна гэдэг арай л дөнгүүр арга шүү ер нь. За тэгээд Опра Винфрэй хэдэн жилийн дараа “Би Монголын аугаа их Мандухай сэцэн хатантай нэг өдөр төрсөн” хэмээн өөрийгөө ч, Монголыг ч ирклаамдаж ярих нь том ашиг биш гэж үү?

“Нууц товчооны алдартай нэрийн төрсөн өдрийг тогтоосон сертификатыг дуудлагаар худалдаж аваарай. Тухайн өдөрт төрсөн гэдгийг нь нотлох эрдэмтэн түүхч, судлаачидын үнэ багтсан бөгөөд Монголын парламентаар шууд хэлэлцүүлэгт оруулна” гээд л. Гэхдээ энэхүү гоё санааг нь гаргасан над мууд Бодончар Мунхагийн нэрийг үлдээчихээрэй гэж гуйя. Мунхаг зунхаг гээд мугуйд үг орчихсон учраас үнэ хүрэхгүй байж магад, би л авахаас. Алунгоогийн хэвлийг шар гэрэл илбэхэд Боржгон овгийн анхдагч Бодончар Мунхаг төрсөн гэдэг түүхтэй. Монголчууд маань Шар гэрлээр эхэлж, Оюунгэрэлээр төгсөх хувьтай ч байж мэдэх юм.

“Таануус намайг доромжилж болно, Дуваа өвөөг доромжилж болохгүй шүү ...“ гээд л жүжигчин Лхавгаа, Одончимэг, Нарансолонго нарын нэг хөөрхөн хошин номер байдагсан, гэхдээ тэр чинь хошин шог л байсан шиг санагдах юм. Эсвэл Монголын түүх, УИХ –ын тухай нэвтрүүлэг байсан юм болов уу, ойлгохоо байлаа. Заза таануус тэгээд намайг ийм элий балай юм бичлээ, хужаа мужаа, матар затар, бацаан мацаан, халтар малтар гээд дооглож болно, Бодончар Мунхаг өвөөг ааййн, болохгүй шүү зүгээр. Чингис хааны залгамжлагч хунтайж мунтайж бол ааанн Бодончар Мунхагийн дэргэд жижигхэээн хүү биздээ цццц.