Энэ бол эрдэм шинжилгээний нэг сэдэвт бүтээл. Ядарсан хүн өлсөхийн эрхэнд анхны тааралдсан тосгонд өөрт байгаа ганц зүйл болох савтай усаа зархаар шийдэж. Гүү хаа сайгүй гол урсаж байхад тосгоныхон ч авна гэж юу байхав мань эрийг элдэвлээд өнгөрөөд байж. Гэтэл мань эр аргагүйн эрхэнд нөгөө усаа өвчин ангаах чадалтай гэж хэлээд зарсан булаацалдаад маш өндөр үнээр хүмүүс авч гарчээ. Хүн төрлөхтөнд луйвар ингэж анх үүссэн ч байж болхын. Тэхээр монголчууд маань ч гэсэн одоо гэмгүй ийм арганд суралцах хэрэгтэй. Даа ялангуяа баталж болохгүй хохирогч байхгүй туйлын сайхан хэрэгжүүлж болох салбар бол аялал жуулчлал шүү дээ.

Одоо жишээ авы. Хамгийн сүпэр байж болох жишээ бол Чингис хаан. Монголчууд ч сайн өвөөгийн нэрийг худалдаж идэж байна л даа. Гэхдээ л бүх юманд учир шалтгааны ухаан бодож олоод амь оруулахчихвал илүү их идэх боломж байна. Тухайлуул. Чингэс өвөө энд хамгийн анх 9 шарга адууныхаа хойноос явж байгаад хоногложээ. Тэр газар одоо Чингис хаан нэртэй зочид буудал болсон байна. Энэ зочид буудалд Чингисийн хоноглосон хэсэгт нэг ор тавьсан бөгөөд өвөр түрийдээ орсон мэт унтвал илүү үнэтэй байдаг.  Мөн газраас Чингис хаан өглөө эртлэн босож морьтойгоо давхиж айлд орж айраг ууж нэлээд халаад цааш мордож. Тэнд нь бид Чингис архи үйлдвэрлэдэг архины үйлдвэр бариад байгаа. Энэхүү Чингис архиыг ууваас Чингис хаан мэт санагдаж бүхнийг чаддаг мэт санагдаж хоорондоо бооксдож эхлэдэг болтой. Худлаа гэвэл манай залуусын жишээнээс харж болно. Халамцуу хаан маань цааш явж байгаад хоёр тийшээ харсан нэг л эвгүй эзгүй зэлүүд оргиод байж дээ. Тэгээд эвгүйцээд яасан сонин өргөн газар вэ гэсэн нь өдгөөгийн Чингисийн өргөн чөлөө болжээ.

 Түүнээс цааш давхисаар нэгэн жалган дээгүүр харайгаадахсан чинь жалган дээгүүр нисэж орхижээ. Түүний энхүү дурсгалыг мөнхжүүлхээр бид  одоо тэр газар нь Чингис хаан нисэх буудлыг сүндэрлэн босгожээ. Үүнээс ниссэн хүмүүс Чингис хааны морьтойгоо нисэж байсныг дүрслэн бодож болох юм.  Мөн Чингис хаан нэлээд нас явж таргалсан хойноо нэгэн газар тухлан сууж байснаа гэнэт нэг өвсний толгой хараад гөлөрч орхисон гэдэг. Юм бодоод зайлуул ажил алба ихтэй л байсан биз. Тэр газар бид дурсгал болгож Чингисийн хөшөө босгожээ. Одоо тэр Чингисийн хөшөөнд дарга нар л очиж зургаа авхуулж болох бөгөөд энгийн ард их хол олсны араас л харах боломжтой. Аргагүй шүү дээ дарга нар бол манай улсад дээд төрөлтөн байдаг билээ. Чингис хааныг юм бодож суухад ар худрагаар нь сайд зөвлөхүүд нь нар нь сандралдаж сандал ширээгээ булаацалдаж байсан бөгөөд үүнийг бас бодолцон төрийн ордоныг ард нь байгуулж өгсөн түүхтэй.

Зиа тэгээд муусайн жуулчдад бол Чингис гэсэн нэргүй байсан ч Чингис хаантай холбоод тайлбарлаад явж болжээн.  тухайлуул.  Энд Чингис хаан анхны бөгөөд эцсийн удаа наймаа хийж байжээ. Түүнээс хойш бүгдийг нь дээрэмдэж эхэлсэн гэдэг. Энэ газар өдгөө монгол банк сүндэрлэн босожээ.  Мөн Чингис хааны анхны байлдан дагуулал амжилттай болсон газар маанай татварын алба байн ард иргэдээсээ сайхан татвар авдаг болоод байгаа.  Энд Чингис хаан төрж байжээ. Тэхээр энд манай улс төрөх эмнэлгээ барьсан билээ. Яг Чингиснийн унасан газар байрлуулсан орон дээр төрвөл ихээхэн үнэтэй бөгөөд хамгийн оочэртэй байгаа билээ.  Тэр бие засах газар нь байна.  Чингис хаан айлд айраг уучаад их л сандарч энд бие засаж орхижээ. Та тэнд нь бие засаж байгаа байдалтайгаар зургаа авхуулж болно. Одоо сити түэлэт гээд сүрлэг нэртэй болсон доо. Уг нь Чингис түэлэт гэж байсын. Чингис энд анх удаа охин үнсэж байжээ, тэр охинтойгоо сургуулийн шинэ жилээр танилцсан гэсэн, хэмээгээд залуу хосууд зугаалж байгаа газарлуу зааж болжээн. Цаад чинь анх энд архи амсаж үзэж байж. Тэгээд монголчууд одоо энд ирж архи тулгаж уух дуртай болсон гээд нэг бэсээтгэнд архи уужаагаа хүмүүсрүү заасан ч болжээнэ.  Тэгээд за тэр хэлээгүй юу тэр эвгүй хувцастай хүн бол Чингисийн залгамжлагч хунтайж явжээн, тэр хүн өөртөө бол их итгэлтэй байдаг нэгэн. Өөртөө итгэлтэй байхад бусад хүн итгэх эсэх нь юуны хамаа билээ. Тэнд чингис хаан анх бичиг суржээсэн газар одоо нэг урлагын үзлэг их сайн явагддаг нэгэн сургууль байгуулагдсан. Чингисийн нэг дэвхэрсэн газар диско баар бариад, анх хүн цохьсон газар нь ганц худагаа байгуулжээ. Тэнд ч мөн яг хүн цохьж байсан гэх өрөө илүү өндөр үнэтэй сайд дарга нар ордог гэнэлээ. Анх хатан авсан газар нь хуримын ордон бариад, хоёр дахь хатан авсан газар нь хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төв байгуулжээ. Бүх юм дэг жаягтай шүү дээ. Тиймээс манай хүйсийн тэгш бус байдлын төлөө тэмцэгч эмэгтэйчүүд л Чингистэй огт хамааралгүй газар ганц байрладаг билээ. Тийм газар олох гэж их хэцүү байсан гэнэ лээ. Тэр Есү Есүгэн хатдын эгч дүүгээр нь авдаг газар лэниний хөшөөний урд байрлах бөгөөд лээнин багш энд яаж яваад ирсэн нь их л сонин.  Хамгийн эвгүй нь Хулан хатныг авчирч өгдөг газар манай хямдхаан бас зардаг хүмүүстэй биеэ үнэлэгчид зогсчихоод байгаад нь бид их л ичдэг. , Тоорил хаанд булган дах аваачиж өгсөн газар нь уг нь авилгалтай тэмцэх газар байгуулах байсан чинь одоо тамгын газар яамдууд байрлуулцан нь нэг л эвгүй болчоод байгаам гэж болжээн. Жамухтай шагай бүс солилцсон газар нь нарантуул зах байгуулж, бэлгүтэйг харвасан газар цэргийн анги байгуулсан байх жишээний. Хасарыг зоддог газар эрүүлжүүлэх байр барьцан байгаан. Тэхдээ яахавээ дурсгалтай байх нь чухал. Өэлүн эхийг хаяж явдаг газар ахмадын асрамжийн газар бариад мухулайг олдог газар хүүхдийн хаягт тогтоох төвийг байгуулсан гэж байгаа. Тэрнээс хойш олон ч хүүхэд олдсоор байгаа даа. Энэ үдийн цай хөтөлбөр хэрэгжиж байгаа дунд сургууль байна. Сургуулийн байрлах газар  Есүхэй баатарыг татарууд хоролцын. Тэр тусгаар тогтнолын ордон байсан газар Далан балжуудын тулаан болж байлаа. Тэр манай шүүх.  Энд манай Чингис хааны есөн өрлөг нэг өнчин хүүтэй цэц булаацалдаад ялагдаж байсан юм. Түүнээс хойш манай шүүхийхэн өнчин өрөөсөн ядарсан байх тусам нь хатуухан шийтгэл оноож өс хонзонгоо авсаар байгаа билээ.  Иймэрхүү маарктэнг хийвэл ч ээ дээ энэ манайхан уу.