Одоо манай идэх ээлж
МАН гэдэг улс төрийн асар том хүчин нурж оронд нь АН гарч ирлээ. Шинэ нийгэмд төдийлөн дасч амжаагүй 1996 онд МАХН сонгуулиар ялагдаж үзсэн.
МАН гэдэг улс төрийн асар том хүчин нурж оронд нь АН гарч ирлээ. Шинэ нийгэмд төдийлөн дасч амжаагүй 1996 онд МАХН сонгуулиар ялагдаж үзсэн. Тэр жилүүдэд энэ бүлэглэлийнхэн тэгтлээ зутраагүй харин ч хожсон байх. 16 жилийн дараахь энэ ялагдал одоо тухайн намд маш хүндээр тусч магадгүй. Өөрсдийгөө элит гээд бүр итгэчихсэн олон айл өрхийн амьдралд өөрчлөлт орж эрх мэдэлгүй, нөлөөгүй байхын зовлонг үзэцгээнэ. Шудрагаар амьдрах, бор зүрхээрээ зүтгэх, хүнд сурталтныг царайчлах, нэг талд үйлчилдэг цагдаа шүүхээс айж эмээж явах ямар хэцүү гэж санана. Гэхдээ 1937 оны хэлмэгдүүлэлт дахин давтагдахгүй юм чинь энэ бол аймшиг бишээ.
Тээр жил төрд ажиллаж байгаад гудамжинд хөөгдөж гарсан ардчиллын угшилтай 15 мянга орчим албан хаагчид тэдний үр сад энэ өдрийг мөн ч удаан хүлээсэн дээ. Энэ хугацаанд төр засагт Ху намын нэг бүлэглэл гарч ирээд баахан идэж уугаад ханамагц дараагийн ээлжийнхэн орж ирдэг уламжлал тогтоод байв. Сонгуулиар аанай л ялж таарна гээд ээлжээ хүлээж байсан уртын урт цуваа Ардын намд бий. Одоо тэдний оронд Ардчилсан холбооны партизанууд орж ирэх ээлж ирсэн ба үүнд ард түмэн төдийлөн хачирхаж гайхахгүй. Түүгээр ч зогсохгүй халж сольж идэж уугаад эхлэхэд “Аргагүй ээ аргагүй, одоо эдний ээлж юм чинь” гэцгээнэ. Их л сайндаа “Аль ч нам гараад ялгаа алга шив дээ” гэнэ биз. Тэгээд ч Ху нам засаг барихаар дураараа байж болдог, Ардчилсан намынхан гэхээр л үргэлж цоорхой оймстой явах ёстой ч юм биш.
Манай улс төр нийгмийн өнөөгийн төлөв байдал иймэрхүү байна. Өмнөх эрх баригчид нийгмийг шудрага бус болгож өнгө мөнгөний шинэ хорвоог зааж дасгаж орхисон юм. Өнөөдөр мөнгө өвөртлөөд албан тушаал хайх, албан тушаалд томилогдоод үүрэгт ажлаа хийж чадахгүй байх зэрэг нь содон үзэгдэл биш. Хэвлэлүүдээр бол бүр улиг болчихсон сэдэв. Аливаа салбарт шинэ дарга томилогдож мөн сонгогдож очиход юу өөрчлөгдөхөв. Х компани тендерт дандаа ялдаг байсан бол энэ удаа У компанийн ногоон гэрэл дандаа асна. Энэ мэтчилэн хоёр гурван жил аж төрж байтал дараагийн сонгуулийн чимээ сонсогдоод эхэлнэ. 2016 оны сонгууль ойртох тусам алсын хараатай хийгдчихмээр байсан бодлогууд зогсож ард түмнээ өрөвдсөн, өглөг буян бодсон арга хэмжээнүүд хөвөрч, асар том бүтээн байгуулалт эхлэх гэж буй нээлт, тууз хайчлалт хөвөрнө. Сонгуулиар дахиад нэг ялахын тулд улс төрийн нам улс орны орны эрх ашгийг хойш тавьцгаана. Гэхдээ нийгмийн салбарууд өөрийн жамаараа хөгжих нь хөгжөөд дампуурах нь дампуураад явж л байна. Харин мал их өсвөл хажуунаас нь харж суусан Хөдөө аж ахуйн яам өөрсдийгөө сайн ажиллаа, цөлжилт хүрээгээ тэлбэл Байгаль орчны яам муу байлаа гэхчилэн улс төрчид өөрсдийгөө дайвар эрхтэн биш гэдгийгээ байнга сурталчилна.
Ингээд бодоод байхад ээлжит сонгуулиар гарч ирэгсдэд татвар төлөгчдөөс орж ирсэн мөнгийг “идэж уух”-аас өөр ажил байхгүй мэт.
Дэвшилтэт үзэл бодолтой, нийгмийн идэвхитэй хэсэг аль ч улс оронд байдаг. Хуучнаар бол жаахан коммунисторхуу, дутагдлын хажуугаар дуугүй өнгөрч чаддаггүй, ядаж л гудманд өдрөөр сариад зогсож буй согтуу толгойтой тэмцэлдээд өөрийгөө ч зовоодог нөхдүүд цөөнгүй. Ийм хүмүүсийг янз бүрийн хөдөлгөөн холбоо байгуулагчид, улс төр горилогчдоос ялгаж таньж дэмжиж өгвөл нийгэм илүү шудрага болох юм шиг санагддаг.
Улс төрийн өөр хүчин засаглалд гарч ирлээ гээд ардын хувьсгалын, ардчиллын эхний жилүүд шиг хөл толгой огцом өөрчлөгдөх нь юу л бол. Харин хувь хүний ажиллаж амьдрах баримжаанд томоохон эргэлт гарч магадгүй. Түрүүн өгүүлсэн “Одоо манай идэх ээлж” гээд тоноод эхэлдэг хуучин цаг өөр болсон. Дөнгөж саяхан угжнаасаа хагацсан сөрөг хүчин дэл сул юм хаана байгааг андахгүй. Ардчилсан намынхны “Дайнд ялсны хишиг”-ээ хүртэх санаархал болгон дээр МАН гэдэг сайн дурын манаач сууж байна. МАН хэмээх хээл хахуулийн ертөнцөд нэвтэрхий суралцсан дээд боловсролтой мянга түмэн манаач нартай болсон хойно энэ тал дээр санаа зовохооргүй болоод авлаа. Ийм ихэмсэг, баян чинээлэг сөрөг хүчин дэлхий дээр өөр байдаг ч юм уу бүү мэд.
Нийгмийн баялагийг хуваарилах , улс орныг удирдах чиг хандлага улам ухаалаг байхаас өөр замгүй боллоо. Нэр алдарт дуртай мулгуу этгээдүүд төрийн албанд хахуульдан орцгоовол ард түмэн дахиж намд төдийгүй төрд итгэхээ больцгооно. Бид өөрсдөө ч улс төрчдийг ихэд эвддэг. Өмнө нь томцуул ард түмэнтэйгээ уулзах, танилцахаар орд өргөөнөөсөө үе үе гарцгаадаг. Тэр тоолонд ноосон малгай өмссөн малчин зудны тусламж хүсэх, “Толгойт”-ын эцэст буусан өрх толгойлсон эмэгтэй нүүрс нэхэж ард түмнийг төлөөлчихдөг. Эсвэл хурган дарга нарын бэлдсэн “жижиг дунд үйлдвэр”-тэй овжин этгээдийн бүлт бүлт шаахыг сонсож үнэмшээд буцдаг. Эдгээр давхрагууд нь хэдий ард түмний төлөөлөл мөн боловч нийгмийн хөгжлийг урагшлуулагч гол хүчин нь биш. Сонгуулийн санал өгдөг хар массын эрх ашгийг их хамгаалахаар нэг удаа л ялалт ирэх болохоос урт хугацааны тогтвортой амжилтанд хэрэггүй гэдэг нь саяын сонгуулиар батлагдлаа. Өнгөрсөн хугацаанд эрх баригчид иргэн бүрт бараг сая төгрөг, сар бүр сар бүр өглөг хишиг, хувьцаа олгож, оюутнуудыг тэтгэж, малчдыг татвараас чөлөөлсөн. Тэрний хариуд ихэнх нь салаавч өглөө.
Энэ нь үндсэндээ ард түмнийг бүхэлд нь хахуульдсан явдал бөгөөд цөмөөрөө нийтийн савнаас их бага хэмжээгээр идэж уусан байна шүү дээ. Хамгийн бага хахууль хүртсэн нь оюутан хүүхэдгүй айлын иргэн бүр 21 мянгатай болж байхад томцуул хувьдаа уул уурхайтай болоод авав. Цаашид ийм дампуу амьдрал үргэлжлүүлэхийг улс орноо хөгжилтэй соёлтой байхыг мөрөөддөг нийгмийн идэвхитэй хэсэг хүсэхгүй. Төр зайдагнан ээлжээр идэж уудаг жишиг одоо хол явахгүй болов уу гэж бодогдож байна. Хүний ярьж байгаа үгнээс эхлээд хүнсний бүтээгдхүүн хүртэл “хулхи”-гүй юм байхгүй болчихсон. Бусад улс орон шиг хөгжиж, ертөнцийн жирийн хүмүүс шиг амьдарч чадахаа больтлоо гажуудал газар авсан. Бүр гадаадад харлаад гарчихсан дуракууд хүний санаанд багтамгүй муухай арга сэдэж хулгай хийн түүнээ бахархан ярьж байна. Монголчууд бараг гэнэт гэмээр ийн ёс бусаар амьдрах сонирхолтой болсны эх үүсвэр бол төр өөрөө муу үлгэр жишээ үзүүлсэнд юм. Одоо хэдхэн жилийн дараа манай өнөөдрийн авилгалд идэгдсэн аж байдал домог болон яригдах байх.
Тээр жил төрд ажиллаж байгаад гудамжинд хөөгдөж гарсан ардчиллын угшилтай 15 мянга орчим албан хаагчид тэдний үр сад энэ өдрийг мөн ч удаан хүлээсэн дээ. Энэ хугацаанд төр засагт Ху намын нэг бүлэглэл гарч ирээд баахан идэж уугаад ханамагц дараагийн ээлжийнхэн орж ирдэг уламжлал тогтоод байв. Сонгуулиар аанай л ялж таарна гээд ээлжээ хүлээж байсан уртын урт цуваа Ардын намд бий. Одоо тэдний оронд Ардчилсан холбооны партизанууд орж ирэх ээлж ирсэн ба үүнд ард түмэн төдийлөн хачирхаж гайхахгүй. Түүгээр ч зогсохгүй халж сольж идэж уугаад эхлэхэд “Аргагүй ээ аргагүй, одоо эдний ээлж юм чинь” гэцгээнэ. Их л сайндаа “Аль ч нам гараад ялгаа алга шив дээ” гэнэ биз. Тэгээд ч Ху нам засаг барихаар дураараа байж болдог, Ардчилсан намынхан гэхээр л үргэлж цоорхой оймстой явах ёстой ч юм биш.
Манай улс төр нийгмийн өнөөгийн төлөв байдал иймэрхүү байна. Өмнөх эрх баригчид нийгмийг шудрага бус болгож өнгө мөнгөний шинэ хорвоог зааж дасгаж орхисон юм. Өнөөдөр мөнгө өвөртлөөд албан тушаал хайх, албан тушаалд томилогдоод үүрэгт ажлаа хийж чадахгүй байх зэрэг нь содон үзэгдэл биш. Хэвлэлүүдээр бол бүр улиг болчихсон сэдэв. Аливаа салбарт шинэ дарга томилогдож мөн сонгогдож очиход юу өөрчлөгдөхөв. Х компани тендерт дандаа ялдаг байсан бол энэ удаа У компанийн ногоон гэрэл дандаа асна. Энэ мэтчилэн хоёр гурван жил аж төрж байтал дараагийн сонгуулийн чимээ сонсогдоод эхэлнэ. 2016 оны сонгууль ойртох тусам алсын хараатай хийгдчихмээр байсан бодлогууд зогсож ард түмнээ өрөвдсөн, өглөг буян бодсон арга хэмжээнүүд хөвөрч, асар том бүтээн байгуулалт эхлэх гэж буй нээлт, тууз хайчлалт хөвөрнө. Сонгуулиар дахиад нэг ялахын тулд улс төрийн нам улс орны орны эрх ашгийг хойш тавьцгаана. Гэхдээ нийгмийн салбарууд өөрийн жамаараа хөгжих нь хөгжөөд дампуурах нь дампуураад явж л байна. Харин мал их өсвөл хажуунаас нь харж суусан Хөдөө аж ахуйн яам өөрсдийгөө сайн ажиллаа, цөлжилт хүрээгээ тэлбэл Байгаль орчны яам муу байлаа гэхчилэн улс төрчид өөрсдийгөө дайвар эрхтэн биш гэдгийгээ байнга сурталчилна.
Ингээд бодоод байхад ээлжит сонгуулиар гарч ирэгсдэд татвар төлөгчдөөс орж ирсэн мөнгийг “идэж уух”-аас өөр ажил байхгүй мэт.
Дэвшилтэт үзэл бодолтой, нийгмийн идэвхитэй хэсэг аль ч улс оронд байдаг. Хуучнаар бол жаахан коммунисторхуу, дутагдлын хажуугаар дуугүй өнгөрч чаддаггүй, ядаж л гудманд өдрөөр сариад зогсож буй согтуу толгойтой тэмцэлдээд өөрийгөө ч зовоодог нөхдүүд цөөнгүй. Ийм хүмүүсийг янз бүрийн хөдөлгөөн холбоо байгуулагчид, улс төр горилогчдоос ялгаж таньж дэмжиж өгвөл нийгэм илүү шудрага болох юм шиг санагддаг.
Улс төрийн өөр хүчин засаглалд гарч ирлээ гээд ардын хувьсгалын, ардчиллын эхний жилүүд шиг хөл толгой огцом өөрчлөгдөх нь юу л бол. Харин хувь хүний ажиллаж амьдрах баримжаанд томоохон эргэлт гарч магадгүй. Түрүүн өгүүлсэн “Одоо манай идэх ээлж” гээд тоноод эхэлдэг хуучин цаг өөр болсон. Дөнгөж саяхан угжнаасаа хагацсан сөрөг хүчин дэл сул юм хаана байгааг андахгүй. Ардчилсан намынхны “Дайнд ялсны хишиг”-ээ хүртэх санаархал болгон дээр МАН гэдэг сайн дурын манаач сууж байна. МАН хэмээх хээл хахуулийн ертөнцөд нэвтэрхий суралцсан дээд боловсролтой мянга түмэн манаач нартай болсон хойно энэ тал дээр санаа зовохооргүй болоод авлаа. Ийм ихэмсэг, баян чинээлэг сөрөг хүчин дэлхий дээр өөр байдаг ч юм уу бүү мэд.
Нийгмийн баялагийг хуваарилах , улс орныг удирдах чиг хандлага улам ухаалаг байхаас өөр замгүй боллоо. Нэр алдарт дуртай мулгуу этгээдүүд төрийн албанд хахуульдан орцгоовол ард түмэн дахиж намд төдийгүй төрд итгэхээ больцгооно. Бид өөрсдөө ч улс төрчдийг ихэд эвддэг. Өмнө нь томцуул ард түмэнтэйгээ уулзах, танилцахаар орд өргөөнөөсөө үе үе гарцгаадаг. Тэр тоолонд ноосон малгай өмссөн малчин зудны тусламж хүсэх, “Толгойт”-ын эцэст буусан өрх толгойлсон эмэгтэй нүүрс нэхэж ард түмнийг төлөөлчихдөг. Эсвэл хурган дарга нарын бэлдсэн “жижиг дунд үйлдвэр”-тэй овжин этгээдийн бүлт бүлт шаахыг сонсож үнэмшээд буцдаг. Эдгээр давхрагууд нь хэдий ард түмний төлөөлөл мөн боловч нийгмийн хөгжлийг урагшлуулагч гол хүчин нь биш. Сонгуулийн санал өгдөг хар массын эрх ашгийг их хамгаалахаар нэг удаа л ялалт ирэх болохоос урт хугацааны тогтвортой амжилтанд хэрэггүй гэдэг нь саяын сонгуулиар батлагдлаа. Өнгөрсөн хугацаанд эрх баригчид иргэн бүрт бараг сая төгрөг, сар бүр сар бүр өглөг хишиг, хувьцаа олгож, оюутнуудыг тэтгэж, малчдыг татвараас чөлөөлсөн. Тэрний хариуд ихэнх нь салаавч өглөө.
Энэ нь үндсэндээ ард түмнийг бүхэлд нь хахуульдсан явдал бөгөөд цөмөөрөө нийтийн савнаас их бага хэмжээгээр идэж уусан байна шүү дээ. Хамгийн бага хахууль хүртсэн нь оюутан хүүхэдгүй айлын иргэн бүр 21 мянгатай болж байхад томцуул хувьдаа уул уурхайтай болоод авав. Цаашид ийм дампуу амьдрал үргэлжлүүлэхийг улс орноо хөгжилтэй соёлтой байхыг мөрөөддөг нийгмийн идэвхитэй хэсэг хүсэхгүй. Төр зайдагнан ээлжээр идэж уудаг жишиг одоо хол явахгүй болов уу гэж бодогдож байна. Хүний ярьж байгаа үгнээс эхлээд хүнсний бүтээгдхүүн хүртэл “хулхи”-гүй юм байхгүй болчихсон. Бусад улс орон шиг хөгжиж, ертөнцийн жирийн хүмүүс шиг амьдарч чадахаа больтлоо гажуудал газар авсан. Бүр гадаадад харлаад гарчихсан дуракууд хүний санаанд багтамгүй муухай арга сэдэж хулгай хийн түүнээ бахархан ярьж байна. Монголчууд бараг гэнэт гэмээр ийн ёс бусаар амьдрах сонирхолтой болсны эх үүсвэр бол төр өөрөө муу үлгэр жишээ үзүүлсэнд юм. Одоо хэдхэн жилийн дараа манай өнөөдрийн авилгалд идэгдсэн аж байдал домог болон яригдах байх.
зочин
зочин
Зочин
Зочин
Зочин
МАН ичмээр юм
Мөнх
Сарнай
Төмөр
Ганаа
Билгүүн
гүрээ
Мөнх
unen
ddd
Atar
Төмөр
Byarvaa
Bat
ккк
Төрболд
Bat
Улсболд
Нямаа
Сараа
Ялсан
Bi
Goyoo
Goyoo
shudarga
Hero
хараа
Болдоо
Bat
хүсэл
тарваа
өндөр
Билүү
Сарнай
иргэн
Навчаа
Эрдэнэ
Эрдэнэ
Тамир
Бэхээ
Баатар
Bat
Bat
Хашаа
Галуу
дорж
Бар
Цэрэн
Мөнх
Төмөр
Ганаа
Улсболд
Билгүүн
Bat
зочин
Зочин
Нямаа
иргэн
Болд
гүрээ
Сараа
unen
ddd
Atar
Byarvaa
Bat
Bat
Хүдэр
Хүдэр
Бар
ккк
Төрболд
Улсболд
Bi
Сараа
Хүрээ
Балдан
shudarga
Goyoo
shudarga
Hero
Болдоо
Bat
өндөр
Мөнх
Болдоо
Төмөр
Ганаа
Hero
Ялсан
хүрэл
Навчаа
Бат
Bat
Болд
Эрдэнэ
unen
ddd
Atar
Byarvaa
дорж
Bat
Bat
Нямаа
Сараа
Bi
Goyoo
shudarga
Hero
хүрэл
Болдоо
Bat
Навчаа
Болиочээ
Болиочээ
Тамир
Бэхээ
Bat
бороо
хүрэл
Хүрээ
Бат
зочин
Зочин
Болиочээ
Болд
Bat
Atar
ккк
тарваа
Төрболд
Нямаа
Сараа
Хүрээ
Балдан
Хашаа
Хашаа
Идэрээ
Санаа
Хүдэр
Ялсан
Bi
Ялсан
Болдоо
тарваа
өндөр
Сарнай
хараа
Бэхээ
Галуу
дорж
Зочин
Цэрэн
Мөнх
Төмөр
Ганаа
Улсболд
хүсэл
хүрэл
Бат
Сараа
зочин
Зочин
Bat
иргэн
Баяр
Болиочээ
д тэмүүжин
зочин
гүрээ
unen
ddd
Зочин
Bat
д тэмүүжин
д тэмүүжин
Бар
ккк
Баяр
д тэмүүжин
д тэмүүжин
Улсболд
Нямаа
unen
ккк
Нямаа
Сараа
Goyoo
Bat
өндөр
Идэрээ
Билүү
Сарнай
Санаа
Хашаа
Хүдэр
Bi
Goyoo
Болдоо
Төмөр
Bat
тарваа
Ганаа
erka
өндөр
Билүү
Сарнай
бороо
Навчаа
Эрдэнэ
Тамир
Atar
Бэхээ
Баатар
дорж
Bat
Цэрэн
Мөнх
Ганаа
Ганаа
Билгүүн
хүсэл
хүсэл
Бат
Зочин
Баяр
Болиочээ
Болд
Atar
гүрээ
Bat
Бар
Сараа
Идэрээ
Санаа
Санаа
Хүдэр
Bi
Goyoo
Болдоо
Bat
Bat
тарваа
өндөр
Билүү
Навчаа
хараа
Цэрэн
Мөнх
Төмөр
Болд
Ганаа
Зочин
иргэн
иргэн
гүрээ
Баяр
гүрээ
Bat
unen
Atar
Byarvaa
Bat
Цэрэн
Bi
Төрболд
Bi
Goyoo
shudarga
Төмөр
shudarga
Bat
хүрэл
Hero
Баяр
unen
Bat
Төрболд
Goyoo
Болдоо
Bat
Bat
Бар
ккк
Сараа
Хүрээ
Хүдэр
Bi
shudarga
Hero
Болдоо
Bat
өндөр
Билүү
Сарнай
Навчаа
Бэхээ
zochin
zochin
Зочин
Зочин
hhh
Зочин
Зочин
Зочин
Зочин
Энхтөр
d
Зочин
li
Barilgachin
Саруул
Зочин
Зочин
Ideech uugaachdyin buleg-Mongol version
Зочин
sara
Gangaa Mundas
Зочин
Darxanaas
DEMJIJ BNA
Зочин
Зочин
Зочин
unshigch
unshigch
Зочин
Зочин
Зочин
Зочин
Багш
zochin
yu
zochin
Дүрмээр бич
ЯАНА ДАА... МАН, АН 2-ЫГ... Монголчууд...
ИХ МАСТЕР БАГШ
Багш
булгаа