Нэг кг  махыг 100 – 200 төгрөгөөр машиндаж өгдөг үйлчилгээ бий. Арван кг мах машиндахад хоёр гурван минут л зарцуулна. Хэрэгтэй сайхан үйлчилгээ тул хүмүүс түүн дээр нь дугаарлана. Гэтэл очерлож зогссон нэг авгай “Муусайн шулаачид, зүв зүгээр сул мөнгө олж байна” хэмээн атаархах, зэвүүцэх зэрэгцэн үглэнэ. Түүний яриаг дэмжиж үе тэнгийн маань нэг залуу “минутанд гурван кг мах гэхээр цагт тэдэн кг гэсэн үг өдөржингөө бол бүүр тэдэн кг, тэгээд энэ чинь сардаа бараг тэдэн сая төгрөг олно” гэж тоонд сайн болохоо гайхуулан халаглана. Өөр нэгэн өвгөн “Арай гэж мах автал дахиад хоёр гурван мянган төгрөг энэнд үрэх болох нь” гээд үргэлжлүүлэн төр засгийн болохгүй бүтэхгүйг шүүн тунгаана. Өвгөн, залуу, авгай гурав мах машиндагчийг шулаачаар нь дуудаж муулсан атлаа очерлосоор л зогсох. Тэдний яриаг сонсонгоо багтрах шахаад “шулуулахгүй гэсэн юм бол өөрсдөө гараараа машиндаач” гээд хэлж орхилоо. “Энэ хорь гучин кг махыг чинь энэ ядарсан хөгшин яаж өөрөө машиндах юм” хэмээн өнөөх авгай надруу дайрч өвгөнийг өмгөөлөнгөө өнөөгийн залуусын амьдрал ойлгохгүй, их зантайг халаглан хэлэлцэнэ. Инээд ч хүрэх шиг, дургүй ч хүрэх шиг. Өнөө нэг залуу харин “Ер нь энэ махны машиныг үнэгүй болгочих хэрэгтэй. Тогноос өөр юм хэрэглэх биш. Хүмүүс нь дуртай үедээ ирж машиндаад л. Очер дугаар ч үүсэхгүй амар” хэмээн “маш чухал зөв” санаа гаргаж өвгөн, авгай хоёрын хайрыг татав. Цохиод авмаар санагдсан шүү муу шаарыг. Тэр бол ногоон намын Бум-ялагч нараас ч хөгийн залуу. Өвгөн авгай хоёр ч дүүрчээ социалист сэтгэхүйтэй юм байгаа биз, харин тэр залуу миний үеийн байж яахаараа тийм дүффэрцэн бодолтой юм бол.

00 –д сууж байтал хэдэн оюутан орж ирэн хоорондоо хүүрнэлдэх нь сонсдов. Өдөртөө тамхинд хоёр мянгыг үрж буйгаа гайхуулна. “Ээ энэ муу 70 мянга тамхиндаа л явах юм байна ш д” гэж голонгуй шинжтэй төр засгаа муулаад авна. “Тэр хичээлийг яаж аргалах вэ, энэ бие даалтыг хэнээр хийлгэх вэ” хэмээн хэсэг хөөрөлдөнө. Энэ ч яахав байдаг энгийн яриа л даа. Харин сүүлийн хэдэн үгийг нь сонсоод баасаа дүлэхээс ч дургүй хүрэв. Нэг нь “Яая өлсөж байна шүү хоол идэх үү” гэхэд нөгөө нь “Визагаа үзүүлээд л шууд үнэгүй хоол иддэг бол сайхан байхгүй юу” гэж хошигнох аядав. “Оюутан ямар хоолонд дуртай вэ? – Их хоолонд” гэсэн нэг онигоо байдагсан. Одоогийн оюутнуудын хувьд “Оюутан ямар хоолонд дуртай вэ? – Үнэгүй хоолонд” гэсэн онигоо зохиомоор ч юм шиг. Зарим нь өглөө 6 цагт босч хотын нөгөө захаас хоёр цаг автуусанд зогсож ирээд хичээлээ давтана, сурахын төлөө зүтгэнэ. Зарим нь зүгээр л архичид, айлын эрхийн тэнэг вацкаанууд. Харин төр засаг ялгалгүй мөнгө өгнө, магадгүй энэ ЗГ –ын хамгийн тэнэг шийдвэр байх.

Махны үнэ өслөө, нөөцийн маханд очерлож зовно. Ард түмнээ очерлуулан зовоож буй яаасан муухай төр засаг вээээээ? Яасан муухай шулаачин ченжүүд вээээ? Тэгээд шулуулахгүй байх гоё санаа төрлөө. Хамт олноороо нийлж нэг портер хөлслөөд хөдөө явж хэдэн гулууз мах авчихъя. Тооцоо хийнээ. Портер зууд хорь иддэг. Тэгэхээр хамгийн ойрын аймгаар хэд тойроход ирэх очихын 500 км явах байх. Зуун хэдэн литр түлшний үнэ  200 мянган төгрөг. Мэдээж хамт олны маань нэг жолоочтэй цуг явна. Долоо хоногийн чөлөө авах ёстой. Түүний долоо хоногийн цалин зуун хэдэн мянган төгрөгийг хамт олон нөхөж өгнө. Жолоочид бас өдрийн 30 – 40 мянгыг өгөхгүй бол болохгүй. Тэгэхээр 300 мянга орчим цаас. Энэ мэтхэн зардал нь нийлээд 600 мянгаас давах нь дээ. Хориулаа нийлээд нэг нэг гулууз мах захилаа гэж бодоход гуч гучин мянган төгрөг хэрэгтэй болох нь. Арвуулаа нийлбэл жар жаран мянган төгрөг илүүчлэх нь. “Үүнийг төр засгаас гаргаад өгчих хэрэгтэй” гэж гудманд лоозон барьж зогсдог ч юм билүү. Манай үйлдвэрчний эвлэлийнхэн, иргэний хөдөлгөөнүүд лав дэмжинэ дээ. Хэдэн мах авчраад л ченжүүдэд өгдөг үнээрээ хотын гудманд зарахад цөм хийх нь байна шүү дээ малчид минээ. Эсвэл машинаараа хөдөө явж малчны хотхоноос хэдэн гулууз авчихвал ченжүүдэд шулуулахгүй нь байна шүү дээ иргэдээ. Даан ч тэгэхгүй л дээ, үүнд мэдээж төр засаг болон тэдний гар хөл болсон мөнгө угаагч ченжүүд, олигархууд буруутай. Тэднийг хөөж гаргъя, ЗГ –ыг огцруулъя, УИХ –ыг тараая, хувьсгал хийцгээе, ёстой хуцлаал байна ш д. Нөөцийн мах хямдхан зарсанаараа засгийн газар адгийн шаар болох нь л дээ.