Хэдэн уйтгартай улс төрчдөөсөө өөр ярих хүн, сонирхолтой сэдэв, илүү гэрэл гэгээтэй аятайхан зүйл бидэнд алга гэж үү? Одоохондоо монголчууд бидний амьдрал ядуудаа л, хэдэн төгрөгтэй байх эсэх маань улс төрчдийн шийдвэрээс шалтгаалаад байгаадаа л эд сонин байгаа болохоос амьдрал маань дээшлээд ирэхийн хэрээр улс төр улам л сонин биш болох биз ээ. Гэхдээ өөр сонирхолтой зүйл байнаа байна, цаана чинь хэдэн хүүхдүүд “алж өгч” байна. Энэ бол “Universe best songs” шоу.

Энэ нэвтрүүлэг том багадаа биш харин үүнээс олон зүйлийг харж ухаарах бололцоог бидэнд олгож байгаа учраас л тухайлан ярилцах гэсэн юм. Нэвтрүүлэгт орж байгаа, сайн дуулж чадахгүй “Чи бол сайн караокечин!” шоолуулаад гарч байгаа эдгээр залуус бүгдээрээ нэг зүйлээр бахархал төрүүлмээр. Энэ нэвтрүүлэгт орох зориг нь дутсан, өөртөө итгээгүй мянга мянган хүмүүсийн хажууд зориглож ороод олны өмнө хүнээр сайн муу, авьяастай авьяасгүйгээ дуудуулаад зогсоно гэдэг тийм ч амар зүйл биш.

Нэг номоос уншиж байсан юм байна. Нэгэн залуу эмэгтэй ажлын шалгаруулалтанд ороод “Би хүлээсэн үүргээ хэзээ ч алдаж байгаагүй” гэхэд нөгөө хүн нь түүнийг “Өдий хүртэл алдаж үзээгүй юугаа хийж байсан юм” гээд ажилд аваагүй гэдэг. Аливаа хүн хэзээд алдаа гаргах учир хариуцлага бага байх залуу насан дээрээ амжиж алдах хэрэгтэй гэнэ. Энэ нь ерөөсөө л хүн гэдэг тоолшгүй олон алдаагаар л дамжиж амжилт, ялалтад хүрдэг гэсэн үг юм. Тэгэхээр залуу хүн алдаанаас айх хэрэггүй, илүү олон алдах хэрэгтэй, энэ нь хөгширсөн хойноо том алдаж онигоо болж байснаас хамаагүй дээр аж. Тэгэхээр энэ тэмцээний оролцогчид алдахаас айгаагүй өөртөө итгэсэн үнэхээр саак залуус. Таалагдаж байна, дэмжмээр байна.

Үнэхээр сайн дуулж байгаа залуучуудыг нь харахаар өөрсдийнхөө хэдэн рок, попын нөхдүүдтэй жишмээр санагдана. Эдгээр залуус дандаа “амьдаар” дуулж байна. Харин манай одууд “ам барьж” үзэгчдээ хуурдаг, амьдаар дуулахаараа үнэхээр “мэдрэмжгүй, монотонный, цэвэр биш, хоолой муу” сонсогддог. Гэхдээ... бүгдээрээ караокечин биш шүү. Ихэнх нь муу дуучин биш, бид мэднэ. Тэд илүү сайн дуулж чадна. Энэ залуусыг хараад тэд маань нэг юм бодож байгаа байх аа. Одуудаас илүү дуулж байгаа хүүхдүүд нэг биш байна шүү, өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэхгүй бол хэдэн хүүхдэд зах зээлээ алдах нь. Хэрэв манай дуучид биднийгээ хулхидсаар байвал рок попын од та нарыгаа “бид дэмжихгүй, уучлаарай тэнцэхгүй”.

Хэдийгээр бидний албан ёсны хэл маань монгол хэл боловч гадаад хэлээр дуулах тэмцээний давуу тал үнэхээр харагдаж байх шиг. Яагаад ч юм гадаад хэл эзэмшсэн залуус нь бусдаасаа арай илүү соёлтой, боловсролтой, мэдрэмжтэй, цэвэрхэн байх юм. Үүнийгээ дагаад дуулж байгаа дуу нь хүртэл хоолойны чадал чансаа, мэдрэмж их шаардсан дуу дуулах болохоос адуу мал, уул овоо, ээж аавыгаа санан гансарсан хэдэн хэвшмэл дуугаар үзэгчдийг залхаахгүй сайн талтай юм. Хэдий аялгуу сайхан хэдий ч монгол хэл маань одоохондоо өндөр цалин авдаг, илүү их мэдлэг, мэдээллийг авч чаддаг хэл болоогүй л байна. Тэгэхээр гадаад хэлний мэдлэг чухал бөгөөд түүнийг эзэмшээд илүү их баялагт хүрэхэд нь энэ шоу залуучуудад үлгэр дууриал, нэмэр болох биз ээ.

Шүүгчдийн тухайд хүмүүс янз бүрээр л ярьж байна. Монгол Саймон нь аль нь вэ ч гэх шиг. Үүндээ гол нь биш, хэн нь хэрхэн шүүж байгаа нь чухал. Долгион хүүхдүүдэд урам өгч аятайхан шүүж байгаа харагддаг, Ариунаа жаахан бөөрөнхий л болохоос боломжийн, харин Рагу хамгийн шударга шүүх юм. Монголчуудыг нэг их сайн танихгүй, монгол хүний сэтгэл зүйг бидэн шиг нарийн мэдэхгүй болохоор бол гомдоно ч гэж айхгүйгээр сайн л биш бол инээж байгаад хасах нь үнэхээр “гооё”. Рагу гэснээс манайхан гадныхныг хэт шүтлээ гээд тэднийг үгүйсгэх хандлага хааяа байдаг. Тэрээр хичнээн Сингапурын алдарт хөгжмийн найруулагч биш байж болох ч мэргэжлийн өрсөлдөх чадварын хувьд биднээс илүү л харагдаад байгаа юм даа. Гадныхнаас бидний өрсөлдөх чадвар сул байгаагийн буруу биднээс л шалтгаалахаас Рагу хэмээх эрд ямар ч буруу байхгүй ээ. Ажиглагч нар, тухайлбал Ухнаа гуайн хувьд жаахан ширүүн, хуучинсаг мэт харагдавч бас ч гэж хамгийн үнэн үгийг тэр хэлэх юм. Ахмадынхаа үгийг бид сонсох ёстой.

Шүүгчид шударга ба шударга бус шүүнэ гэхээсээ илүүтэй урлаг гэдэг үнэхээр өөрөө шударга юм даа. “Даравч далдайна, булавч бултайна” гэдэг шиг л цаад хүн нь чадаж л байвал яаж ч дарах гээд нэмэргүй, эсвэл чадахгүй хүнийг яаж ч зүтгүүлээд ахихгүй шударга эд. Тэгэхээр шүүгч нарт бурууг өгөхийн ч арга байхгүй, чадахгүй бол өөртөө л гомдох шиг сайхан юм хаа байхав.

Өнгөрсөн жил Буриадаас, Өвөрмонголоос залуучууд ирж оролцсон нь үнэхээр сайхан санагдсан. Цус нэгт монголчуудын маань оюун санаа, үндсэрхэг үзлийн төв энэ Монгол улс маань л байх ёстой. Сайхныг сайхан гэж хэлэх долигонуур зан биш, бурууг буруу гэж хэлэх муу хэлж байгаа юм биш. Улаанбаатар телевизээс зохион байгуулж байгаа энэ шоуг, энэ сайхан зүйлийг сайхан гэж хэлмээр байна. Дэмжмээр байна, баяр хүргэе, надад таалагдаж байна. Үнэхээр “гооё” нэвтрүүлэг, надад “гэхдээ...” алга.